الانسان ٣١
| کپی متن آیه |
|---|
| يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَاباً أَلِيماً |
ترجمه
| الانسان ٣٠ | آیه ٣١ | الانسان ٣٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الظَّالِمِینَ»: مفعولٌ‌به فعل محذوفی است که فعل ملفوظ مابعدش، آن را بیان می‌دارد. «رَحْمَتِهِ»: رحمت او. مراد بهشت خدا است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
نَحْنُ خَلَقْناهُمْ وَ شَدَدْنا أَسْرَهُمْ وَ إِذا شِئْنا بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ تَبْدِيلًا «28» إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا «29» وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً «30» يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً «31»
مائيم كه خلقشان كرديم و مفاصلشان را محكم ساختيم و هرگاه بخواهيم مانند آنها را چنانكه بايد به جاى آنان مى‌آوريم. به راستى اين آيات، وسيله تذكّرى است، پس هركه بخواهد، راهى به سوى پروردگارش در پيش گيرد. و شما چيزى رانمى‌خواهيد، مگر اين كه خدا بخواهد، همانا خداوند دانا و حكيم است. هر كه را بخواهد به رحمت خود درمى‌آورد و براى ظالمان عذابى دردناك آماده كرده است.
نکته ها
«اسر» بستن با بند است و «اسير» كسى است كه دربند بسته شده است. مراد از «شَدَدْنا أَسْرَهُمْ» آن است كه بندها و مفاصل آدمى را محكم كرديم.
پیام ها
1- كفر و طغيان بستر نابودى انسان است. آثِماً أَوْ كَفُوراً ... بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ
2- توانايى خداوند بر آفرينش انسان، نشانه توانايى او بر نابود كردن او است.
خَلَقْناهُمْ ... بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ
3- خداوند، حجت را بر مردم تمام كرده است. «إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ»
4- قرآن، وسيله هوشيارى است. «إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ»
5- راه خدا، اجبارى نيست، هر كه مى‌خواهد به سعادت برسد، بايد خود آن را انتخاب كند و بپيمايد. «فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا»
جلد 10 - صفحه 338
6- خواست انسان، نه مستقل از خواست خداوند است و نه برتر از آن. بلكه آنچه را انسان مى‌خواهد، اگر مورد خواست خداوند نيز قرار گيرد، محقق مى‌شود.
«وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ»
7- مشيّت خداوند، عالمانه و حكيمانه است، نه گزافه. يَشاءَ اللَّهُ ... عَلِيماً حَكِيماً
8- بر اساس مشيّت حكيمانه، كسانى كه بخواهند مشمول رحمت الهى مى‌شوند.
«يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ»
9- كسانى از رحمت الهى دورند، كه خود راه ظلم را پيش گرفته‌اند. «وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً»
«والحمدللّه ربّ العالمين»
جلد 10 - صفحه 340
سوره مرسلات
اين سوره پنجاه آيه دارد و در مكّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آيه اول است كه با «مرسلات» آغاز شده است و مراد از آن، فرشتگانى هستند كه از سوى خداوند براى انجام امور مختلف، فرستاده مى‌شوند.
اين سوره نظير سوره‌هاى انبياء «1»، قمر «2»، حج «3»، واقعه «4»، حاقّه «5»، قيامت «6»، نباء «7»، تكوير «8»، انفطار «9»، انشقاق «10»، غاشية «11»، قارعه «12» و زلزال «13» با آيات مربوط به معاد شروع شده است.
چنانكه مانند سوره‌هاى فاطر، ذاريات و نازعات با سوگند به فرشتگان آغاز شده است.
در اين سوره، آيه «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ» ده مرتبه تكرار شده، همان گونه كه در سوره الرّحمن آيه «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»* ودر سوره قمر آيه «فَكَيْفَ كانَ عَذابِي وَ نُذُرِ»* تكرار شده است.
«1». «اقترب للناس حسابهم».
«2». «اقتربت الساعة».
«3». «انّ زلزلة الساعة شى‌ء عظيم».
«4». «اذا وقعت الواقعة».
«5». «الحاقّة ما الحاقّة».
«6». «لااقسم بيوم القيامة».
«7». «عمّ يتساءلون».
«8». «اذا الشمس كوّرت».
«9». «اذا السماء انفطرت».
«10». «اذا السماء انشقت».
«11». «هل اتاك حديث الغاشية».
«12». «القارعة ما القارعة».
«13». «اذا زلزلت الارض زلزالها».
جلد 10 - صفحه 341
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً (31)
جلد 13 - صفحه 425
يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ: داخل فرمايد هر كه را خواهد از اهل ايمان، فِي رَحْمَتِهِ: در بخشش خود كه آن هدايت و توفيق است در طاعت، يا در بهشت به فضل و كرم بى‌پايان، وَ الظَّالِمِينَ: و ستمكاران، يعنى مشركان ياغيان كه در گذشته‌اند از صراط مستقيم، أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً: مهيّا و آماده كرده است براى ايشان عذاب دردناك را كه تمام سراسر وجود آنها را به درد آورد.
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در كتاب به اهل مصر در وصف جهنم فرمايد: قعرها بعيد و حرّها شديد و شرابها صديد و عذابها جديد و مقامعها حديد:
قعر جهنم دور، و حرارتش شديد، و آشاميدنى آن صديد، و عذاب آن تازه، و گرزهاى آن آهن است.
جلد 13 - صفحه 426
ج13، ص427
سوره هفتاد و هفتم (و المرسلات)
سوره و المرسلات: اين سوره مكى است.
عدد آيات: پنجاه آيه بلا خلاف.
عدد كلمات: صد و هشتاد و يك.
عدد حروف: هشتصد و شانزده.
ثواب تلاوت: ابن بابويه رحمه اللّه از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده: هر كه اين سوره را بخواند، خداوند سبحان او را به حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شناسا گرداند و با آن حضرت او را همنشين سازد؛ (به شرط ايمان و تقوى و دوام آن). «1» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلاً «23» فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ كَفُوراً «24» وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً «25» وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً «26» إِنَّ هؤُلاءِ يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقِيلاً «27»
نَحْنُ خَلَقْناهُمْ وَ شَدَدْنا أَسْرَهُمْ وَ إِذا شِئْنا بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ تَبْدِيلاً «28» إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلاً «29» وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً (30) يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً (31)
ترجمه
همانا ما فرو فرستاديم بر تو قرآن را فرستادنى
پس صبر كن براى حكم پروردگارت و پيروى مكن از آنها گناهكارى يا ناسپاسى را
و ياد كن نام پروردگار خود را در ابتدا و انتهاى روز
و از شب پس سجده كن براى او و تنزيه نما او را بتسبيح در شب پاره‌اى از آن طولانى
همانا اين گروه دوست ميدارند لذّتهائى را كه بزودى فراهم آيد و رها ميكنند پشت سر خود روز سنگينى را
ما آفريديم آنها را و استوار نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و وقتى بخواهيم بدل مينمائيم آنانرا به امثالشان بدل نمودنى
همانا اين پندى است پس هر كه خواسته باشد ميگيرد بسوى پروردگار خود راهى
و نميخواهيد مگر آنكه بخواهد خدا همانا خدا ميباشد داناى درست كار
داخل ميسازد هر كه را بخواهد در رحمت خود و ستمكاران را مهيا فرموده است بر ايشان عذابى دردناك.
تفسير
خداوند منّان نازل فرمود قرآن را بر پيغمبر خود بتدريج در مدّت رسالت آنحضرت بر حسب اقتضاء وقت و مصلحت زمان با دلالت بر ولايت امير المؤمنين عليه السّلام چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده پس بايد صبر فرمايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بر آزار قوم و زحمت ابلاغ تا برسد حكم خدا بنصرت او بر اعداء و اطاعت ننمايد از مردمى كه گناهكار يا كافر و مصرّ بر كفرند و ميخواهند بدسائس و حيل آنحضرت را از امر دعوت باز دارند مانند عتبة بن ربيعه و وليد بن مغيره و
جلد 5 صفحه 322
ابو جهل كه بعضى از مفسّرين ذكر كرده‌اند و ياد فرمايد نام خدا را در نماز صبح و ظهر و عصر و در قسمتى از شب سجده نمايد براى خدا كه نماز مغرب و عشاء باشد و تنزيه نمايد او را بتسبيح در قسمتى طولانى كه از نصف شب تا صبح باشد در نماز شب چنانچه از روايات ائمه اطهار استفاده ميشود ولى بعضى از مفسّرين بكرة و اصيلا را عبارت از صبح و شام دانسته و كنايه از دوام ذكر و دعا و تبليغ رسالت گرفته‌اند و من اللّيل را تا آخر آيه بر نمازهاى شب اعمّ از واجب و مستحب حمل نموده‌اند و ميفرمايد همانا اين مردم دوست دارند دنيا را كه نقد است و بعجله استفاده از لذّات آن ميتوانند بنمايند و آخرت را كه روز سنگين سختى است و در مقابل دارند پشت سر انداخته‌اند و براى آنروز كار نميكنند و بنابر اين وراء در كلام الهى محتمل است بمعناى پيش رو باشد و ميشود بمعناى پشت سر باشد و در هر حال آنرا واگذارده‌اند بحال خود و فكر آنروز نيستند ما خلق نموديم آنها را و محكم نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و ربط داديم مفاصلشان را به اعصاب در خلقت كه كار آمد و فعّال ما يشاء شدند و اگر بخواهيم ميميرانيم آنها را و امثالشان را در استحكام خلق و قدرت بر كار دو مرتبه خلق مينمائيم در آخرت يا در دنيا تا قيام باطاعت و عبادت ما نمايند آنچه تاكنون ذكر شد در قرآن از ارشاد بعظمت امر آخرت و غيره موجب تذكّر مردم است بوظائف خودشان پس هر كس بخواهد راه تقرّب بخدا را كه قبول ولايت مولى است در پيش خواهد گرفت چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و در عبادت و اطاعت كوتاهى نخواهد نمود ولى كسى نميخواهد راه حق را در پيش بگيرد مگر آنكه قبلا خدا خواسته باشد كه او به اختيار خود راه حق را پيش گيرد و جبر و تفويض نيست بلكه امر بين امرين است چنانچه در خرائج از امام زمان عليه السّلام نقل نموده كه فرمود دلهاى ما ظرفهاى مشيّت خدا است وقتى او بخواهد ما ميخواهيم و اين آيه را تلاوت نمود و مفوّضه را تكذيب فرمود همانا خداوند دانا و حكيم است نميخواهد مگر باقتضاء علم و حكمت و داخل ميكند هر كس را بخواهد در رحمت خود كه ولايت ائمه اطهار است بنقل كافى از امام كاظم عليه السّلام بهدايت و توفيق طاعت و براى
جلد 5 صفحه 323
ستمكاران بخود و خلق آماده فرموده عذاب اليم دوزخ را در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره هل اتى را در هر صبح روز پنجشنبه بخواند خداوند حوريان زيادى از بكر و ثيّب براى او تزويج ميفرمايد و با پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم محشور خواهد شد و الحمد للّه ربّ العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 5 صفحه 324
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يُدخِل‌ُ مَن يَشاءُ فِي رَحمَتِه‌ِ وَ الظّالِمِين‌َ أَعَدَّ لَهُم عَذاباً أَلِيماً (31)
جلد 17 - صفحه 334
داخل ميفرمايد هر که بخواهد در رحمت خود و ظالمين را آماده كرده براي آنها عذاب دردناك را.
يُدخِل‌ُ مَن يَشاءُ فِي رَحمَتِه‌ِ كساني که قابل هدايت هستند و لياقت شمول رحمت دارند خداوند منع فيض از آنها نميكند مشمول تفضلات خود ميفرمايد چه در دنيا توفيق ميدهد و تأييد ميكند و چه در آخرت از كليه عقوبات و اوضاع قيامت و و شدائد محشر نجات ميدهد و بنعم بهشت نائل ميفرمايد.
وَ الظّالِمِين‌َ اعم از ظلم بدين و مقدسات دينيه و چه ظلم بغير بانبياء و مقربان درگاه الهي و مؤمنين و چه ظلم بنفس از ترك واجبات و فعل محرمات باندازه‌اي که باعث سلب ايمان شود و از قابليت رحمت بيندازد.
أَعَدَّ لَهُم آماده فرموده از براي آنها که خداوند قبلا ايجاد فرموده.
عَذاباً أَلِيماً عذاب دردناك را. و بالجمله كساني که قابليت هدايت را دارند و هدايت شدند مشمول رحمت الهي و كساني که خود را از قابليت انداختند و بر كفر و ضلالت و ظلم بمعني مذكور باقي ماندند گرفتار عذاب اليم ميشوند چنانچه ميفرمايد:
قال‌َ عَذابِي أُصِيب‌ُ بِه‌ِ مَن أَشاءُ وَ رَحمَتِي وَسِعَت كُل‌َّ شَي‌ءٍ فَسَأَكتُبُها لِلَّذِين‌َ يَتَّقُون‌َ وَ يُؤتُون‌َ الزَّكاةَ وَ الَّذِين‌َ هُم بِآياتِنا يُؤمِنُون‌َ اعراف آيه 155.
هذا آخر ما اردنا في تفسير سورة المباركة هل اتي و يأتيه تفسير سورة المرسلات و الجزء الاخير من القرآن بتوفيق اللّه و تأييده و تسديد و عونه ان شاء اللّه تعالي، و الحمد للّه و الصلاة و السلام علي رسول اللّه و آله ال اللّه و علي سائر انبياء اللّه و اولياء اللّه، و اللعنة الدائمه علي اعدائهم اعداء اللّه. و انا العبد الذليل الحقير الخائف المستجير المسمي بالسيد عبد الحسين و المدعو بالطيب غفر اللّه ذنوبه و يعفو عن سيئاته و يدخله في رحمته.
جلد 17 - صفحه 335
سورة المرسلات
اما فضلها:
فعن إبن بابويه مسندا عن الصادق (ع): (أن من قرأها عرف اللّه بينه و بين محمّد (ص)
و
عن خواص القرآن مرسلا عن النبي (ص): (ان من قرأها كتب انه ليس المشركين)).
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 31)- و سر انجام در آخرین آیه این سوره، به سرنوشت نیکوکاران و بدکاران در یک جمله کوتاه و پر معنی اشاره کرده، می‌فرماید: خدا «هر کس را بخواهد (و شایسته بداند) در رحمتش وارد می‌کند، و برای ظالمان عذاب دردناکی آماده ساخته است» (یدخل من یشاء فی رحمته و الظالمین اعد لهم عذابا الیما).
جالب این که در آغاز آیه می‌گوید: «هر کس را بخواهد در رحمت خود وارد می‌کند» ولی در پایان آیه، عذاب را روی ظالمان متمرکز می‌سازد، و این نشان می‌دهد که مشیت او بر عذاب به دنبال مشیت انسان بر ظلم و گناه است، و به قرینه مقابله روشن می‌شود که مشیت او در رحمت نیز به دنبال اراده انسان در ایمان و عمل صالح و اجرای عدل است، و جز این از حکیم نمی‌توان انتظار داشت.
پایان سوره دهر (انسان)
ج5، ص365
سوره مرسلات [77]
اشاره
این سوره در «مکّه» نازل شده و دارای 50 آیه است
محتوای سوره:]
بیشترین مطلبی که در این سوره مطرح شده، مسائل مربوط به قیامت و تهدید و انذار مکذبان و منکران است.
و از امتیازات این سوره این است که آیه «ویل یومئذ للمکذبین وای در آن روز بر تکذیب کنندگان» ده بار در آن تکرار شده، و هر بار به دنبال مطلب تازه‌ای.
بعد از ذکر سوگندهائی، از قیامت و حوادث سنگین و سخت رستاخیز خبر می‌دهد.
در مرحله بعد سرگذشت غم‌انگیز اقوام گنهکار پیشین.
و در مرحله سوم گوشه‌ای از ویژگیهای آفرینش انسان.
و در مرحله چهارم قسمتی از مواهب الهی در زمین.
و در مرحله پنجم قسمتهایی از عذاب تکذیب کنندگان را شرح می‌دهد.
همچنین در هر مرحله اشاره‌ای به مطلبی بیدارگر و تکان دهنده کرده، و به دنبال آن این آیه را تکرار می‌کند، و حتی در بخشی از آن به نعمتهای بهشتی که نصیب پرهیزکاران شده اشاره نموده تا انذار را با بشارت بیامیزد، و تهدید را با تشویق.
و به هر حال این تکرار، تکرار بعضی از آیات را در سوره «الرحمن» تداعی می‌کند، با این تفاوت که در آنجا سخن از نعمتها بود، و در اینجا غالبا از عذابهای
ج5، ص366
مکذّبان است.
انتخاب نام «مرسلات» برای این سوره به تناسب نخستین آیه این سوره است.
فضیلت تلاوت سوره:]
در حدیثی از امام صادق علیه السّلام آمده است: «کسی که این سوره را بخواند خداوند او را با پیامبر آشنا (و همجوار) می‌سازد».
بدون شک این ثواب و فضیلت از آن کسانی است که بخوانند و بیندیشند و عمل کنند، و لذا در حدیثی آمده است: بعضی از یاران پیامبر صلّی اللّه علیه و آله خدمتش عرض کردند: «چه زود آثار پیری در شما نمایان شده ای رسول خدا»؟! فرمود: «سوره‌های هود، واقعه، مرسلات، و عمّ یتسائلون مرا پیر کرده»! قابل توجه این که در تمام این سوره‌ها احوال قیامت و مسائل هول انگیز آن دادگاه بزرگ منعکس است، و همین‌ها بوده که در روح مقدس پیامبر صلّی اللّه علیه و آله اثر گذارده.
بدیهی است تلاوت بدون فکر و تصمیم بر عمل نمی‌تواند چنین اثری بگذارد.
بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
نکات آیه
۱ - بهره مندى از رحمت خداوند، منوط به مشیت و خواست او است. (یدخل من یشاء فى رحمته)
۲ - دین و تعالیم قرآن، رحمت الهى براى انسان ها (یدخل من یشاء فى رحمته) مفسران براى «رحمت» در این آیه، دو مصداق ذکر کرده اند: ۱. دین و پیمودن راه خدا (به قرینه «من اتّخذ إلى ربّه سبیلاً»); ۲. بهشت (به قرینه بخش آخر این آیه که عذاب دوزخ در آن مطرح شده است). گفتنى است، برداشت یاد شده مبتنى بر احتمال نخست است.
۳ - بهشت، مظهر رحمت الهى به انسان ها است. (یدخل من یشاء فى رحمته)
۴ - ره پویان راه خدا، بهره مند از رحمت او (فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً... یدخل من یشاء فى رحمته)
۵ - ظالمان در قیامت، گرفتار عذاب دردناک الهى اند. (و الظلمین أعدّ لهم عذابًا ألیمًا)
۶ - ظالمان، از رحمت الهى محروم اند. (و الظلمین أعدّ لهم عذابًا ألیمًا) برداشت یاد شده، به قرینه مقابله «الظالمین...» با «یدخل من یشاء فى رحمته» استفاده شده است.
۷ - ظلم، موجب محرومیت از رحمت خداوند و گرفتار آمدن به عذاب دردناک الهى است. (یدخل من یشاء فى رحمته و الظلمین أعدّ لهم عذابًا ألیمًا)
۸ - کفر و نپیمودن راه خدا، ظلم است و کافران ظالم اند. (و الظلمین أعدّ لهم عذابًاألیمًا) مقصود از «ظالمین» - به قرینه آیات گذشته - کافرانى هستند که راه خدا را نمى پیمایند.
۹ - نقش اراده و خواست انسان، در بهره مندى از رحمت خداوند و یا گرفتار شدن به عذاب الهى (یدخل من یشاء فى رحمته و الظلمین أعدّ لهم عذابًا ألیمًا) از جمله «فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً» و عبارت «یدخل من یشاء...» استفاده مى شود که بشر، داراى نوعى اراده و مشیت است. بر این اساس مى توان گفت: همین امر در بهره مندى او از رحمت خداوند و یا گرفتار شدنش به عذاب الهى، تأثیر خواهد گذاشت.
۱۰ - رحمت و لطف خداوند به مؤمنان و کیفر و عذاب ظالمان از سوى او، براساس علم و حکمت او است. (إنّ اللّه کان علیمًا حکیمًا . یدخل من یشاء فى رحمته و الظلمین أعدّ لهم عذابًا ألیمًا) برداشت یاد شده، بر این فرض مبتنى است که جمله «یدخل من یشاء...»، خبر براى «إنّ» در «إنّ اللّه» و جمله «کان اللّه علیماً حکیماً»، معترضه و یا حال باشد. بر این اساس توصیف خداوند به علم و حکمت، اشاره به این دارد که کار خدا (رحمت یا عذاب)، مبتنى بر علم و حکمت است.
۱۱ - عذاب دردناک دوزخ، هم اکنون مهیا و آماده است. (أعدّ لهم عذابًا ألیمًا) با توجه به ماضى بودن فعل «أعدّ»، برداشت یاد شده استفاده شده است.
موضوعات مرتبط
- اراده: آثار اراده ۹
- بهشت: نقش بهشت ۳
- جهنم: فعلیت عذاب جهنم ۱۱
- خدا: آثار مشیت خدا ۱; رحمت خدا ۲; زمینه رحمت خدا۹; شرایط رحمت خدا ۱; عوامل محرومیت از رحمت خدا ۷; قانونمندى رحمت خدا ۱۰; قانونمندى کیفرهاى خدا ۱۰; محرومان از رحمت خدا ۶; نشانه هاى رحمت خدا ۳
- دین: نقش دین ۲
- رحمت خدا: مشمولان رحمت خدا ۴، ۱۰
- ظالمان :۸ عذاب اخروى ظالمان ۵ ۸; عذاب ظالمان ۱۰ ۸; کیفر ظالمان ۱۰ ۸; محرومیت ظالمان ۶ ۸
- ظلم: آثار ظلم ۷
- عذاب: زمینه عذاب ۹; عذاب دردناک ۵، ۷، ۱۱; مراتب عذاب ۷، ۱۱; مراتب عذاب اخروى ۵; موجبات عذاب ۷
- قرآن: نقش قرآن ۲
- کافران :۸
- کفر: ظلم کفر ۸
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۱۰
- مؤمنان: رحمت بر مؤمنان ۱۰
- مهتدین: فضایل مهتدین ۴
منابع
