السجدة ٢٨
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ يَقُولُونَ مَتَى هٰذَا الْفَتْحُ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِينَ |
ترجمه
| السجدة ٢٧ | آیه ٢٨ | السجدة ٢٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْفَتْحِ»: داوری میان مردم. مراد دو چیز است: نخست روز عذاب استیصال دنیوی، یعنی عذابی که کفّار را ریشه‌کن می‌سازد و مجال و فرصت ایمان آوردن از آنان سلب می‌شود. مثل عذاب فرعون و فرعونیان، قوم هود، قوم نوح (نگا: انعام / و - ، فرقان / - ). دوم روز عذاب سرمدی اخروی که روز داوری اصلی است و به کسی مهلت گریز از عذاب داده نمی‌شود (نگا: بقره / نحل / ، انبیاء / سبأ / ، صافّات / ، دخان / ). و امّا فتح را جنگ بدر یا روز فتح مکّه دانستن، اشتباه است. چرا که ایمان آوردن کفّار پذیرفته و مقبول بوده است. از جمله در فتح مکّه در حدود دو هزار نفر طلقاء ایمان آورده‌اند (نگا: تفسیر قاسمی).
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۰، سوره سجده
- از نظر اوصافشان
- معرفى مؤ منين از نظر اعمالشان
- بشارت به مؤ منين به پاداشى مافوق علم و تصور همگان (فلا تعلم نفس ما اخفى لهم منقرة اعين )
- مقايسه مومن و كافر از نظر عاقبت آنها، پاداش و جزاى الهى
- وجوه مختلف درباره مراد از ((بلقائه )) در آيه ((و لقد آتينا موسى الكتاب فلا تمنفى مربة من لقائه ...))
- مقصود از ((فتح )) در آيه : ((و يقولون متى هذا الفتح ...))
- بحث روايتى
- رواياتى در عظمت نماز شب و فضيلت شب و روز جمعه
- چند روايت در ذيل آيه ((افمن كان مؤ منا كمن فاسقا...)) و ((لنذيقنهم من العذاب الادنى...))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «28»
و كفّار مى‌پرسند: اگر راست مى‌گوييد، اين پيروزى (شما) چه زمانى است؟
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «28»
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْفَتْحُ: و مى‌گويند كفار كى باشد اين فتح كه مؤمنان مى‌گويند زود است خدا ما را فتح دهد بر مشركين. مراد نزول عذاب است؛ مى‌گفتند زود بما بنمائيد، إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ: اگر باشيد راستگويان در وعده خود، مراد فتح مكه است. نزد جمعى «فتح» به معنى حكم است، پس معنى آنكه حكم به عذاب ايشان در دنيا روز «بدر» است، يا مراد حكم به ثواب و عقاب است در روز قيامت را، آن روز فصل و حكومت است ميان مؤمنان و دشمنان ايشان و نصرت مؤمنان بر كافران.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أَ وَ لَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ أَ فَلا يَسْمَعُونَ «26» أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا يُبْصِرُونَ «27» وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «28» قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ «29» فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ (30)
جلد 4 صفحه 297
ترجمه
آيا راهنمائى نكرد براى آنها كه چه بسيار هلاك كرديم پيش از آنها از اهل اعصار كه راه ميروند در مسكنهاى آنها همانا در اين هر آينه آيتها است آيا پس نميشنوند
آيا نديدند كه ما روان ميكنيم آبرا بسوى زمين بى‌گياه پس بيرون ميآوريم بآن كشت را كه ميخورند از آن چهارپايانشان و خودشان آيا پس مشاهده نميكنند
و ميگويند چه زمان خواهد بود اين فتح اگر هستيد راستگويان
بگو روز فتح سود ندهد آنانرا كه كافر شدند ايمان آوردنشان و نه آنها مهلت داده شوند
پس روى گردان از آنها و منتظر باش همانا آنها منتظرانند.
تفسير
خداوند سبحان به بيان ديگرى تهديد فرموده كفار مكه را و آن آنستكه آيا هدايت و بيان ننمود براى آنها آنچه شنيدند و ديدند كه چه قدر هلاك كرديم ما پيش از آنها از اهل اعصار گذشته و اقوام سابقه مانند قوم عاد و ثمود و لوط كه آنها در سفرها بر ديار و آثار باقيه آن اقوام عبور ميكنند و مشاهده مينمايند شواهد عذاب را همانا در اين هلاك نمودن اهل شرك هر آينه دلائل و موجبات عبرتى است براى مردم آيا نميشنوند آيات الهى را در احوال آن اقوام از قرآن و ساير كتب سماوى و مواعظ انبيا و نصايح اولياء را و آيا نديدند كه ما ميرانيم آبرا از كوهها بسوى زمين بى آب و گياه شده و سوق ميدهيم قطرات باران را از آسمان بجانب آن اراضى پس بيرون ميآوريم بآن آب كه جارى يا نازل از آسمان است زراعت حبوبات و غيره را كه ميخورند از آن شتر و گاو و گوسفند آنها از كاه و برگش و خودشان از حبّه و ميوه‌اش آيا نمى‌بينند اين قدرت و رحمت و كرم را تا استدلال نمايند بر وجود قادر رحيم كريم كه ميتواند مرده را زنده نمايد و دانه پوسيده را حبه و ميوه رسيده فرمايد و چون كفار بر سبيل استهزاء در مقابل وعده فتح و نصرتى كه خداوند بمسلمانان داده بود ميگفتند پس اين فتح و ظفر براى شما چه وقت خواهد بود اگر راست ميگوئيد بگوئيد ما بدانيم خداوند به پيغمبر خود دستور فرموده كه در جواب آنها بگويد اگر شما ميخواهيد روز فتح را بدانيد كه آنروز ايمان بياوريد ايمان آنروز بحال شما نفعى ندارد چون از ترس شمشير است علاوه بر آنكه مسلمانان بشما مهلت نميدهند و بخاك هلاكتان مى‌افكنند و بعد از مشاهده عذاب و مرگ جاى توبه و ايمان باقى نمى‌ماند و محتمل است مراد فتح اكبر باشد كه
جلد 4 صفحه 298
قيامت است و ايمان در آنروز بحال كسى فائده ندارد و مهلتى در كار نيست چون ناگهان بر پا ميشود و كفار بعذاب ابدى گرفتار ميگردند و قمى ره اين سؤال و جواب را مربوط بآيه وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ دانسته و حمل بر رجعت و ظهور امام زمان عليه السّلام نموده بعد از خبر دادن پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم كفار را بآن در هر حال پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله مأمور شد كه بكلى از آنها و اسلامشان صرف نظر نمايد و منتظر فتح موعود الهى باشد چنانچه آنها هم منتظر بودند كه از دست او و مسلمانان آسوده شوند در مجمع و ثواب الاعمال از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره سجده را در هر شب جمعه بخواند خداوند نامه عملش را بدست راستش بدهد و حساب اعمالش را نكشد و از رفقاء محمد صلى اللّه عليه و اله و اهل بيت اطهارش باشد رزقنا اللّه تعالى شأنه.
جلد 4 صفحه 299
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يَقُولُونَ مَتي هذَا الفَتح‌ُ إِن كُنتُم صادِقِينَ «28» قُل يَوم‌َ الفَتح‌ِ لا يَنفَع‌ُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُم وَ لا هُم يُنظَرُون‌َ «29»
و ميگويند چه زماني است و كي مي‌آيد اينکه فتحي که ميگوئيد که مؤمنين فاتح مي‌شوند بر كفار و مشركين اگر شما راست گويانيد.
به آنها بفرما که روز فتح ديگر براي شما نتيجه ندارد، ايمان در آن روز، نفع ندارد براي كساني که كافر شدند ايمان آنها و مهلت داده هم نمي‌شوند.
مفسرين اختلاف كردند که يوم الفتح چه روزي است! بعضي گفتند روز بدر كبري بعضي گفتند يوم فتح مكه بعضي گفتند دوره ظهور حضرت بقية اللّه لكن آيه خلاف اينها مي‌فرمايد زيرا در بدر كبري و در فتح مكه و در دوره ظهور ايمان نفع مي‌بخشد حتي دارد پس از ظهور اول طائفه‌اي که مشرف به اسلام مي‌شوند نصاري هستند، هم توبه قبول است و هم ايمان مقبول است. بعضي گفتند مراد قيامت است، اينکه هم صدق فتح بر او به نظر نمي‌آيد و آن چه به نظر نزديك است و اخبار هم بر طبقش داريم دوره رجعت است که آنها را زنده ميكنند و از آنها انتقام مي‌كشند و ديگر از آنها توبه و ايمان پذيرفته نمي‌شود.
هذا ما عندنا.
وَ يَقُولُونَ مَتي هذَا الفَتح‌ُ ظاهرا اشاره باشد به آيه شريفه وَعَدَ اللّه‌ُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُم- الي قوله تعالي- أَمناً يَعبُدُونَنِي لا يُشرِكُون‌َ بِي شَيئاً (نور آيه 55) شرحش گذشت.
إِن كُنتُم صادِقِينَ اشاره به تكذيب قرآن و رسول اللّه و از باب سخريه و استهزاء گفتند.
قُل يَوم‌َ الفَتح‌ِ که بناء بر آن چه اشاره شد دوره رجعت است.
لا يَنفَع‌ُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُم ديگر ايمان پذيرفته نمي‌شود.
وَ لا هُم يُنظَرُون‌َ بمجرد اينکه که از قبور خارج مي‌شوند از آنها انتقام كشيده ميشود
470
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 28)- و از آنجا که آیات گذشته مجرمان را تهدید به انتقام، و مؤمنان را بشارت به امامت و پیشوایی و پیروزی می‌داد، در اینجا کفار از روی غرور و نخوت این سؤال را مطرح می‌کنند که این وعده‌ها و وعیدها کی عملی خواهد شد؟
چنانکه قرآن می‌فرماید: «آنان می‌گویند: اگر راست می‌گویید این پیروزی شما کی خواهد بود»؟! (وَ یَقُولُونَ مَتی هذَا الْفَتْحُ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ).
نکات آیه
۱ - مؤمنان، به آینده پیروزمند خویش، باور دارند. (و یقولون متى هذا الفتح) تعبیر «متى هذا الفتح» از سوى کافران، نشانه این معنا است که مؤمنان، درباره فتح و پیروزى خویش، سخنانى اظهار داشته اند. گفتنى است که آیه سى همین سوره، مى تواند قرینه باشد بر این که مراد از فتح، پیروزى در همین دنیا است.
۲ - کافران، اعتقاد مؤمنان به پیروزى نهایى خویش را، مسخره پنداشتند. (و یقولون متى هذا الفتح إن کنتم صدقین)
۳ - کافران، به صداقت و راستگویى مؤمنان، باور نداشتند. (و یقولون متى هذا الفتح إن کنتم صدقین)
۴ - مؤمنان، پیروزى نهایى بر کافران را، به آنان گفته بودند. (و یقولون متى هذا الفتح إن کنتم صدقین)
۵ - وعده وقوع حتمى قیامت، از سوى مؤمنان به کافران داده شده بود. (و یقولون متى هذا الفتح إن کنتم صدقین)
۶ - قیامت، روز فتح و پیروزى ایمان بر کفر است. (و یقولون متى هذا الفتح) در صورتى که مراد از «الفتح» روز قیامت باشد، نکته یاد شده، به دست مى آید.
۷ - کافران، در پى تحقق قابل مشاهده قیامت بودند. (و یقولون متى هذا الفتح) «فتح» مى تواند به معناى «فصل» باشد. در این صورت، به قرینه آیه بیست و پنج و آیه بعد، مراد از «هذا الفتح» مى تواند قیامت باشد.
۸ - کافران، درباره لحظه وقوع قیامت، ناباور بودند و آن را محال مى دانستند.* (و یقولون متى هذا الفتح إن کنتم صدقین)
۹ - کافران مکه، در انتظار وقوع روزى براى حل و فصل شدن اختلاف شان با پیامبر(ص) بودند.* (و یقولون متى هذا الفتح) احتمال دارد مراد از «الفتح» فصل و قضا میان کافران و پیامبر(ص) باشد. در این صورت، «یوم الفتح»، روزى خواهد بود که چنین ایده اى، جامه عمل بپوشد.
موضوعات مرتبط
- قیامت: حتمیت قیامت ۵; وعده برپایى قیامت ۵; ویژگیهاى قیامت ۶
- کافران: استهزاگرى کافران ۲; بینش کافران ۸; کافران و قیامت ۷; کافران و مؤمنان ۳
- کافران مکه: اختلاف کافران مکه با محمد(ص) ۹
- مؤمنان: آینده مؤمنان ۱; استهزاى مؤمنان ۲; پیروزى اخروى مؤمنان ۶; پیروزى مؤمنان ۱، ۲، ۴; صداقت مؤمنان ۳; عقیده مؤمنان ۱، ۲; مؤمنان و کافران ۴، ۵
- معاد: استبعاد معاد ۸
منابع
