تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۴۱: تفاوت میان نسخه‌ها

و منظور از بهتر بودنش از هزار شب، به طورى كه مفسّران تفسير كرده اند، بهتر بودنش از حيث فضيلت عبادت است. و مناسب با غرض قرآن هم، همين معناست. چون همه عنايت قرآن در اين است كه مردم را به سوى خدا نزديك، و به وسيلۀ عبادت زنده كند، و زنده دارى آن شب با عبادت، بهتر است از عبادت هزار شب. و ممكن است همين معنا را از آيه سور «دخان» نيز استفاده كرد. چون در آن جا، شب قدر را پر بركت خوانده و فرموده: «إنَّا أنزلناهُ فى ليلة مباركة». البته در اين ميان، معناى ديگرى نيز هست، كه إن شاء اللّه در بحث روايتى آينده خواهد آمد.

كلمه «تَنَزَّل» در اصل، تتنزل بوده، و ظاهرا مراد از «روح» آن روحى است كه از عالَم امر است و خداى تعالى در باره اش فرموده: «قُل الرُّوح من أمر رَبّى»، و اذن در هر چيز، به معناى رخصت دادن در آن است. و يا به عبارت ديگر، اعلام اين معناست كه مانعى از اين كار نيست.

بعضى ديگر گفته اند: باء براى تعليل به غايت است، و معنايش اين است: «ملائكه و روح در آن شب، به اذن پروردگارشان نازل مى شوند، براى خاطر اين كه هر امرى را تدبير كنند».

پس جملۀ «سَلام هِىَ» اشاره است به اين كه: عنايت الهى تعلّق گرفته است به اين كه رحمتش شامل همۀ آن بندگانى بشود كه به سوى او روى مى آورند. و نيز به اين كه در خصوص «شب قدر»، باب نقمتش و عذابش ‍ بسته باشد، به اين معنا كه عذابى جديد نفرستد. و لازمۀ اين معنا آن است كه طبعا در آن شب، كيد شيطان ها هم مؤثر واقع نشود، همچنان كه در بعضى از روايات هم به اين معنا اشاره رفته است.

ولى بعضى از مفسّران گفته اند: مراد از كلمۀ «سَلام» اين است كه: در آن شب، ملائكه از هر مشغول به عبادت بگذرند، سلام مى دهند. برگشت اين معنا هم، به همان معناى اول است و اين دو آيه، يعنى آيه: «تَنزّلُ الملائِكَةُ و الرّوح» تا آخر سوره، در معناى تفسيرى است براى آيه قبلى كه مى فرمود: «ليلةُ القدر خير من ألف شهر».

<center> «'''بحث روایی'''» </center>

مؤلّف: در معناى اين روايات، رواياتى ديگر نيز هست، و در بعضى از اخبار ترديد بين دو شب شده؛ يكى بيست و يكم و ديگرى بيست و سوم. مانند روايتى كه عياشى، از عبدالواحد، از امام باقر «عليه السلام» روايت كرده. و از رواياتى ديگر استفاده مى شود كه: شب قدر، خصوص ‍ بيست و سوم است. و اگر مُعيّنش نكرده اند، به منظور تعظيم امر آن بوده، تا بندگان خدا، با گناهان خود به امر آن اهانت نكنند.

و نيز در تفسير عياشى، در روايت عبد اللّه بن بكير، از زراره، از يكى از دو امام باقر و صادق «عليهماالسلام» آمده كه فرمود: شب بيست و سوم، همان «شب جُهَنى» است. و حديث جُهَنى اين است كه گفت: به رسول خدا«صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» عرضه داشتم: منزل من از مدينه دور است، دستورم بده در شب معيّنى داخل مدينه شوم. فرمود: شب بيست و سوم داخل شو.