| گسترشکپی متن آیه
|
| فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
|
ترجمه
و کسانی که وزنه اعمالشان سنگین است، همان رستگارانند!
پس هر كه ميزان اعمالش سنگين باشد، آنها حقا رستگاران‌اند
پس كسانى كه كفه ميزان [اعمال] آنان سنگين باشد، ايشان رستگارانند.
پس (در آن روز) هر که اعمالش سنگین و وزین است آنان رستگارانند.
پس کسانی که اعمال وزن شده آنان سنگین [و باارزش] است، همانانند که رستگارند.
آنان كه ترازويشان سنگين باشد، خود، رستگارانند.
آنگاه کسانی که کفه اعمالشان سنگین باشد، آنانند که رستگارند
پس هر كه ترازوى او سنگين باشد- به داشتن كار نيك- آنانند رستگاران.
کسانی که سنجیده‌های (اعمال و اقوال دنیوی) ایشان، سنگین و ارزشمند شود (و در ترازوی خدا وزن و ارجی داشته باشد)، اینان قطعاً رستگارند.
پس کسانی که میزان‌هایشان سنگین است، در نتیجه ایشان همان رستگارکنندگانند.
پس آنکو سنگین شود سنجهایش آنانند رستگاران
Those whose scales are heavy—those are the successful.
معنی کلمات و عبارات
«ثَقُلَتْ»: سنگین شود. مراد رجحان کفّه حسنات بر سیّئات، و ارزشمندی اعمال و اقوال انسان است در پیشگاه خدا. «مَوَازِین»: جمع مَوزون، برکشیده‌ها و سنجیده‌ها. مراد کردار و گفتار و پندار دنیوی انسان است. یا جمع میزان، به معنی ترازوی اعمال است (نگا: اعراف / انبیاء / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
محمد بن العباس بعد از دو واسطه از عیسى بن داود او از امام کاظم علیه‌السلام و ایشان از پدر بزرگوارش امام صادق علیه‌السلام و ایشان از پدر بزرگوارش امام باقر علیه‌السلام نقل نمایند که فرمود: این آیه درباره ما اهل البیت علیهم‌السلام نازل گردیده است.[۱]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ «101» فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «102»
پس آن گاه كه در صور دميده شود، در آن روز نه ميانشان خويشاوندى است و نه (از حال يكديگر) سؤال مى‌كنند. پس كسانى كه كفّه‌ى اعمالشان سنگين باشد، ايشان همان رستگارانند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (102)
فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ: پس هر كه سنگين آيد ترازوهاى او به اعمال حسنه، يعنى مؤمنان كه به سبب كسب اعمال صالحه ميزان آنها سنگين شود. فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ: پس ايشانند رستگاران از دركات جحيم و رسندگان به درجات نعيم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ (101) فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (102) وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ (103) تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فِيها كالِحُونَ (104) أَ لَمْ تَكُنْ آياتِي تُتْلى عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ بِها تُكَذِّبُونَ (105)
قالُوا رَبَّنا غَلَبَتْ عَلَيْنا شِقْوَتُنا وَ كُنَّا قَوْماً ضالِّينَ (106) رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ (107) قالَ اخْسَؤُا فِيها وَ لا تُكَلِّمُونِ (108)
ترجمه
- پس چون دميده شود در صور پس نباشد خويشاوندى‌ء ميانشان چنين روزى و نپرسند از يكديگر
پس آنكه سنگين است موزونهاى او پس آنگروه ايشانند رستگاران
و آنكه سبك است موزونهاى او پس آنگروه آنانند كه زيان رساندند
جلد 3 صفحه 656
به نفسهاشان در دوزخند جاودانيان
ميسوزاند رويهاشان را آتش و آنها باشند در آن ترش رويان
آيا نبود آيتهاى من كه خوانده ميشد بر شما پس بوديد كه آنها را تكذيب ميكرديد
گويند پروردگارا غالب شد بر ما بدبختى ما و بوديم گروهى گمراهان
پروردگارا بيرون آور ما را از آن پس اگر عود كنيم پس همانا ما باشيم ستمكاران
گويد دور شويد در آن و سخن مگوئيد با من.
تفسير
- بمناسبت ذيل آيه سابقه ذكرى از احوال قيامت شده كه چون اسرافيل بدمد در صور و مردگان مبعوث و محشور شوند بقدرى متوحّش و متحيّرند كه كسى بفكر ديگرى نيست و آنروز حسب و نسب و قرابت و خويشى فائده ندارد كه كسى بآن توسل و تقرّب جويد يا فخر و مباهات كند مگر حسب و نسب حضرت ختمى مرتبت كه باقى و برقرار است و ميتوانند اقارب آنحضرت از اهل ايمان باو توسل جويند چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه هر حسب و نسبى منقطع است در روز قيامت مگر حسب و نسب من و كسى از كسى احوالپرسى و گله گذارى نميكند مگر بعد از محاسبه چنانچه در سوره و الصّافّات بيايد انشاء اللّه تعالى كه بعضى رو بديگرى نموده پرسش نمايند و در آنروز ميزانهاى عدل الهى كه ذوات مقدّسه انبيا و ائمه عليهم السلامند بر پا شوند و عقائد و اعمال هر امّتى را با عقيده و عمل پيغمبر و امامشان بسنجند اگر موافق شد معلوم ميشود سنگين و متين و و زين و رزين و با معنى و حقيقت بوده و آنها رستگار و اهل بهشتند و اگر مخالف باشد معلوم ميشود سبك و پوچ و بى‌معنى و حقيقت و بى‌قدر و قيمت بوده و آنها كسانى هستند كه استعداد خودشان را براى كمال علمى و عملى در دنيا باطل نمودند و منازلشان را در بهشت از دست داده‌اند و جهنّم را براى خود خريده‌اند و بايد هميشه آنجا باشند پس باختيار خودشان ضرر و زيان بزرگى بر خود وارد نموده‌اند كه قابل تدارك نيست و بنابراين موازين جمع موزون مانند مكاتيب جمع مكتوب است و مراد از آن عقائد و اعمال خوب و بد بندگان است و بعضى موازين را جمع ميزان گرفته‌اند و سنگينى ترازوها را كه براى انواع مختلفه اعمال وضع شده بزيادتى حسنات از سيّئات و سبكى ترازوها را بعكس آن دانسته‌اند و گفته‌اند اعمال براى سنجيدن كه فائده آن ظهور عدل
جلد 3 صفحه 657
الهى است مجسّم و مصوّر ميگردد يا صحائف آن كشيده ميشود ولى اقرب باعتبار و اوفق بمضامين اخبار مأثوره از ائمه اطهار همانستكه قبلا ذكر شد و در اوائل سوره اعراف نيز مبيّن گرديد و بعضى صور را جمع صورت دانسته و نفخ در آنرا عبارت از افاضه روح باجسام مصوّره پنداشته‌اند و معناى اوّل اظهر است و اهل جهنّم وقتى حرارت شعله آتش بصورتهاشان ميرسد پوستشان را جمع ميكند بطوريكه دندانهاشان از زير لبها بيرون ميآيد و خيلى بد شكل ميشوند چون لفح بمعناى نفخ حرارت است و كالح آكنده دندان در ترش روئى است و در زشتى و ترش روئى استعمال ميشود و براى ملامت و ندامت آنها خداوند ميفرمايد آيا آيات قرآن بر شما تلاوت نميشد در دنيا و شما تكذيب ميكرديد آنها را جواب عرضه ميدارند پروردگارا شقاوت و بدبختى ذاتى ما بر ما غلبه نمود و ما گمراه شديم پروردگارا ما را از آتش بيرون بياور اگر ديگر ما تكذيب نموديم ستمكار بخود باشيم و خداوند آنها را بلفظى كه در وقت راندن سگ استعمال ميشود ميراند و منع از سخن گفتن ميفرمايد چون آنجا جاى اين قبيل حرفها نيست و بايد باين قبيل خطابات و اهانات بر عذاب آنها افزوده شود و در توحيد از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه آنها باعمال خودشان شقى شدند و بعضى بجاى شقوتنا شقاوتنا بفتح شين و با الف قرائت نموده‌اند و گفته‌اند بعد از اين راندن اخير الهى ديگر آوازى از آنها شنيده نشود جز صوتى مانند عرعر خر و زوزه سگ و بيكديگر فشار ميآورند هفتاد سال تا ميرسند بقعر جهنّم و در آنجا جاى گزين و مخلّد خواهند بود ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَمَن ثَقُلَت مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ المُفلِحُون‌َ (102) وَ مَن خَفَّت مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُم فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ (103)
پس كسي که ميزان‌هاي او سنگين باشد پس آنها رستگارانند و كسي که ميزان‌هاي او سبك باشد پس آنها كساني هستند که زيان‌كار نفوس خود بودند در جهنم هميشه هستند دائما، كلام در اينکه دو آيه شريفه در چند مقام واقع ميشود.
اول- از ضروريات دين اسلام و جزو عقايد دين است ميزان يوم القيامة که انكارش كفر است.
دوم- هر كس موازيني دارد که ميفرمايد:
(فَمَن ثَقُلَت مَوازِينُهُ) هر حسنه يك ميزان دارد مثل نماز زكاة صوم و غير اين‌ها.
اگر صحيحا واقع شده ثقيل است، و اگر تارك يا ضايع شده خفيف است و ثقالت و خفت هر شيئي مناسب با همان شيئي است.
سوم- ثقالت منوط بايمان است چون بدون ايمان هيچ عملي صحيح نيست شرط صحت کل اعمال ايمان است، و خفت منوط به كفر است زيرا غير كافر و ضال مخلد در جهنم نيست.
چهارم- ايمان (حسنة لا يضر معها سيّئة و الكفر سيئة لا ينفع معها حسنة) پنجم- ثقالت درجاتي دارد هر چه ايمانش قوي‌تر باشد و مقرون باعمال صالحه و آلوده به معاصي نباشد، ثقالتش بيشتر ميشود، و همچنين خفت هر چه كفرش شديدتر باشد و مقرون به ظلم و معاصي باشد، دركاتش بيشتر و موازينش خفيف‌تر ميشود، امّا مؤمن مشمول.
(فَمَن ثَقُلَت مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ المُفلِحُون‌َ) است و لو بشفاعت و مغفرت و
جلد 13 - صفحه 472
عفو الهي، و اما غير مؤمن هر که هست و هر چه هست مشمول:
(وَ مَن خَفَّت مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُم فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ) است و شاهد بر اينکه دعوي آيه بعد است که ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 102)- بعد از قیام قیامت، نخستین مسأله، مسأله سنجش اعمال است با میزان مخصوصی که در آن روز برای این کار تعیین شده، گروهی اعمال پر وزنی دارند که ترازوی اعمال را سنگین می‌کند، در باره این گروه می‌فرماید: «کسانی که وزنه اعمالشان سنگین است همان رستگارانند» (فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).
بطوری که از روایات مختلف بر می‌آید میزان سنجش اعمال انسانها و حتی خود انسانها در آن روز پیشوایان بزرگ و انسانهای نمونه‌اند.
بنا بر این انسانها و اعمالشان را با پیامبران بزرگ و اوصیای آنها مقایسه می‌کنند، و در این مقایسه روشن می‌شود که تا چه اندازه به آنها شباهت دارند.
نکات آیه
۱ - سنگینى کفه ترازوى اعمال خود انسان، تنها عامل مؤثر در سرنوشت وى در قیامت (فمن ثقلت موزینه فأُولئک هم المفلحون)
۲ - تنها عقاید درست و اعمال صالح، داراى وزن و مقدار در قیامت (فمن ثقلت موزینه فأُولئک هم المفلحون)
با توجه به این که فلاح و رستگارى در نتیجه ایمان و عمل صالح به دست مى آید و در این آیه، تنها کسانى رستگار دانسته شده اند که از میزانى سنگین برخوردار باشند، برداشت بالا استفاده مى شود.
۳ - وجود معیارها و میزان هاى متعدد در قیامت، براى سنجش اعمال انسان ها (فمن ثقلت موزینه)
«موازین» جمع «میزان» است. به کارگیرى جمع، بیانگر این معنا است که هر نوع عمل فرد، داراى میزان مخصوصى مى باشد.
۴ - هر نوع عمل انسان، داراى معیار و میزانى مخصوص در قیامت (فمن ثقلت موزینه)
۵ - رستگارى و سعادت جاودانى، تنها از آنِ دارندگان اعمال صالح و گران وزن (فمن ثقلت موزینه فأُولئک هم المفلحون)
۶ - «عن أبى عبداللّه(ع ) (فى قوله تعالى): «فمن ثقلت موازینه» قال: فمن رحج عمله...; از امام صادق(ع) روایت شده است که درمعناى قول خداى تعالى «فمن ثقلت موازینه» فرمود: کسى که عمل او سنگین و با ارزش باشد...». ۱- احتجاج طبرسى، ج ۲، ص ۹۸- ; بحارالأنوار، ج ۷، ص ۲۴۸، ح ۳.
موضوعات مرتبط
- رستگاران ۵:
- رستگارى : عوامل رستگارى ۵
- سرنوشت : عوامل مؤثر در سرنوشت اخروى ۱
- صالحان: رستگارى صالحان ۵
- عقیده: آثار اخروى عقیده ۲
- عمل: آثار اخروى عمل ۱، ۴; حسابرسى اخروى عمل ۳; سنگینى عمل ۶
- عمل صالح: آثار اخروى عمل صالح ۲; آثار عمل صالح ۵
- قیامت: حسابرسى در قیامت ۳، ۶; سنگینى میزان در قیامت ۱; میزان در قیامت ۲، ۳، ۴; ویژگیهاى قیامت ۴
منابع
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن.
