الأعراف ١٢٦
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مَا تَنْقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآيَاتِ رَبِّنَا لَمَّا جَاءَتْنَا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْراً وَ تَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ |
ترجمه
| الأعراف ١٢٥ | آیه ١٢٦ | الأعراف ١٢٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا تَنقِمُ مِنَّا إِلاّ»: بر ما زشت نمی‌شماری مگر. از ما رخنه نمی‌گیری و بر ما عیب نمی‌دانی مگر. ما را عقوبت نمی‌کنی مگر به خاطر (نگا: بروج / . «أَفْرِغْ عَلَیْنَا»: بر ما بریز. مراد این است که ما را غرق شکیبائی و بردباری گردان. «مُسْلِمِینَ»: مطیعان فرمان و منقادان شریعت یزدان. حال است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قَالُوا لَنْ نُؤْثِرَکَ عَلَى مَا... (۱) إِنَّا آمَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغْفِرَ... (۳)
إِنَّهُ مَنْ يَأْتِ رَبَّهُ... (۲) وَ مَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِناً قَدْ... (۱) فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَمَا... (۱) رَبِ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْکِ... (۳)
تفسیر
- آيات ۱۰۳ - ۱۲۶، سوره اعراف
- بيان آيات مربوط به بعثت موسى عليه السلام به سوى فرعون
- گفتگوى موسى (عليه السلام ) با فرعون
- تبديل عصاى موسى (ع ) به اژدها و بيضاء گشتن دست آن حضرت
- احضار ساحران ، عكس العمل فرعون و فرعونيان در برابر موسى عليه السلام
- معارضه ساحران با موسى (ع ) و تسليم شدنشان در برابر آن حضرت
- فرعون بعد از ايمان آوردن ساحران آنان را به توطئه و تبانى قبلى با موسى (ع ) متهمو آنان را تهديد مى كند
- پاسخ سحره به تهديدات فرعون : انّا ربنا منقلبون ...
- بحث روايتى (روايات عجيبه در مورد داستان حضرت موسى و فرعون و بيان ضعف آنها)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ «126»
و (اى فرعون!) تو از ما عيب و ايرادى سراغ ندارى جز اينكه ما به آيات (و معجزات) پروردگارمان كه براى ما آمد ايمان آورده‌ايم. پرودگارا! بر ما صبر و شكيبايى فرو ريز و ما را مسلمان و فرمانبردار بميران.
نکته ها
اين آيه، پاسخى به جوسازى‌ها وتهمت‌هايى است كه از سوى فرعون نسبت به مؤمنان و همراهان حضرت موسى انجام مى‌گرفت و در آيات گذشته به آنها اشاره شد، از قبيل اينكه شما توطئه‌گر هستيد وقصد تصاحب وطن و كاشانه مردم و اخراج آنان را داريد. آنان گفتند:
شما نيز مى‌دانيد كه عيب ما تنها ايمان ماست، نه آنچه شما مى‌گوييد.
«1». طه، 72.
جلد 3 - صفحه 145
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى‌كه خود را برتر از ديگران بداند مستكبر است. به حضرت گفتند: گاهى انسان به دليل آنكه ديگران مشغول گناهند و او گناه نمى‌كند خود را برتر مى‌داند! حضرت فرمودند: شايد او توبه كرده و بخشيده شده است، ولى تو خبر ندارى و هنوز او را چنان مى‌بينى. مگر داستان ساحران را نشنيده‌اى كه با انگيزه‌ى شكست موسى آمدند، ولى توبه كرده و هدايت شدند و پايان خوبى داشتند. «1»
پیام ها
1- ايمان به خدا و زير بار طاغوت نرفتن، بى‌دردسر نيست. «وَ ما تَنْقِمُ»
2- ايمانى كه براساس برهان و پس از ديدن نشانه‌هاى حقيقت باشد، از ارزش بهترى برخوردار است. «آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا»
3- طاغوت‌ها با فكر و عقيده‌ى توحيدى مخالفند، نه با آدم‌ها. «إِلَّا أَنْ آمَنَّا»
4- نشانه‌ى مؤمنان راستين، آرامش، مقاومت، صراحت، شجاعت، تضرّع و دعا بخصوص در هنگام سختى‌هاست. آمَنَّا ... رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً
5- در دعا به ربوبيّت خداوند متوسّل شويم. «رَبِّنا»
6- بهترين شيوه در برابر تهديد طاغوت‌ها، دعا و توكّل بر خدا و حفظ ايمان و پايدارى است. «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ»
7- وقتى تهديدها سنگين باشد، صبر و مقاومت بيشترى هم مى‌طلبد. ساحران گفتند: «أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً» دل ما را پر از صبر كن ونگفتند: «أُنْزِلَ عَلَيْنَا»
8- حسن عاقبت، نياز به دعا، استمداد وتوفيق الهى دارد. رَبِّنا ... تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ
«1». تفسير نورالثقلين.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 146
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ (126)
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا: و تو طعن نمى‌زنى بر ما و عيب نمى‌كنى ما را و منكر نشوى از ما، إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا: مگر آنكه ايمان آورديم به آيات پروردگار خود، لَمَّا جاءَتْنا: چون كه آمد به ما و مشاهده آن نموديم بر دست موسى، پس روى از فرعون گردانيده متوجه حق شده، عرض كردند: رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً: اى پروردگار ما، افاضه فرما بر ما صبر در قتل و صلب. و يا عطا فرما ثبات بر متابعت دين، وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ: و بميران ما را در حالتى كه مسلمان و ثابت قدم بر ايمان باشيم. پس فرعون قطع دست و پاى آنها بر خلاف نمود، و ايشان را به دار كشيد.
عجب از حال اين جماعت كه: صبح كافر، چاشتگاه ساحر، ظهر مؤمن، عصر شهيد شدند، شام به بهشت رسيدند.
ابن عباس روايت نموده كه: چون سحره ايمان آوردند، ششصد هزار بنى اسرائيل، منقاد موسى و مسلمان شدند.
پس از شهادت آن جماعت:
جلد 4 صفحه 172
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
سوره الأعراف «7»: آيات 123 تا 126
قالَ فِرْعَوْنُ آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّ هذا لَمَكْرٌ مَكَرْتُمُوهُ فِي الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (123) لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلافٍ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ (124) قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ (125) وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ (126)
جلد 2 صفحه 462
ترجمه
گفت فرعون ايمان آورديد باو پيش از آنكه اذن دهم شما را همانا اين مكرى است كه نموديد آنرا در شهر تا بيرون كنيد از آن اهلش را پس زود باشد كه بدانيد
هر آينه خواهم بريد دستهاتان و پاهاتان را بر خلاف يكديگر پس هر آينه بردار خواهم زد شما را تمامى
گفتند همانا ما بپروردگارمان بازگشت كنندگانيم
و عيب نميگيرى تو از ما مگر آنكه ايمان آورديم به آيتهاى پروردگارمان چون آمدند ما را پروردگار ما زياد عطا فرما بما صبر را و بميران ما را مسلمانان.
تفسير
فرعون بر سبيل انكار اخبار از ايمان سحره نمود كه چرا بى‌اذن من بموسى ايمان آورديد و بعضى ء آمنتم با همزه استفهام كه براى انكار است قرائت نموده‌اند و براى آنكه مبادا مردم هم تبعيّت از آنها نموده ايمان بياورند مدعى شد كه شما با موسى تبانى نموديد در مصر پيش از آنكه در ميدان مبارزه حاضر شويد و غرض شما از اين مكر و حيله آن بود كه قبطيان را از شهر خودشان بيرون كنيد و شما و بنى اسرائيل مملكت ما را تصرف نمائيد و بعد از اين معلوم ميشود كه چگونه شما را مجازات مينمايم باين نحو كه يا دست راست و پاى چپ شما را ميبرم يا پاى راست و دست چپ را و بعد شما را بدار ميزنم براى افتضاح شما و عبرت سايرين سحره گفتند باكى نيست ما بازگشت ميكنيم برحمت خدا كه همه بسوى او بازگشت خواهند نمود و حكم ميكند ميان آنها بحق چه كشته شوند و چه بميرند و تو از ما بد نمى‌دانى و عيبى نمى‌توانى بگيرى مگر آنكه ما علائم قدرت الهى را مشاهده نموديم و ايمان آورديم و اين عيب نيست بلكه فوق هر حسنى است بعد روى بدرگاه الهى نموده از خداوند مسئلت نمودند كه مانند آب بريزد بر آنها صبر را كه شامل شود تمام وجود ايشانرا و ثابت بدارد آنها را تا وقت مرگ بدين اسلام كه در آنزمان متابعت حضرت موسى بود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ ما تَنقِمُ مِنّا إِلاّ أَن آمَنّا بِآياتِ رَبِّنا لَمّا جاءَتنا رَبَّنا أَفرِغ عَلَينا صَبراً وَ تَوَفَّنا مُسلِمِين‌َ (126)
و نيست انتقام تو از ما مگر اينكه ايمان آورديم ما بآيات پروردگارمان چون که آمد ما را آن آيات، پروردگارا بريز بر ما و عنايت و توفيق عطا فرما صبر بر ظلم فرعون را و ما را مسلمان بميران.
وَ ما تَنقِمُ مِنّا يعني هيچگونه ايرادي بر ما نداري ما که اولا اطاعت تو را كرديم و همچه سحر عظيمي را بدستور تو نموديم و عيب و نقصان و مخالفتي از ما سر نزده و كاري که خلاف ميل تو باشد انجام نداديم و با حضرت موسي سابقه نداشتيم و قراردادي نكرده بوديم و مكر و حيله در كار ما نبود إِلّا أَن آمَنّا
جلد 7 - صفحه 426
فقط ايراد تو اينست که چرا ايمان آورديد پيش از اذن من و جهت آن اينست که ما ايمان آورديم بِآياتِ رَبِّنا چون ديديم که اينکه عمل موسي از قواعد سحر خارج است و از قدرت بشر دور است که يك عصاي چوبي بدون تصرفي در او اژدهايي شود که تمام دستگاه سحر ما را ببلعد بدون اينكه عصا بزرگ شود و اثري از آثار سحر ما باقي نگذارد و عين حقيقت است و جز خداوند قادر متعال بر اينکه امر محال عادي ديگري قدرت ندارد لَمّا جاءَتنا که ما بچشم خود ديديم و مشهود همه كساني که حاضر بودند شد و خود هم حاضر بودي و مشاهده نمودي.
رَبَّنا أَفرِغ عَلَينا صَبراً سپس سحره متوجه بخداوند شدند و در مقام سؤال و دعاء و توقع و خواهش برآمدند گفتند ربّنا خطاب است يعني يا ربّنا، افراغ ريختن چيزي است در محلي مثل ظرف يعني در قلب ما عنايت فرما قوّه صبر بر اذيتها و ظلمهايي که از طرف فرعون بما روا دارد، و از براي صبر سه درجه گفتند صبر بر بلاء و صبر بر اطاعت، و صبر بر ترك معصيت، و ممكن است مراد آنها هر سه قسم باشد صبر بر بلاء از قتل و قطع ايدي و ارجل و صلب و صبر بر ايمان که از دست ندهيم و صبر بر ترك كفر و سحر که رجوع بآن نكنيم بواسطه تهديد فرعون وَ تَوَفَّنا مُسلِمِين‌َ که تا آخر عمر با ايمان از دنيا رويم که معني موافات است چنانچه قبلا متذكر شديم که نجات از عذاب و دخول در جنّت، و صحت عبادات منوط است به اينكه با ايمان از دنيا رود و لو در تمام عمر در كفر و عصيان بوده که اول تحفه در موقع احتضار که از جانب خداوند براي مؤمن ميآيد آمرزش از جميع گناهان است، و در معالم الزلفي قريب بچهل حديث نقل فرموده که موت كفاره جميع گناهان مؤمن است.
427
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 126)- سپس برای این که پاسخی به تهمت فرعون داده باشند و حقیقت امر را بر انبوه مردمی که تماشاچی این صحنه بودند، روشن سازند و بی‌گناهی خویش را ثابت کنند، چنین گفتند: «انتقام تو از ما تنها به خاطر این است که ما به آیات پروردگار خود، هنگامی که به سراغ ما آمد، ایمان آورده‌ایم» (وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآیاتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا).
سپس روی از فرعون برتافتند و متوجه درگاه پروردگار شدند و از او تقاضای صبر و استقامت کردند، زیرا می‌دانستند بدون حمایت و یاری او، توانایی مقابله با این تهدیدهای سنگین را ندارند، لذا گفتند: بار الها! صبر و استقامت بر ما فرو ریز! (و آخرین درجه شکیبایی را به ما مرحمت فرما!) و ما را مسلمان بمیران!» (رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِینَ).
و سر انجام چنانکه در روایات و تواریخ آمده است، آنقدر در این راه ایستادگی به خرج دادند که فرعون، تهدید خود را عملی ساخت، و بدنهای مثله
ج2، ص82
شده آنان را در کنار رود نیل بر شاخه‌های درختان بلند نخل آویزان نمود.
آری! اگر ایمان با آگاهی کامل توأم گردد از چنین عشقی سر بر می‌آورد که این گونه ایستادگیها و فداکاریها در راه آن شگفت انگیز نیست.
نکات آیه
۱- ساحران مؤمن با بیان انگیزه فرعون بر نابودى آنان، اتهامهاى دروغین وى (توطئه گرى و آواره سازى مردمان) را قاطعانه مردود دانستند. (و ما تنقم منا إلا أن ءامنا بایت ربنا)
۲- ایمان ساحران به آیات الهى تنها انگیزه فرعون بر شکنجه و مجازات آنان (إن هذا لمکر مکرتموه فى المدینة لتخرجوا ... و ما تنقم منا إلا أن ءامنا بایت ربنا) نقمت «مصدر تنقم» به معناى عقوبت کردن و کراهت داشتن است و «أن ءامنا» مفعول له براى «تنقم» مى باشد. تقدیر جمله چنین است: و ما تنقم منا لشىء إلا لایماننا. یعنى اى فرعون تنها چیزى که تو را بر عقوبت ما واداشته ایمان ماست، نه اینکه ما را توطئه گر و امثال آن بدانى. به عبارت دیگر یعنى تو خود مى دانى که اتهامهایت واقعیت ندارد.
۳- ساحران گرویده به موسى(ع)، برخوردار از ایمانى راسخ به آیات خداوند (و ما تنقم منا إلا أن ءامنا بایت ربنا)
۴- ساحران گرویده به موسى(ع) به مجرد آگاهى به آیات الهى، آنها را باور کردند و بدآنهاایمان آوردند. (ءامنا بایت ربنا لما جاءتنا) برداشت فوق با توجه به کلمه «لما» استفاده شده است.
۵- ساحران گرویده به موسى(ع) مؤمنانى در کمال شجاعت و شهامت (قالوا إنا إلى ربنا منقلبون. و ما تنقم منا إلا أن ءامنا)
۶- ساحران مؤمن به موسى(ع)، در ایمان خویش متکى به آیات و براهینى متعدد بودند. (أن ءامنا بایت ربنا لما جاءتنا)
۷- ربوبیت خداوند بر بندگان مایه هدایت آنان به وسیله آیات و نشانه هاى خویش (ءامنا بایت ربنا لما جاءتنا)
۸- ساحران مؤمن به موسى(ع) پس از اعلان پایدارى بر طریق ایمان، به دعا به درگاه خدا پرداختند. (ربنا أفرغ علینا صبراً و توفنا مسلمین)
۹- صبر در برابر تحمل شکنجه هاى فرعون و تسلیم خدا بودن تا آخرین لحظه حیات، درخواست ساحران مؤمن در دعا به درگاه خداوند (ربنا أفرغ علینا صبراً و توفنا مسلمین)
۱۰- ساحران مؤمن در عین اظهار استقامت در برابر فرعون، خود را براى مقاومت در برابر شکنجه هاى فرعون و پایدارى بر طریق ایمان، نیازمند امدادهاى الهى دانستند. (ربنا أفرغ علینا صبراً)
۱۱- کیفرهاى تعیین شده از سوى فرعون براى ساحران مؤمن، شکنجه هایى طاقتفرسا و تحمل آن نیازمند صبرى وافر بود. (ربنا أفرغ علینا صبراً)
۱۲- مؤمنان راستین نگران حسن عاقبت خویش و باقى ماندن بر طریق ایمان تا آخرین لحظات (و توفنا مسلمین)
۱۳- استقامت در راه خدا و دستیابى به حسن عاقبت، نیازمند امدادهاى خداوند است. (ربنا أفرغ علینا صبراً و توفنا مسلمین)
۱۴- دعا به درگاه خداوند و درخواست یارى از وى به هنگام مواجه شدن با مشکلات راه ایمان، از خصلتهاى مؤمنان راستین است. (ربنا أفرغ علینا صبراً و توفنا مسلمین)
۱۵- توسل به ربوبیت خداوند از آداب دعا به درگاه اوست. (ربنا أفرغ علینا صبراً)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: هدایتگرى آیات خدا ۷
- استقامت: عوامل استقامت ۱۳
- استمداد: در سختى ۱۴
- ایمان: استقامت بر ایمان ۸، ۱۰، ۱۲ ; ایمان به آیات خدا ۲، ۳، ۴، ۶ ; ایمان به موسى(ع) ۴ ; مشکلات ایمان ۱۴
- جادوگران فرعون: استقامت جادوگران فرعون ۸، ۱۰ ; انقیاد جادوگران فرعون ۹ ; ایمان جادوگران فرعون ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۸ ; تهمت به جادوگران فرعون ۱ ; جادوگران فرعون و فرعون ۱، ۱۰ ; خواسته هاى جادوگران فرعون ۹ ; دعاى جادوگران فرعون ۸، ۹ ; شجاعت جادوگران فرعون ۵ ; عقیده جادوگران فرعون ۱۰ ; کیفر جادوگران فرعون ۲، ۱۱
- حسن عاقبت:۱۲ عوامل حسن عاقبت ۱۲ ۱۳
- خدا: امدادهاى خدا ۱۳ ; ربوبیت خدا ۷، ۱۵ ; نیاز به امدادهاى خدا ۱۰
- دعا: آداب دعا ۱۵ ; توسل در دعا ۱۵
- شکنجه: تحمل شکنجه ۹، ۱۱
- صبر: درخواست صبر ۹
- فرعون: تهمتهاى فرعون ۱ ; شکنجه‌هاى فرعون ۲، ۹، ۱۰، ۱۱ ; فرعون و جادوگران ۱
- مؤمنان: استمداد مؤمنان راستین ۱۴ ; دعاى مؤمنان راستین ۱۴ ; نگرانى مؤمنان راستین ۱۲ ; ویژگى مؤمنان راستین ۱۴
- موسى(ع): قصه موسى(ع) ۱، ۳
- هدایت: عوامل هدایت ۷
منابع
