الأنفال ٦٢

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ إِنْ‌ يُرِيدُوا أَنْ‌ يَخْدَعُوکَ‌ فَإِنَ‌ حَسْبَکَ‌ اللَّهُ‌ هُوَ الَّذِي‌ أَيَّدَکَ‌ بِنَصْرِهِ‌ وَ بِالْمُؤْمِنِينَ‌

ترجمه

و اگر بخواهند تو را فریب دهند، خدا برای تو کافی است؛ او همان کسی است که تو را، با یاری خود و مؤمنان، تقویت کرد...

ترتیل:
ترجمه:
الأنفال ٦١ آیه ٦٢ الأنفال ٦٣
سوره : سوره الأنفال
نزول : ٢ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حَسْبَکَ»: کافی و ضامن و مراقب تو است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

ابن بابویه بعد از شش واسطه از کلبى او از ابوصالح او از ابوهریرة نقل و روایت نماید که در عرش پروردگار چنین نوشته شده: «انّا اللَّه لا اله الّا انا وحدى لاشریک لى، محمّد عبدى و رسولى، ایدته بعلىّ؛ منم خداى یکتائى که معبودى جز من نیست و شریک و انبازى براى من نیست و محمد بنده و پیامبر من است و او را به وسیله على تأیید کرده ام» سپس این آیه به همین منظور نازل گشت و مقصود از نصر در آیه امام على علیه‌السلام است.[۱]

و نیز ابوصالح از ابوهریرة روایت کند که این آیه درباره على بن ابى‌طالب علیه‌السلام نازل شده و مراد از مؤمنین در آیه وجود ایشان است[۲] چنان که باز از ابوهریرة چنین روایتى نقل شده است.[۳]

تفسیر


نکات آیه

۱- احتمال تصمیم کافران بر خدعه و نیرنگ در سایه صلح طلبى، نباید مانعى جهت پذیرش صلح با آنان شود. (و إن یریدوا أن یخدوعوک فإن حسبک اللّه) برداشت فوق بر این اساس که «إن یریدوا ... » توضیحى باشد براى «فاجنح لها». یعنى اى پیامبر(ص) وظیفه تو این است که صلح پیشنهادى را بپذیرى و اگر کافران قصد نیرنگ داشتند، خداوند تو را از شر آنان حفظ مى کند. بنابراین مبادا بر اثر این احتمال که شاید آنان در صدد اغفال مسلمین هستند پیشنهاد صلح را نپذیرى. گفتنى است با توجه به آیه ۵۸ معلوم مى شود اگر قرائن و شواهدى براى این احتمال (خدعه و نیرنگ) وجود دارد، باید از پذیرش صلح امتناع کرد.

۲- خداوند، پشتیبانى کافى براى یارى پیامبر(ص) از نیرنگ کافران (فإن حسبک اللّه)

۳- خداوند با حمایت خویش از پیامبر(ص) و جامعه ایمانى، نیرنگ کافران را بى اثر خواهد کرد. (و إن یریدوا أن یخدوعوک فإن حسبک اللّه) جواب شرط «إن یریدوا ... » محذوف است و جمله «فان حسبک اللّه» جانشین آن شده است ; یعنى: إن یریدوا أن یخدعوک فاللّه یکفیک شرهم.

۴- پیامبر(ص) همواره از امدادهاى خاص خداوند برخوردار بود. (هو الذى أیدک بنصره)

۵- مؤمنان صدراسلام حامیان شایسته و کارآمد براى پیامبر(ص) و داراى نقشى بسزا در پیشبرد اسلام (أیدک بنصره و بالمؤمنین) برداشت فوق از عطف کلمه «المؤمنین» به «نصره» استفاده مى شود. یعنى نقش مؤمنان به حدى بوده که خداوند آن را شایسته دانسته که در ردیف یارى خویش قرار دهد.

۶- خداوند، گرایش دهنده مؤمنان به یارى پیامبر(ص) (أیدک بنصره و بالمؤمنین)

۷- خداوند با بیان پیشینه امدادهایش از پیامبر(ص)، وى را به حمایت خویش در برابر کافران نیرنگباز مطمئن ساخت. (فإن حسبک اللّه هو الذى أیدک بنصره)

۸- پیامبر(ص) و رهبران الهى نباید صلح طلبیهایى را که قرین نیرنگ است بپذیرند و به سبب آن از نبرد با کافران بازایستند. (و إن یریدوا أن یخدعوک فإن حسبک اللّه) برداشت فوق بر این اساس است که جمله «و ان یریدوا ... » فرض دیگرى در مقابل «إن جنحوا» باشد، نه توضیح و تکمیل آن. یعنى صلح به دو منظور پیشنهاد مى شود: گاهى به سبب صلح واقعى و زندگانى مسالمت آمیز با مسلمانان و گاهى به منظور حیله گرى و تجدید قوا. آیه قبل (إن جنحوا ... ) بیانگر احکام و دستورات فرض اول و آیه دوم (و إن یریدوا) بیانگر احکام و دستورات فرض دوم است.

۹- تحقق تأییدات الهى، از طریق عوامل طبیعى و غیر طبیعى (أیدک بنصره و بالمؤمنین) مراد از «بنصره» عوامل غیر طبیعى، همانند امداد به وسیله فرشتگان است.

روایات و احادیث

۱۰- عن رسول اللّه(ص): مکتوب على العرش ... و محمد(ص) عبدى و رسولى أیّدته بعلىّ(ع) فانزل اللّه عز و جل: «هو الذى أیدک بنصره و بالمؤمنین» فکان النصر علیا(ع) ... .[۴] از رسول خدا(ص) نقل شده است که بر عرش نوشته شده ... محمد(ص) بنده و رسول من است، او را به وسیله على(ع) تأیید کردم. و در همین باره خداى عز و جل این آیه را نازل کرد «هو الذى أیدک بنصره ... »، پس مراد از «نصر» على(ع) است ... .

موضوعات مرتبط

  • اسلام: تاریخ صدر اسلام ۵ ; عوامل گسترش اسلام ۵
  • جامعه دینى: حمایت از جامعه دینى ۳
  • جنگ: با کافران ۸
  • خدا: افعال خدا ۶ ; امداد خدا ۲، ۴، ۷، ۹ ; تأییدات خدا ۹ ; حمایتهاى خدا ۳، ۷ ; خدا و عوامل طبیعى ۹
  • رهبرى: مسؤولیت رهبرى ۸
  • صلح: شرایط صلح ۸ ; صلح با کافران ۱ ; مکر در صلح ۸
  • کافران: دفع مکر کافران ۳ ; مکر کافران ۱، ۲، ۷
  • مؤمنان: صدر اسلام ۵ ; مؤمنان و محمد(ص) ۶
  • محمد(ص): امداد به محمد(ص) ۲، ۴، ۶ ; حمایت از محمد(ص) ۳، ۵، ۷ ; مسؤولیت محمد(ص) ۸ ; موجبات اطمینان محمد(ص) ۷

منابع

  1. البرهان فی تفسیرالقرآن.
  2. کتاب حلیة الاولیاء از ابونعیم.
  3. ابن الفارسى.
  4. امالى صدوق، ص ۱۷۹، ح ۳، مجلس ۳۸ ; بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۲، ح ۳.