الْفَجْر
«فَجْر»، در اصل به معناى شکافتن وسیع است، و از آنجا که نور صبح تاریکى شب را مى شکافد، از آن تعبیر به «فجر» شده است، و مى دانیم «فجر» بر دو گونه است: «کاذب» و «صادق». بعضى «فجر» را در این آیه، به معناى مطلق آن یعنى «سپیده صبح» تفسیر کرده اند، که مسلماً یکى از نشانه هاى عظمت خداوند است، نقطه عطفى است در زندگى انسان ها و تمام موجودات زمینى، و آغاز حاکمیت نور و پایان گرفتن ظلمت است، آغاز جنبش و حرکت موجودات زنده، و پایان یافتن خواب و سکوت است، و به خاطر این حیات، خداوند به آن سوگند یاد کرده.
بعضى آن را به معناى «فجر آغاز محرّم» که آغاز سال جدید است تفسیر کرده اند. و بعضى، به «فجر روز عید قربان» که مراسم مهم حج در آن انجام مى گیرد، و متصل به شب هاى دهگانه است. و بالاخره، بعضى به صبحگاهان ماه مبارک رمضان و یا «فجر صبح جمعه».
«فجر صادق» از همان ابتدا در افق گسترش پیدا مى کند، صفا و نورانیت و شفافیت خاصى دارد، مانند یک نهر آب زلال، افق مشرق را فرا مى گیرد، و بعد در تمام آسمان گسترده مى شود. «فجر صادق» اعلام پایان شب، و آغاز روز است، در این موقع روزه داران باید امساک کنند، و وقت نماز صبح وارد مى شود.
«فجر کاذب» همان سپیدى طولانى است که در آسمان ظاهر مى شود، و آن را به دم روباه تشبیه مى کنند که نقطه باریک آن در طرف افق است، و قاعده مخروط آن، در وسط آسمان.
ریشه کلمه
- فجر (۲۴ بار)
