الجن ١٨

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ أَنَ‌ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ‌ فَلاَ تَدْعُوا مَعَ‌ اللَّهِ‌ أَحَداً

ترجمه

و اینکه مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید!

ترتیل:
ترجمه:
الجن ١٧ آیه ١٨ الجن ١٩
سوره : سوره الجن
نزول : ٦ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٩
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلّهِ»: مساجد از آن خدا است. مراد این است که مساجد مختصّ عبادت خدا است، لذا در آنها کسی را با خدا عبادت نکنید. «لا تَدْعُوا»: مپرستید. عبادت نکنید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

عده اى به رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم گفتند: یا رسول الله ما چگونه به مسجد تو داخل شده و به نماز با تو موفق شویم. در صورتى که راه‌هاى ما دور و دراز است، خداوند این آیه را نازل فرمود و تمام مساجد را به خود مربوط دانست و فرمود: در هر مسجدى نماز بگذارید، مال خداوند است.

عده اى از مفسرین خاصه و عامه منظور از مساجد را هفت موضع سجود گفته اند که در موقع سجده کردن به زمین می‌رسد که عبارتست از: دو کف دست و دو انگشت پا و دو سر زانو و پیشانى یعنى این مساجد هفت‌گانه آفریده خداوند است و با آن غیر خدا را سجده نکنید چنانچه از سعید بن جبیر و زجاج و فراء روایت گردیده است.[۱]

معتصم خلیفه عباسى از امام محمدتقى علیه‌السلام درباره این آیه سؤال کرد. امام فرمود: منظور از مساجد در آیه اعضاء هفت‌گانه است که بر آن براى خداوند سجده می‌گردد.[۲] از طریق ابوصالح از ابن عباس روایت شده که جنیان به رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم گفتند: اجازه بده که در نمازها در مسجد خودت شرکت نمائیم سپس این آیة نازل گردید.[۳]

سعید بن جبیر گوید: جنیان به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفتند: ما چگونه در مسجد تو حاضر شویم در صورتى که از تو دور مى باشیم. این آیه در جواب آن‌ها نازل گردید.[۴]

تفسیر


نکات آیه

۱ - مسجدها و معبدها، باید تنها به عبادت خداوند اختصاص داشته باشد. (و أنّ المسجد للّه) «مساجد» (جمع «مسجد») به معناى محل هایى است که براى سجده و عبادت خدا، بنا شده است.

۲ - پیامبر(ص)، مأمور اعلام فلسفه وجودى مساجد و معابد (و أنّ المسجد للّه) جمله «أنّ المساجد للّه»، عطف بر «أنّه استمع...»است; یعنى، «قل اُوحى إلىّ أنّ المساجد للّه...».

۳ - هیچ کس جز خداوند، نباید در مساجد و معابد مورد پرستش قرار گیرد. (فلاتدعوا مع اللّه أحدًا) تفریع جمله «فلاتدعوا...» بر «أنّ المساجد للّه»، مى رساند که نهى از دعا و عبادت غیرخدا، مربوط به مساجد است.

۴ - عبادت و سجده، اختصاص به خدا دارد و تنها او شایسته آن است. (و أنّ المسجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحدًا) اختصاص یافتن محل هاى سجده و عبادت به خداوند، بیانگر آن است که خود سجده و عبادت، به او اختصاص دارد.

۵ - سجده و عبادت براى غیر خدا، شرک و حرام است. (و أنّ المسجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحدًا)

روایات و احادیث

۶ - «عن یونس بن یعقوب قال: سمعت الصادق جعفربن محمد(ع) یقول: ... ملعون ملعون من لم یوقّر المسجدَ، تدرى یا یونس لِمَ عظَّم اللّه حقَّ المساجد و أنزل هذه الآیه: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً»؟ کانت الیهود و النصارى إذا دخلوا کنائسهم أشرکوا باللّه تعالى، فأمر اللّه سبحانه نبیَّه أن یوحّدَ اللّهَ فیها و یَعْبُدَه;[۵] از یونس بن یعقوب روایت شده که گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: ... ملعون است، ملعون است، آن کس که به مساجد احترام نگذارد; اى یونس! مى دانى چرا خداوند حق مساجد را بزرگ دانسته و آیه «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» را نازل فرموده است؟ زیرا یهود و نصارا وقتى به معابد خود مى رفتند، به خداى تعالى شرک مىورزیدند. پس خداوند سبحان به پیامبر اسلام(ص) دستور داد که خدا را در مساجد به وحدانیت بخوانند و عبادت کنند».

۷ - «عن حَمّاد بن عیسى قال: قال لى أبوعبداللّه(ع) ... سبعةٌ منها فرضٌ یسجد علیها و هى الّتى ذکرها اللّه فى کتابه فقال: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» و هى الجَبْهَة و الکَفّان و الرُّکْبَتان و الإبْهامان;[۶] از حماد بن عیسى روایت شده که گفت: امام صادق(ع) به من فرمود: هفت موضع [از بدن] است که فرض شده که سجده بر آنها قرار گیرد و آن همان مواضعى است که خداوند در کتاب خود ذکر کرده و فرموده است: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» و آن مواضع پیشانى، کف دستان، سر زانوها، و انگشتِ شست [پاها ]است».

موضوعات مرتبط

  • خدا: اختصاصات خدا ۳، ۴
  • سجده: اعضاى سجده ۷; حرمت سجده بر غیرخدا ۵; سجده بر خدا ۴
  • شرک: موارد شرک ۵
  • عبادت: حرمت عبادت غیرخدا ۵; عبادت خدا ۱، ۳، ۴; عبادت در مسجد ۱، ۳، ۶; عبادت در معبد ۳
  • محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۲
  • مسجد: اعلام فلسفه وجودى مسجد ۲; اهمیت احترام مسجد ۶
  • معبد: اعلام فلسفه وجودى معبد ۲

منابع

  1. تفسیر روض الجنان.
  2. تفسیر مجمع البیان.
  3. تفسیر ابن ابى حاتم.
  4. تفاسیر جامع البیان و کشف الاسرار.
  5. بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۳۵۵، ح ۲۱; کنزالفوائد، ص ۶۴.
  6. کافى، ج ۳، ص ۳۱۲، ح ۸; نورالثقلین، ج ۵، ص ۴۴۰- ، ح ۴۰.