سَبْحا
«سَبْح» (بر وزن مدح) در اصل به معناى حرکت و رفت و آمد است و گاه به شنا کردن نیز اطلاق مى گردد; چرا که حرکات مداومى دارد.
ریشه کلمه
- سبح (۹۲ بار)
قاموس قرآن
شنا. اعمّ از آنكه در آب باشد يا در هوا. (راغب) ايضاً راغب سرعت را در آن قيد كرده است [نازعات:3]. قسم به شناگران كه به طرز مخصوصى شنا مىكنند ظاهراً مراد ابرهاست كه در هوا راه مىروند. [انبياء:33]، [يس:40]. «كل» در دو آيه شايد راجع به تمام اجرام آسمانى باشد ولى ظاهرش آن است كه مراد خورشيد و ماه و شب و روز كه همان نور و ظلمت اند در اطراف زمين پيوسته در حركت اند و شنا مىكنند. رجوع شود به «شمس» و «قمر». * [مزّمل:7]. طبرسى در ذيل اين ايه سبح را تقلّب و تلاش معنى كرده و گويد: به شناگر سابح گويند كه در آب تلاش مىمند كشاف نيز تصرّف و تلاش گفته است. به نظر مىآيد ما قبل درباره عبادت شب است يعنى شب را مخصوص عبادت خدا كن كه روز تلاش بسيار خواهى داشت فراغت خاطر و عبادت عالى در شب ميسّرتر است. يحى بن يعمر و ضحاك سبح را خاء خواندهاند و آن به معنى توسعه است يعنى در روز براى كارها وسعت بيشترى دارى شب را مخصوص خدا كن. نا گفته نماند: راغب و اقرب تصريح دارند كه معناى اوّلى سبح همان حركت سريع در آب و هواست به سرعت كار و سير اسب و غيره به طوراستعاره اطلاق مىشود.
