تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۲۹: تفاوت میان نسخه‌ها

فَأَمَّا مَنْ أُوتىَ كِتَبَهُ بِيَمِينِهِ

كلمه «'''اما'''» همواره مطالب اجمالى را تفصيل مى دهد، در اين جا اجمالى را تفصيل مى دهد كه از عبارت «'''انك كادح الى ربك '''» استفاده مى شد، و آن اين بود كه در اين ميان رجوع و باز خواستى از اعمال ، و حساب و جزايى هست ، آنگاه اين اجمال را تفصيل مى دهد و مى گويد: اما آنهايى كه در آن روز نامه اعمالشان را به دست راستشان مى دهند چنين و چنان مى شوند، و منظور از كتاب ، نامه عمل است ، به دليل اين كه دنبالش مساءله حساب را ذكر كرده ، و ما در سابق دادن كتاب به دست راست و يا به دست چپ را در سوره اسراء و سوره الحاقه معنا كرديم .

فَسوْف يحَاسب حِساباً يَسِيراً

حساب يسير آن حسابى است كه در آن سهل انگارى شود نه سختگيرى .

مراد از «'''اهل '''» انيس هايى است كه خدا براى او در بهشت آماده كرده ، مانند حور و غلمان و غيره ، و اين معنا از سياق استفاده مى شود.

ولى بعضى گفته اند: مراد از آن ، عشيره مؤ من او هستند، كه مانند او داخل بهشت شده اند.

بعضى ديگر گفته اند: عموم مؤ منين بهشتى هستند، هر چند كه عشيره و خويشاوند او نباشند، چون مؤمنين همه با هم برادرند. ولى اين دو قول خالى از بعد نيست .

وَ أَمَّا مَنْ أُوتىَ كِتَبَهُ وَرَاءَ ظهْرِهِ

كلمه «'''وراء'''» ظرف است ، و اگر منصوب شده بخاطر اين بوده كه حرف جرى كه بر سر آن بايد باشد حذف شده ، چون تقدير آن من وراء بوده ، و بعيد نيست كه اگر نامه عملشان از پشت سرشان داده مى شود به خاطر اين است كه در آن روز صورتشان به عقب بر مى گردد، همچنان كه در جاى ديگر فرموده : «'''من قبل ان نطمس وجوها فنردها على ادبرها'''».

در اينجا ممكن است بگويى دادن نامه عمل كفار از پشت سر منافات دارد با آيات ديگرى كه مى فرمايد: نامه آنان را به دست چپشان مى دهند، مانند آيه «'''و اما من اوتى كتابه بشماله فيقول يا ليتنى لم اوت كتابيه '''»، و ليكن بين اين دو دسته آيات منافاتى نيست ، (چون در سابق هم خاطرنشان كرديم كه مواقف روز قيامت يك موقف و دوم وقف نيست )، و ان شاء اللّه در بحث روايتى آينده رواياتى در معناى دادن نامه عمل از پشت سر كفار خواهد آمد.