| گسترشکپی متن آیه
|
| وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ
|
ترجمه
و آنها که از لغو و بیهودگی رویگردانند؛
و آنان كه از بيهوده رويگردانند
و آنان كه از بيهوده رويگردانند،
و آنان که از لغو و سخن باطل اعراض و احتراز می‌کنند.
و آنان که از [هر گفتار و کردارِ] بیهوده و بی فایده روی گردانند،
و آنان كه از بيهوده اعراض مى‌كنند،
و کسانی که از [کار و سخن] بیهوده رویگردانند
و آنان كه از بيهوده رويگردانند،
و کسانیند که از (کردار) بیهوده و (گفتار) یاوه رویگردانند (و زندگی را جدّی می‌گیرند؛ نه شوخی).
و کسانی که ایشان از (کارهای) بیهوده رویگردانانند.
و آنان که از یاوه (بیهده)اند روی‌گردانان
Those who avoid nonsense.
معنی کلمات و عبارات
«اللَّغْوِ»: کردار بیهوده و گفتار یاوه. اعمال و اقوالی که در آن خیر و سودی نباشد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
شأن نزول آیات ۱ تا ۱۱:
محمد بن العباس بعد از دو واسطه از عیسى بن داود او از امام کاظم علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: این آیات درباره رسول خدا صلی الله علیه و آله و امام على علیه‌السلام و حضرت فاطمه علیهاالسلام و امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام نازل گردیده است.[۱]
ابوهریرة گوید: هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله نماز می‌خواند، چشم خود را به طرف آسمان متوجه می‌کرد سپس آیه ۲ نازل گردید و بعد از نزول آیه پیامبر هنگام اداى نماز سر خود را به زیر افکند.[۲]
و نیز گویند: رسول خدا صلی الله علیه و آله در هنگام نماز به اطراف خود نیز توجه می‌نمود، چنان که از ابن سیرین نیز مرسلا روایت گردیده است و سپس آیه ۲ نازل گردیده.[۳]
شیخ بزرگوار ما بدون ذکر عنوان شأن و نزول گوید: پیامبر هنگام نماز چشم خود را به طرف آسمان متوجه می‌کرد و وقتى که آیه ۲ نازل گردید، نظر خود را به طرف پائین و به سمت مصلى متوجه نمود که علامت خضوع و خشوع در نماز بوده است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ «3» وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ «4»
و آنان كه از بيهوده روى گردانند. و همان كسانى كه زكات مى‌پردازند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ «3»
وصف دوم مؤمنين مى‌فرمايد:
وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ: و آنانكه ايشان از سخن بيهوده و كار بى‌فايده اعراض كنند و رو برگرداننده‌اند.
بيان: در اين «لغو» وجوهى است:
1- باطل.
2- دروغ.
3- دشنام.
4- تمام گناهان.
«1». وسايل الشيعه، ج 4، كتاب الصّلوة، ابواب افعال الصّلوة، ص 683، روايت 16.
«2». وسائل الشيعه، كتاب الطهارة، ابواب مقدمة العبادات ج 1، ص 48، حديث 7.
جلد 9 - صفحه 110
5- على بن ابراهيم قمى- لغو را تفسير به غنا و ملاهى نموده.
6- ارشاد مفيد- از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام: كلّ قول ليس فيه ذكر «1» فهو لغو. هر گفتارى كه نيست در آن ذكرى (يعنى ياد خدا يا يادآورى بموعظه) پس آن لغو است. «2» 7- مجمع- از حضرت صادق عليه السّلام تفسير آيه اينست كه مى‌گويد مرد براى تو باطلى را، ياد مى‌آورد تو را به آنچه نيست در تو؛ پس روى برگردانى براى خدا. و در روايت ديگر مراد، غنا ملاهى است. «3» تنبيه: خداى تعالى وصف فرموده مؤمنين را به اينكه اعراض كننده‌اند از لغو، يعنى بجا نياورند آن را و راضى به آن نيستند و مخالطه ننمايند با كسى كه آن را بجا آورد؛ و لذا در آيه ديگر فرمود «وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً». و بعد از وصف به خشوع در نماز، توصيف فرمود ايشان را به اعراض از لغو، تا جمع نمايد براى ايشان فعل و ترك شاقه بر نفس را كه قاعده بناى تكليف مى‌باشند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ «1» الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ «2» وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ «3» وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ «4»
وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ «5» إِلاَّ عَلى أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ «6» فَمَنِ ابْتَغى وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ العادُونَ «7» وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ «8» وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلَواتِهِمْ يُحافِظُونَ «9»
أُولئِكَ هُمُ الْوارِثُونَ «10» الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيها خالِدُونَ «11»
ترجمه
- بتحقيق رستگار شدند گروندگان
آنانكه ايشانند در نمازشان خشوع داران
و آنانكه ايشانند از بيهوده روى گردانان
و آنانكه ايشانند مر زكوة را ادا كنندگان
و آنانكه ايشانند مرعورتهاشانرا نگاهداران
مگر بر جفتهاشان يا آنچه را مالك شد دستهاشان پس بدرستيكه ايشان نيستند ملامت شدگان
پس كسانيكه جويند سواى اين را پس آنگروه آنانند متجاوزان
و آنانكه ايشانند مر امانتهاشان و پيمانشان را رعايت كنندگان
و آنانكه ايشان بر نمازشان محافظت ميكنند
آنگروه ايشانند وارثان
آنانكه بميراث ميبرند بهشت برين را ايشانند در آن جاودانيان.
تفسير
- خداوند متعال در اين سوره مباركه ابتداء فرموده ببشارت بر اهل ايمان و اعتقاد جزمى بوحدانيّت خدا و ثبوت روز جزا و نبوّت خاتم انبياء و امامت ائمه هدى برستگارى و فلاح كه ثمره اين عقائد حقّه و نتيجه آنها است در دنيا و آخرت از قبول اعمال و نيل بمثوبات و امن از آفات خلاصه آنكه وصول بكليّه خيرات دائمى است و پس از آن بيان فرموده اوصاف ايشانرا باين تقريب كه آنها كسانى هستند كه در نمازشان با خضوع و خشوعند و آندو حالتى است كه در اعضاء انسان حاصل ميشود از توجّه بامر مهمّ و ترس از آن كه موجب تذلّل و انكسار است چنانچه در
جلد 3 صفحه 629
مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه آنحضرت مرديرا ديد در نماز با ريش خود بازى ميكند فرمود اگر قلب اين مرد خشوع داشت جوارح او خاشع بود و نيز از آنحضرت روايت شده كه هر مقداريكه زياد شود خشوع جسد از خشوع قلب پس آن نزد ما نفاق است و بنظر حقير وقتى انسان در نماز چشمش بموضع سجودش باشد و بدنش آرام خشوع صادق است و كمال آن بانكسار وجه و انحدار اعضاء و رقت صوت و تغيير لون و جريان اشك و امثال اينها است چنانچه در مجمع نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در نماز چشم خود را بسوى آسمان بلند ميفرمود و چون اين آيه نازل شد سر مبارك را بزير و چشمش را بزمين افكند و قمى ره نقل فرموده كه خشوع در نماز بزير انداختن چشم و اقبال شخص بنماز است و نيز آنها كسانى هستند كه از كارهاى بيهوده و بى‌ثمر و باطل روى گردانند چون اين معناى لغوى لغو است ولى قمى ره آنرا به غناء و ملاهى تفسير فرموده و در ارشاد مفيد از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه هر قولى كه خالى از ذكر خدا باشد لغو است و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه آن عبارت از آنستكه كسى سخن باطل و نسبت ناروائى از كسى بشنود و صرف نظر نمايد از او براى خدا و ظاهرا مراد امام بيان اعراض از لغو باشد و تفسير آن بغنا و ملاهى و دروغ و فحش و كليّه معاصى از باب بيان افراد كامله است و نيز ايشان كسانى هستند كه زكوة مال خود را اعمّ از واجب و مستحبّ ادا مينمايند و بعضى آنرا مخصوص بواجب دانسته‌اند و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه يك قيراط از زكوة مال خود را ندهد نه مؤمن است نه مسلمان نه كرامتى دارد و اطلاق فعل بر تأديه باعتبار بودن آنست از افراد آن و نيز اهل ايمان مردانى هستند كه عورتهاى خودشان را از نظر و تصرّف غير حفظ ميكنند و بر هر كس آنرا حرام ميدانند مگر بر زنهاشان اعمّ از عقدى و صيغه يا كنيزهاشان كه در صورت حفظ ننمودن از آنها مورد ملامت نخواهند بود و به اعتبار متضمّن بودن حفظ، اعتقاد بحرمت را متعدّى بعلى شده و عرب كنيز را ملك يمين ميگويد چون در دست صاحبش ميباشد و خداوند مملو كيّت كفار حربى را براى مصالحى كه عمده آن هدايت و ارشاد آنها بدين اسلام و احكام آن بتدريج است انفاذ فرموده و بيانش خارج از وظيفه تفسير است پس كسانيكه تعدّى نمايند
جلد 3 صفحه 630
و طلب كنند غير از منكوحه و مملوكه را متجاوز و متعدّى و ظالمند و نيز ايشان كسانى هستند كه مراعات امانت خدا و پيغمبر و مردم را كه دين و قرآن و عترت طاهره و ودائع اشخاص است مينمايند بحفظ و اطاعت و احترام و اصلاح و ردّ نمودن و همچنين مراعات عهد خدا را با آنها در اوامر و نواهى او و مراعات عهد خودشان را با خدا در عهود و نذورشان و مراعات عهد خودشان را با خلق در كليّه معاملات جائزه مينمايند و تخلّف نميكنند و اينكه اماناتهم بصيغه جمع فرموده شايد بملاحظه امانت خدا و پيغمبر و خلق باشد و شايد براى موافقت با قول خداوند إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها و «امانتهم» بلفظ مفرد نيز قرائت شده و اسم جنس واحد و كثير در آن يكسان است و اختلاف تعبير براى تفنّن در عبارت است لذا از عهد بلفظ مفرد تعبير شده و براى اهميّت نماز در آخر اوصاف باز نام آنرا برده و محافظت اوقات و حدود نماز را ذكر فرموده و صلوات بصيغه جمع قرائت مشهور و آن احسن است و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام اختصاص بنماز واجب داده شده و كسانيكه جامع اين صفات حسنه‌اند وارث بهشتند كه ايشانرا خداوند مانند وارثان اموال بدون اخذ عوض مالك بهشت قرار داده و فردوس را بعضى از اسماء بهشت دانسته‌اند و بعضى آنرا ببلندترين درجات بهشت تفسير فرموده‌اند و در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه فرمود هيچيك از شما نيست مگر آنكه براى او دو منزل است يك منزل در بهشت و يك منزل در جهنّم پس اگر كسى بميرد و داخل در جهنّم شود اهل بهشت وارث منزل او خواهند بود و قمّى ره اينمعنى را از امام صادق عليه السّلام نقل نموده بعلاوه آنكه بعد از ورود اهل بهشت در آن، منازل آنانرا در جهنّم بايشان ارائه ميدهند و ميگويند اگر شما معصيت كار بوديد اينجا منزل شما بود و آنها بقدرى خوشحال ميشوند كه اگر كسى از خوشحالى آنجا ميمرد ميمردند و نيز بعد از ورود اهل جهنّم در آن، منازل آنانرا در بهشت بآنها ارائه ميدهند و ميگويند اگر شما ثواب كار بوديد اينجا منزل شما بود و آنها بقدرى محزون ميشوند كه اگر كسى از حزن ميمرد ميمردند پس آنها منازل اينها و اينها منازل آنها را ارث ميبرند و اين است مراد از قول خداوند اولئك هم الوارثون الّذين يرثون الفردوس هم فيها خالدون و هر كس در بهشت جاى گزين گردد هميشه آنجا
جلد 3 صفحه 631
خواهد بود و از امير المؤمنين عليه السّلام در عيون روايت نموده كه فرمود اين آيه در شأن من نازل شده و معلوم است كه فردا كمل اهل ايمان و جامع اعلى مراتب اوصاف مذكوره در آيات سابقه و «قسيم الجنّة و النّار» او است سلام اللّه عليه و على اولاده الطّاهرين ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ هُم عَنِ اللَّغوِ مُعرِضُون‌َ «3»
و كساني که از لغو اعراض ميكنند، لغو اقسامي دارد و درجاتي.
1- الدنيا (وَ ما هذِه‌ِ الحَياةُ الدُّنيا إِلّا لَهوٌ وَ لَعِب‌ٌ). عنكبوت آيه 64 بايد مؤمن زهد در دنيا و ترك علاقه باو و اعراض از او داشته باشد.
2- در اخبار تفسير بغناء و ملهيات كرده‌اند.
3- تفسير بكذب شده است.
جلد 13 - صفحه 357
4- تفسير بكليه معاصي شده.
5- تفسير باموري که لغو و بي‌فائده است.
و بالجمله لغو شامل جميع اينکه اقسام ميشود و اينکه اقسام بيان مصاديق آن است مؤمن بايد دائما بفكر آخرت و عاقبة كارها بر آيد بعبادت و بنده‌گي و تحصيل سعادت و رستگاري مشغول باشد و هر چه او را از خدا و دين و بنده‌گي باز ميدارد غفلت نكند حتي امور دنيوي از تحصيل معاش و دستگيري از افتاده‌گان و احسان به بندگان را بقصد قربت و نيل به سعادت بجا آورد و اينکه معني به معني اتم آن در خاندان نبوت بوده، لذا در اخبار بسيار تفسير باين خاندان شده و تعبير بمسلمين شده که تسليم صرف باشد به جميع واردات و جميع عبادات و ترك كليه معاصي و ملهيات.
در اخبار زيادي در كافي دارد قريب باين معني که هر روز و شبي با انسان تكلم ميكند که من شاهد اعمال امروز و امشب تو هستم ديروز نبودم و فردا هم نيستم. (ما فات مضي و ما سيأتيك فاين- قم فاغتنم الفرصة بين العدمين).
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 3)- دومین صفتی را که بعد از صفت خشوع در نماز برای مؤمنان بیان
ج3، ص241
می‌کند این است که: «و آنها که از لغو و بیهودگی روی گردانند» (وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ).
در واقع تمام حرکات و خطوط زندگی آنان هدفی را دنبال می‌کند، هدفی مفید و سازنده چرا که «لغو» به معنی کارها، سخنان و افکار بی‌هدف و بدون نتیجه مفید است.
نکات آیه
۱ - دستیابى به سعادت اخروى، مشروط به روى گردانى از کارهاى بیهوده و سخنان بى فایده است. (قد أفلح المؤمنون ... و الذین هم عن اللغو معرضون)
«الذین» در آیه فوق عطف بر «الذین» در آیه پیش و در معناى نعت دیگرى براى «المؤمنون» مى باشد. «لغو» به سخن و کار بیهوده و عبث گفته مى شود. «ال» در «اللغو»، «ال» جنس و مفید استغراق است. بنابراین «اللغو» شامل هر سخن بیهوده و هر کار عبث و بى فایده مى شود.
۲ - مؤمنان راستین، انسان هایى سنجیده کار و درست گفتاراند. الذین هم عن اللغو معرضون
۳ - اعراض و روى گردانى از لغو (بى فایده گویى و بیهوده کارى)، توصیه خداوند به اهل ایمان (و الذین هم عن اللغو معرضون)
۴ - آمیختن زندگى به لغو و بیهودگى، نشانه ضعف ایمان و مایه محرومیت از رستگارى است. (قد أفلح المؤمنون ... و الذین هم عن اللغو معرضون)
۵ - حکمت و سنجیده کارى، خصلتى پسندیده و ارجمند در پیشگاه خداوند (و الذین هم عن اللغو معرضون)
۶ - «عن أمیرالمؤمنین(ع): کلّ قول لیس للّه فیه ذکر فلغو...; از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است: هر سخنى که در آن یاد و ذکر خدا نباشد، لغو است...». ۱- مصنفات شیخ مفید، ج ۱۱، جزء اول، ص ۲۹۷; نورالثقلین، ج ۳، ص ۵۲۹، ح ۱۵.
۷ - «روى عن أبى عبداللّه(ع) انه قال: هو «اللغو» أن یتقوّل الرجل علیک بالباطل أو یأتیک بما لیس فیک فتعرض عنه للّه، و فى روایة آخرى أنّه الغناء و الملاهى; از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: «لغو» این است که کسى سخن باطلى را به تو ببندد، یا چیزى را که در تو نیست به تو نسبت دهد و تو براى خدا، از او اعراض کنى. و در روایت دیگرى آمده است که «لغو» غنا و لهویات است.» ۱- مجمع البیان، ج ۷، ص ۱۵۸; نورالثقلین، ج ۳، ص ۵۲۹، ح ۱۶ و ۱۷.
موضوعات مرتبط
- ارزشها ۵:
- افترا : لغویت افترا ۷
- ایمان: نشانه هاى ضعف ایمان ۴
- حکمت: ارزش حکمت ۵
- خدا: توصیه هاى خدا ۳
- رستگارى: شرایط رستگارى اخروى ۱; عوامل محرومیت از رستگارى ۴
- سخن : آثار اعراض از سخن لغو ۱; آثار سخن لغو ۴; اعراض از سخن لغو ۳; مراد از سخن لغو ۶، ۷
- صفات: پسندیده ۵
- عمل: آثار اعراض از عمل لغو ۱; آثار عمل لغو ۴; ارزش دقت عمل ۵; اعراض از عمل لغو ۳
- غنا: لغویت غنا ۶
- لغو: مراد از لغو ۶، ۷
- مؤمنان: توصیه به مؤمنان ۳; دقت عمل مؤمنان ۲; صداقت مؤمنان ۲; صفات مؤمنان ۲
- مفتریان بر خدا: اعراض از مفتریان بر خدا ۷
منابع
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن.
- ↑ المستدرک از حاکم و تفسیر ابن مردویه.
- ↑ تفسیر ابن مردویه و سنن سعید بن منصور.
