تفسیر:المیزان جلد۱ بخش۳: تفاوت میان نسخه‌ها

==وجه التفات و تغيير سياق آيه «إياك نعبد» از سياق غيبت به سياق حضور ==

اما از جانب پروردگار عزوجل، به اين كه بنده او وقتى او را عبادت مى كند، او را به عنوان معبودى حاضر و روبرو عبادت كند، و همين باعث شده كه در سوره مورد بحث در جمله «إياك نعبد»، ناگهان از سياق غيبت به سياق حضور و خطاب التفات شود. با اين كه تاكنون مى گفت: حمد خدایى را كه چنين و چنان است، ناگهان بگويد: «تو را مى پرستيم». چون گفتيم: حق پرستش او اين است كه او را حاضر و روبرو بدانيم.

حال يا اين كه: اين شرك را، هم در ظاهر داشته باشد و هم در باطن. مانند عبادت عوام بت پرستان، كه يك مقدار از عبادت را براى خدا مى كردند و يك مقدار را براى نماينده خدا، يعنى بت. و اين كه گفتيم: عوام بت پرستان، براى اين بود كه خواص از بت پرستان، اصلا خدا را عبادت نمى كردند. و يا آن كه اين شرك را تنها در باطن داشته باشد، مانند كسى كه مشغول عبادت خداست، اما منظورش از عبادت غير خدا است و يا طمع در بهشت و ترس از آتش است. چه تمام اين ها، «شرك در عبادت» است كه از آن نهى فرموده اند. از آن جمله فرموده اند: «'''فاعبد اللّه مخلصا له الدين '''»، (خداى را با ديندارى خالص عبادت كن)، و نيز فرموده: «'''ألا لله الدين الخالص و الذين اتخذوا من دونه أولياء ما نعبدهم الا ليقربونا إلى اللّه زلفى إن اللّه يحكم بينهم فيما هم فيه يختلفون '''»، (آگاه باش كه از آنِ خدا است دين خالص ‍ و كسانى كه از غير خدا اوليایى گرفتند، گفتند ما اين ها را نمى پرستيم، مگر براى اين كه قدمى به سوى خدا نزديكمان كنند، بدرستي كه خدا در ميان آنان و اختلافى كه با هم داشتند، حكومت مى كند).

پس بر روی هم، دو جمله: «إيّاك نعبد و إيّاك نستعين»، يك معنا را مى رسانند و آن، عبادت خالصانه است كه هيچ گونه شائبه اى در آن نيست.

خواهى گفت: پس چرا در جمله بعدى، يعنى: «إهدنا الصراط المستقيم»، اين وحدت سياق را رعايت نكرد و نفرمود: «'''إيّاك نعبد و إيّاك نستعين و إيّاك نستهدى الى صراط مستقيم '''»؟ در جواب می گویيم: اين تغيير سياق در خصوص ‍ جمله سوم علتى دارد، كه به زودى إن شاء اللّه بيان مى كنيم.