طه ٥

از الکتاب
کپی متن آیه
الرَّحْمٰنُ‌ عَلَى‌ الْعَرْشِ‌ اسْتَوَى‌

ترجمه

همان بخشنده‌ای که بر عرش مسلّط است.

ترتیل:
ترجمه:
طه ٤ آیه ٥ طه ٦
سوره : سوره طه
نزول : ٤ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الرَّحْمنُ»: خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است: هُوَ الرَّحْمنُ. «الْعَرْشِ» و «إسْتَوَی»: (نگا: بقره / ، اعراف / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱- خداوند، تدبیرکنند تمام هستى است. (الرحمن على العرش استوى) «استواء» هرگاه با «على» متعدى شود، به معناى استقرار است (مصباح) و «عرش»، یعنى «تخت فرمان روایى» (مقاییس اللغه). استقرار خداوند بر تخت فرمان روایى، کنایه از اداره و تدبیر نظام عالم است.

۲ - عرش، مرکز تد تدبر و کنترل آسمان ها و زمین و تحت سیطره خداوند است. (خلق الأرض والسموت العلى . الرحمن على العرش استوى)

۳ - خداوند، داراى رحمت گسترده و فراگیر است. (الرحمن) «رحمان» بر مبالغه در رحمت دلالت داراد.

۴ - حاکمیت و اصالت رحمت الهى در نظام آفرینش (الرحمن على العرش استوى) گزینش عنوان رحمن، هنگام توصیف خداوند به فرمان روا جهان، گویاى این نکته است که تدبیر امور جهان براساس رحمت الهى است.

۵ - نزول قرآن، جلوه اى از رحمانیت خداوند و اقتدار او بر عرش و تدبیرامور است. (تنزیلاً ... الرحمن على العرش استوى ) گرچه جمله «الرحمان على...» به صورت جمله اى مستقل از آیه قبل است، ولى بیان فرمان روایى خداوند بر هستى و توصیف او به «رحمان» پس از بیان اوصاف قرآن، گویاى این است که نزول قرآن، جلوه آن صفات الهى است.

روایات و احادیث

۶ - «عن أبى عبداللّه(ع): (فى قوله تعالى) «الرحمن على العرش استوى» یقول: على الملک احتوى; از امام صادق(ع) روایت شده: (که در باره سخن خدا) «الرحمن على العرش استوى» فرمود: مقصود این است که خداوند بر ملک احاطه دارد».[۱]

۷ - «عن على(ع) قال: ... و لیس العرش کما تظن کهیئة السریر، و لکنّه شىء محدود مخلوق مدبّر، و ربّک عزّوجلّ مالکه، لا أنّه علیه ککون الشى على الشى; از على(ع) روایت شده که فرمود:... عرش آنسان که گمان مى کنى مانند تخت (پادشاهان) نیست، بلکه موجودى محدود و مخلوق و تحت تدبیر (خداوند) است و پروردگار تو مالک آن است، نه این که خداوند بر روى آن باشد، آن گونه که اشیا بر روى یکدیگر قرار مى گیرند».[۲]

۸ - «عن محمدبن مارد: إنّ أباعبداللّه(ع) سئل عن قول اللّه عزّوجلّ: «الرحمن على العرش استوى» فقال: استوى من کلّ شىء فلیس شىء أقرب إلیه من شىء; از محمدبن مارد نقل شده که از امام صادق(ع) در باره قول خداى عزّوجلّ «الرحمن على العرش استوى» سؤال شد فرمود: (مراد آیه این است) نسبت خداوند به همه اشیا یکسان است، پس هیچ چیز به خدا نزدیک تر از چیز دیگر نیست».[۳]

۹ - «عن أبى الحسن موسى(ع) و سئل عن معنى قول اللّه «الرحمن على العرش استوى» فقال: استولى على ما دقّ و جلّ; از امام موسى بن جعفر(ع) روایت شده که در پاسخ سؤال از معنى سخن خدا «الرحمن على العرش استوى» فرمود: خداوند بر همه موجودات کوچک و بزرگ تسلّط دارد».[۴]

موضوعات مرتبط

  • آسمان: مرکز تدبیر آسمان ها ۲
  • آفرینش: مدبر آفرینش ۱
  • اسماء و صفات: رحمان ۳
  • خدا: احاطه خدا ۶; استواى خدا بر عرش ۶، ۷، ۸، ۹; تدبیر خدا ۱; تقدم رحمت خدا ۴ ; حاکمیت خدا ۴، ۹; رحمت خدا ۴; نشانه هاى تدبیر خدا ۵; نشانه هاى رحمانیت خدا ۵; وسعت رحمت خدا ۳
  • زمین: مرکز تدبیر زمین ۲
  • عرش: حقیقت عرش ۷; نقش عرش ۲
  • قرآن: آثار نزول قرآن ۵

منابع

  1. توحید صدوق، ص ۳۲۱، ب ۵۰ ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۳، ص ۳۷۰، ب ۵۰، ح ۲۴.
  2. توحید صدوق، ص ۳۱۶، ب ۴۸، ح ۳; نورالثقلین، ج ۳، ص ۳۶۹، ح ۱۷.
  3. کافى، ج ۱، ص ۱۲۸، ح ۷; نورالثقلین، ج ۳، ص ۳۶۹- ، ح ۱۸.
  4. محاسن برقى، ج ۱، ص ۲۳۸، ح ۱۲; نورالثقلین، ج ۳، ص ۳۷۱، ح ۲۷.