التوبة ٤٠

از الکتاب
کپی متن آیه
إِلاَّ تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ‌ اللَّهُ‌ إِذْ أَخْرَجَهُ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا ثَانِيَ‌ اثْنَيْنِ‌ إِذْ هُمَا فِي‌ الْغَارِ إِذْ يَقُولُ‌ لِصَاحِبِهِ‌ لاَ تَحْزَنْ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ مَعَنَا فَأَنْزَلَ‌ اللَّهُ‌ سَکِينَتَهُ‌ عَلَيْهِ‌ وَ أَيَّدَهُ‌ بِجُنُودٍ لَمْ‌ تَرَوْهَا وَ جَعَلَ‌ کَلِمَةَ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا السُّفْلَى‌ وَ کَلِمَةُ اللَّهِ‌ هِيَ‌ الْعُلْيَا وَ اللَّهُ‌ عَزِيزٌ حَکِيمٌ‌

ترجمه

اگر او را یاری نکنید، خداوند او را یاری کرد؛ (و در مشکلترین ساعات، او را تنها نگذاشت؛) آن هنگام که کافران او را (از مکّه) بیرون کردند، در حالی که دوّمین نفر بود (و یک نفر بیشتر همراه نداشت)؛ در آن هنگام که آن دو در غار بودند، و او به همراه خود می‌گفت: «غم مخور، خدا با ماست!» در این موقع، خداوند سکینه (و آرامش) خود را بر او فرستاد؛ و با لشکرهایی که مشاهده نمی‌کردید، او را تقویت نمود؛ و گفتار (و هدف) کافران را پایین قرار داد، (و آنها را با شکست مواجه ساخت؛) و سخن خدا (و آیین او)، بالا (و پیروز) است؛ و خداوند عزیز و حکیم است!

ترتیل:
ترجمه:
التوبة ٣٩ آیه ٤٠ التوبة ٤١
سوره : سوره التوبة
نزول : ٤ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٤٧
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ثَانِیَ اثْنَیْنِ»: یکی از دو نفر. حال ضمیر (هُ) است. «الْغَار»: مراد غار کوه ثور است که در جنوب مکّه قرار دارد و راه یک ساعته پیاده از آن دور است. «إِذْهُمَا فِی الْغَارِ»: بدل بعض از (إِذْ أَخْرَجَهُ)، و (إِذْ یَقُولُ) بدل دوم آن است. «عَلَیْهِ»: ضمیر (ه) به پیغمبر و یا به ابوبکر صِدّیق برمی‌گردد. «کَلِمَةَ الَّذِینَ کَفَرُوا»: مراد سخنی است مبنی بر قتل پیغمبر که همگی بر آن متّفق شدند (نگا: انفال / ). شرک. دعوت به کفر. مراد معتقدات ایشان است. «کَلِمَةُاللهِ»: مراد وعده پیروزی خدا به پیغمبران و مؤمنان است (غافر / ). توحید. دعوت به اسلام. آئین اسلام. واژه (کَلِمَةُ) مبتدا است و جمله (هِیَ‌الْعُلْیَا) خبر آن است. ذکر جمله اسمیّه برای دوام است و بیانگر همیشگی و جاودانگی (کَلِمَةُ اللهِ) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱ - نصرت خداوند به پیامبر (ص) در سخت ترین شرایط هجرت، نشان قدرت و بى نیازى خدا از نصرت دیگران براى تحقق اراده خویش است. (و اللّه على کل شىء قدیر. إلا تنصروه فقد نصره اللّه إذ أخرجه الذین کفروا)

۲ - تهییج مسلمانان، از سوى خداوند براى جهاد و یارى رساندن پیامبر(ص) (إلا تنصروه فقد نصره اللّه)

۳ - خروج پیامبر (ص) از مکّه و اقدام آن حضرت به هجرت، امرى ناخواسته و تحت فشار کافران بود. (إذ أخرجه الذین کفروا) بدیهى است که خروج پیامبر (ص) از مکّه ، به اراده خود آن حضرت صورت گرفت ولى از آن جهت که تحت فشار و جوّ ارعاب بود، خداوند اخراج را به کافران نسبت داده است.

۴ - تضمین پیروزى پیامبر (ص) (در جنگ تبوک) از سوى خداوند، على رغم احتمال کوتاهى دیگران در یارى رساندن به آن حضرت (إلا تنصروه فقد نصره اللّه)

۵ - موفقیت پیامبر (ص) در خروج از مکّه و خلاصى از توطئه کافران، مرهون نصرت خاص خداوند بود. (نصره اللّه إذ أخرجه الذین کفروا)

۶ - همسفرىِ تنها یک نفر با پیامبر(ص)، هنگام خروج از مکّه به سوى غار ثور (إذ أخرجه الذین کفروا ثانى اثنین إذ هما فى الغار) «ال» در «الغار» براى عهد است و اشاره به غار ثور دارد.

۷ - پیامبر (ص)، در دوره پیش از هجرت، کم یاور بود. (إذ أخرجه الذین کفروا ثانى اثنین)

۸ - سلطه کافران بر سرزمین مکّه و ضعف و قلّت مسلمانان، به هنگام هجرت پیامبر (ص) (إذ أخرجه الذین کفروا ثانى اثنین)

۹ - نگرانى فردِ همراه پیامبر (ص) (ابوبکر) به هنگام هجرت از مکّه به مدینه و دلدارى رسول خدا (ص) به وى (إذ یقول لصحبه لاتحزن إن اللّه معنا)

۱۰ - اعتماد و اطمینان پیامبر (ص) به نصرت الهى نسبت به او و فرد همراهش (ابوبکر) در خلاصى از توطئه کافران مکّه (لاتحزن إن اللّه معنا)

۱۱ - خداوند، همواره یار و یاور مؤمنان مجاهد و مهاجر است. (لاتحزن إن اللّه معنا)

۱۲ - نصرت خداوند به پیامبر (ص)، به وسیله آرامش بخشیدن به آن حضرت (در غار) و نیز تأیید او با سپاه غیبى (فرشتگان) (فقد نصره اللّه ... فأنزل اللّه سکینته علیه و أیّده بجنود لم تروها)

۱۳ - آرامش روحى در سختیها، نعمتى الهى و رمز موفقیت و پیروزى است. (فقد نصره اللّه ... فأنزل اللّه سکینته علیه)

۱۴ - اسباب و وسایط، مجارى تحقق اراده خداوند (و أیّده بجنود لم تروها)

۱۵ - نصرتهاى خاص الهى به پیامبر (ص)، عامل فرو شکستن شعار و صولت کافران و اعتلا یافتن کلمة اللّه (شعار توحید) (فقد نصره اللّه ... و جعل کلمة الذین کفروا السفلى و کلمة اللّه هى العلیا)

۱۶ - پیروزى پیاپى اسلام بر کفر، نمودى از قدرت الهى بر تحقق اراده خویش و نصرت پیامبر (ص) ( و اللّه على کل شىء قدیر ... فقد نصره اللّه ... و جعل کلمة الذین کفروا السفلى و کلمة اللّه هى العلیا)

۱۷ - نقش مهم هجرت پیامبر (ص)، در فروشکستن صولت و شعار کفر و اعتلا یافتن کلمة اللّه (فقد نصره اللّه إذ أخرجه ... و جعل کلمة الذین کفروا السفلى و کلمة اللّه هى العلیا)

۱۸ - «کلمة اللّه» (شعار توحید)، داراى برترى مطلق بر شعار کفر (و جعل کلمة الذین کفروا السفلى و کلمة اللّه هى العلیا)

۱۹ - رهایى پیامبر (ص) از توطئه کافران مکّه و اعتلاى کلمة اللّه، جلوه عزّت (شکست ناپذیرى) و حکمت خدا (فقد نصره اللّه إذ أخرجه ... کلمة اللّه هى العلیا و اللّه عزیز حکیم)

۲۰ - خداوند، عزیز (پیروزمند شکست ناپذیر) و حکیم (کاردان) است. (و اللّه عزیز حکیم)

روایات و احادیث

۲۱ - از امام صادق (ع) روایت شده است: «سمعت ابا جعفر (ع) یقول: إن رسول اللّه (ص) اقبل یقول لأبى بکر فى الغار: اسکن فإن اللّه معنا ... ;[۱] شنیدم که حضرت باقر(ع) مى فرمود: رسول خدا(ص) در غار رو کرد به ابوبکر و فرمود: آرام باش; زیرا حتماً خدا با ماست».

موضوعات مرتبط

  • ابوبکر: بوبکر در غار ثور ۲۱; دلدارى به ابوبکر ۹، ۲۱; نگرانى ابوبکر ۹
  • اسلام: پیروزى اسلام ۱۶; تاریخ صدر اسلام ۴، ۶، ۸، ۹، ۱۲، ۲۱
  • اسماء و صفات: حکیم ۲۰; عزیز ۲۰
  • پیروزى: عوامل پیروزى ۱۳
  • توحید: شعار توحید ۱۸; عوامل اعتلاى توحید ۱۵
  • جهاد: تشویق به جهاد ۲
  • خدا: آثار نصرتهاى خدا ۵، ۱۵; افعال خدا ۲; امدادهاى خدا ۱۱; تحقق اراده خدا ۱۶; سنّتهاى خدا ۱۱; مجارى تحقق اراده خدا ۱۴; نشانه هاى بى نیازى خدا ۱; نشانه هاى حکمت خدا ۱۹; نشانه هاى عزّت خدا ۱۹; نشانه هاى قدرت خدا ۱، ۱۶; نصرتهاى خاص خدا ۱۵; نصرتهاى خدا ۱، ۴، ۱۰، ۱۲; نعمتهاى خدا ۱۳
  • سپاه غیبى: ۱۲
  • سختى: آرامش در سختى ۱۳
  • عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۱۴
  • غزوه تبوک: تضمین پیروزى غزوه تبوک ۴
  • کافران: توطئه کافران ۵; زمینه شکست کافران ۱۷; سلطه کافران بر مکّه ۸; عوامل شکست کافران ۱۵
  • کافران مکّه : توطئه کافران مکّه ۱۹; کافران مکّه و محمّد (ص) ۳، ۵; نجات از توطئه کافران مکّه ۱۰
  • کفر: زمینه شکست کفر ۱۷; شعار کفر ۱۸
  • کلمة اللّه: اعتلاى کلمة اللّه ۱۸، ۱۹; زمینه اعتلاى کلمة اللّه ۱۷; عوامل اعتلاى کلمة اللّه ۱۵
  • مؤمنان: امداد به مؤمنان ۱۱
  • محمّد (ص): آثار هجرت محمّد (ص) ۱۷; آرامش محمّد (ص) در غار ثور ۱۲; اطمینان محمّد (ص) ۱۰; امداد به محمّد (ص) ۱، ۲، ۴، ۱۵; امداد غیبى به محمّد (ص) ۱۲; تاریخ محمّد (ص) ۳، ۵، ۶، ۷، ۹; تأیید محمّد (ص) ۱۲; عوامل هجرت محمّد (ص) ۳; محمّد (ص) در غار ثور ۶، ۲۱; محمّد (ص) قبل از هجرت ۷; محمّد (ص) و ابوبکر ۹، ۲۱; موفقیت محمّد (ص) در هجرت ۵; نجات محمّد (ص) ۵، ۱۰، ۱۹; نشانه هاى امداد به محمّد (ص) ۱۶; هجرت محمّد (ص) ۱، ۳، ۹; همسفر محمّد (ص) در هجرت ۶، ۹، ۱۰
  • مجاهدان: امداد به مجاهدان ۱۱
  • مسلمانان: تشویق مسلمانان ۲; قلت مسلمانان در مکّه ۸
  • ملائکه: امداد ۱۲
  • موفقیت: عوامل موفقیت ۱۳
  • مهاجران: امداد به مهاجران ۱۱
  • نعمت: نعمت آرامش ۱۳

منابع

  1. کافى، ج ۸، ص ۲۶۲، ح ۳۷۷; نورالثقلین، ج ۲، ص ۲۱۹، ح ۱۵۷.