۱۶٬۸۸۰
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۴۳: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←بحث روايتى
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۱۹: | خط ۲۱۹: | ||
اين آيه و آيات بعدش توضيح مى دهد كه چگونه نيكوكار بودند، مگر چه مى كردند. كلمه «هجوع» - كه مصدر فعل «يَهجَعُون» است - به معناى خواب در شب است. بعضى هم گفته اند: اصلا به معناى خواب اندك است. | اين آيه و آيات بعدش توضيح مى دهد كه چگونه نيكوكار بودند، مگر چه مى كردند. كلمه «هجوع» - كه مصدر فعل «يَهجَعُون» است - به معناى خواب در شب است. بعضى هم گفته اند: اصلا به معناى خواب اندك است. | ||
ممكن است كلمه «ما» زائده باشد و كلمه «يَهجَعُونَ» خبر باشد براى كلمه «كَانُوا»، و كلمه «قَلِيلاً»، ظرفى باشد متعلق به «يَهجَعُونَ» | ممكن است كلمه «ما» زائده باشد و كلمه «يَهجَعُونَ» خبر باشد براى كلمه «كَانُوا»، و كلمه «قَلِيلاً»، ظرفى باشد متعلق به «يَهجَعُونَ». و ممكن هم هست كلمه «قَلِيلاً» صفت باشد براى مفعول مطلقى كه در كلام نيامده، كه تقدير آن «يَهجَعُونَ هُجُوعاً قَلِيلاً» باشد. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۵۵۴ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۵۵۴ </center> | ||
==معناى اين كه در وصف متقين فرمود: «كَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللّيلِ مَا يَهجَعُون»== | ==معناى اين كه در وصف متقين فرمود: «كَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللّيلِ مَا يَهجَعُون»== | ||
و كلمه | و كلمه «مِنَ اللّيلِ»، در هر حال متعلق است به كلمه «قَلِيلاً»، و معناى آيه اين است كه: متقين در دنيا زمان اندكى از شب را مى خوابيدند. و يا: مى خوابيدند خوابيدنى اندك. | ||
همه | همه اين ها در صورتى بود كه: كلمه «مَا» زائده باشد. ممكن هم هست آن را موصوله گرفت، و ضميرى كه بايد به آن برگردد، حذف شده باشد، و كلمه «قَلِيلاً»، خبر كلمه «كَانُوا» و موصول، فاعل آن باشد، كه بنابراين معنايش چنين مى شود: كم بود از شب كه در آن مى خوابيدند. | ||
و باز احتمال دارد | و باز احتمال دارد: «ما» مصدريه باشد، و مصدرى كه اين كلمه از آن و از مدخولش به دست مى آيد، فاعل «قَلِيلاً»، و خود كلمه «قَلِيلاً» خبر باشد، براى «كانُوا». | ||
و به هر | و به هر حال، بايد ديد اندكى از شب چه معنا دارد. اگر آن را با مجموع زمان همۀ شب ها قياس كنيم، آن وقت معنايش اين مى شود كه: «متقين از هر شب، زمان اندكى را مى خوابند، و بيشترش را به عبادت مى پردازند». و اگر با مجموع شب ها مقايسه كنيم، آن وقت معنايش اين مى شود كه: «ايشان در كمترين شبى مى خوابند، بلكه بيشتر شب ها تا به صبح بيدارند». | ||
«'''وَ بِالاَسحَارِ هُمْ يَستَغْفِرُونَ'''»: | «'''وَ بِالاَسحَارِ هُمْ يَستَغْفِرُونَ'''»: | ||
يعنى در سحرها از خداى تعالى آمرزش گناهان خود را مى طلبند. بعضى هم گفته اند: مراد از استغفار، نماز | يعنى: در سحرها از خداى تعالى آمرزش گناهان خود را مى طلبند. بعضى هم گفته اند: مراد از استغفار، نماز است، ولى اين قول بى اشكال نيست. | ||
«'''وَ فى أَمْوَالِهِمْ حَقُّ لِلسّائلِ وَ المَْحْرُومِ'''»: | |||
آن دو آيه كه گذشت، سيره متقين نسبت به درگاه خداى سبحان را بيان مى كرد و مى فرمود: شب زنده دارند و در سحرها استغفار مى كنند، ولى اين آيه، سيره آنان را در برابر مردم بيان مى كند، و آن اين است كه به سائل و محروم كمك مالى مى كنند. | |||
و اما اين كه فرمود: در اموال آنان حقى است براى «سائل» و «محروم»، با اين كه حق مذكور تنها در اموال آنان نيست، در اموال همه هست، براى اين بوده كه بفهماند متقين با صفايى كه در فطرتشان هست، اين معنا را درك مى كنند، و خودشان مى فهمند كه «سائل» و «محروم» حقى در اموال آنان دارد. و به همين جهت عمل هم مى كنند، تا رحمت را انتشار داده، نيكوكارى را بر اميال نفسانى خود مقدم بدارند. | |||
«سائل»، عبارت است از كسى كه از انسان چيزى بخواهد و نزد انسان اظهار فقر كند. ولى «محروم» به معناى كسى است كه از رزق محروم است، و كوشش او به جايى نمى رسد. هرچند كه از شدت عفتى كه دارد، سؤال نمى كند. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۵۵۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۵۵۵ </center> | ||
==بحث روايتى (روایاتی پیرامون آیات گذشته)== | |||
در تفسير قمى است كه پدرم، از ابن ابى عمير، از جميل، از امام صادق «عليه السلام» روايت كرد كه در معناى آيه «وَ الذّارِيَاتِ ذَرواً» فرمود: ابن الكوّاء، از اميرالمؤمنين «عليه السلام» پرسيد: اين آيه چه معنا دارد؟ | |||
حضرت فرمود: منظور از «ذَارِيَات»، باد است. و از «حَامِلاتِ وَقراً» پرسيد. فرمود: ابر است. و از «فَالجَارِيَات يُسراً» پرسيد. فرمود: كشتی ها است. از «مُقَسّمَات أمراً» پرسيد. فرمود: ملائكه است. | |||
مؤلف : اين | مؤلف: اين حديث، از طرق اهل سنت هم روايت شده، و روح المعانى آن را آورده. | ||
و در الدر المنثور است كه | و در الدر المنثور است كه عبدالرزاق، فاريابى، سعيد بن منصور، حارث ابن ابى اسامه، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم و ابن انبارى، در كتاب المصاحف و حاكم (وى حديث را صحيح دانسته) و بيهقى - در شعب الايمان - از چند طريق، از على ابن ابى طالب روايت كرده اند كه فرمود: «وَ الذّارِيَاتِ ذَرواً»، بادها است. «فَالحَامِلَاتِ وِقراً»، ابرها است. «فَالجَارِيَاتِ يُسراً»، كشتی ها است. «فَالمُقَسّمَاتِ أمراً»، ملائكه است. | ||
و در مجمع البيان مى گويد: امام باقر و امام صادق | و در مجمع البيان مى گويد: امام باقر و امام صادق «عليهما السلام) فرمودند: براى احدى جايز نيست سوگند بخورد مگر به خدا. و خدا به هر يك از مخلوقاتش بخواهد، مى تواند سوگند بخورد. و در الدر المنثور است كه ابن منيع، از على بن ابى طالب روايت كرده كه شخصى از آن جناب، از آيه «وَ السّمَاءِ ذَاتِ الحُبُك» سؤال كرد. فرمود: يعنى داراى خلقتى زيبا است. | ||
مؤلف : نظير اين روايت | مؤلف: نظير اين روايت را، صاحب مجمع البيان نيز آورده، به اين عبارت كه بعضى گفته اند: يعنى داراى حسن و زينت است - نقل از على «عليه السلام» - و در جوامع الجامع، اين طور آورده: و از على «عليه السلام» نقل شده كه فرمود: منظور حسن و زينت آسمان است. | ||
و در بعضى از اخبار، آيه | و در بعضى از اخبار، آيه «إنّكُم لَفِى قَولٍ مُختَلِف * يُؤفَكُ عَنهُ مَن أُفِك»، بر مساله ولايت تطبيق شده. | ||
