التكاثر ٨
| کپی متن آیه |
|---|
| ثُمَ لَتُسْأَلُنَ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ |
ترجمه
| التكاثر ٧ | آیه ٨ | التكاثر ٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ثُمَّ»: این واژه در اینجا برای ترتیب اخباری است؛ نه ترتیب زمانی. چرا که قبلاً حساب و کتاب و قضاوت انجام پذیرفته است (نگا: المصحف المیسّر). البتّه می‌تواند برای ترتیب زمانی هم باشد. چون در دوزخ برای عذاب بیشتر از دوزخیان سؤالاتی می‌شود (نگا: ملک / مدّثّر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
«شیخ طوسى» گویند: این سوره درباره دو طائفه از قریش بنام بنوسهم و بنو عبدمناف نازل شده که تفاخر می‌نمودند تا این که به یادآورى مرده ها و شمارش آنها از لحاظ کثرت پرداختند.[۱][۲]
تفسیر
نکات آیه
۱ - قیامت، زمان حسابرسى از نعمت ها است. (ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم) «نعیم»، به معناى نعمت فراوان است. (مفردات)
۲ - حسابرسى از نعمت ها در قیامت، اجتناب ناپذیر و بیرون از اختیار انسان ها است. (ثمّ لتسئلنّ) مجهول بودن «لتسئلنّ»، اشاره به نکته یاد شده دارد.
۳ - توجّه به حسابرسى و مسؤولیت در برابر نعمت ها، بازدارنده انسان از دل خوشى به فراوانى آن و زمینه ساز ترک افتخار بر دیگران است. (ألهیکم التکاثر... ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم)
۴ - پرسش و حسابرسى از نعمت ها، زمینه ساز گرفتارى برترى جویان و تفاخر کنندگان به آتش دوزخ (لترونّ الجحیم ... ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم) نشان دادن جهنم به اهل تکاثر - پیش از بازخواست نعمت ها - بیانگر آن است که اهل تکاثر، باید پس از طى مراحل بازخواست و حسابرسى، جهنم را جایگاه خویش بدانند.
۵ - افتخار بر دیگران در امتیازات مادى، کفران نعمت و زمینه ساز گرفتارى به دوزخ پس از حسابرسى است. (ألهیکم التکاثر ... ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم)
۶ - قیامت، داراى مراحلى گوناگون و ترتیب یافته است. (لترونّ ... ثمّ لترونّها ... ثمّ لتسئلنّ)
۷ - حسابرسى از نعمت ها، مرحله اى پس از مشاهده دوزخ و یقین به آن است. (ثمّ لترونّها ... ثمّ لتسئلنّ)
روایات و احادیث
۸ - «فى المجمع، فى تفسیر قوله تعالى «ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم»] هو الأمن و الصحّة ... روى ذلک عن أبى جعفر(ع) و أبى عبداللّه(ع);[۳] در «مجمع البیان» درباره تفسیر سخن خداوند «... عن النعیم» آمده: «نعیم» امنیت و سلامتى است ... این مطلب از امام باقر و امام صادق(ع) روایت شده است».
۹ - «قال رسول اللّه(ص)... یابن مسعود! دع نعیم الدنیا و أکلها و حلاوتها و حارّها و باردها و لینها و طیّبها و ألزم نفسک الصبر عنها فإنّک مسؤول عن ذلک کلّه قال اللّه تعالى: «ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم»;[۴] رسول خدا(ص) [به عبداللّه بن مسعود] فرمود: اى پسر مسعود! رها کن نعمت هاى دنیا و خوردنى هاى آن و شیرینى، گرم و سرد، نرم و گواراى آن را و نفس خود را وادار کن که در برابر آنها، صبر پیشه کند زیرا تو از تمامى آنها، سؤال خواهى شد. خداى تعالى فرموده: «ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم».
۱۰ - «قال الرضا(ع) و لقد حدثنى أبى عن أبیه أبى عبداللّه الصادق(ع) ... قال: إنّ اللّه عزّوجلّ لایسئل عباده عمّا تفضّل علیهم و لایمنّ بذلک علیهم و الإمتنان بالإنعام مستقبح من المخلوقین فکیف یضاف إلى الخالق عزّوجلّ ما لایرضى المخلوق به و لکنّ النعیم حبّنا أهل البیت و موالاتنا یسئل اللّه عباده عنه بعد التوحید و النبّوة لأنّ العبد إذا وفى بذلک ادّاه إلى نعیم الجنّة الذى لایزول;[۵] امام رضا(ع) فرمود: پدرم از پدر خویش از امام صادق(ع) براى من روایت کرده است که فرمود: خداى عزّوجلّ درباره آنچه به بندگانش تفضل کرده است، از آنها بازخواست نمى کند و با این کار بر آنان منّت نمى گذارد. منّت نهادن به جهت نعمت بخشیدن، از جانب مخلوق ها کار زشتى است; پس چگونه به خالق عزّوجلّ چیزى نسبت داده مى شود که مخلوق از نسبت دادن آن ناخشنود است؟! ولى نعیم [در آیه «ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النعیم»] محبت ما اهل بیت و [پذیرش ]ولایت ما است که خداوند همه بندگان را بعد از توحید و نبّوت، از آن بازخواست خواهد کرد; زیرا بنده اگر به آن نعمت وفادار باشد، او را به نعمت هاى بهشت که هرگز زایل نمى شود خواهد رساند».
موضوعات مرتبط
- اهل بیت: پاداش محبت اهل بیت ۱۰; پاداش ولایت اهل بیت ۱۰; پرسش از محبت اهل بیت ۱۰; پرسش از ولایت اهل بیت ۱۰
- بهشت: پاداش بهشت ۱۰; نعمتهاى بهشت ۱۰
- تفاخر: آثار تفاخر ۵; زمینه ترک تفاخر ۳
- تفاخرکنندگان: تفاخرکنندگان در جهنم ۴; زمینه عذاب تفاخرکنندگان ۴
- تکاثر: اهل تکاثر در جهنم ۴; زمینه عذاب اهل تکاثر ۴
- جهنم: آتش جهنم ۴; رؤیت جهنم ۷; موجبات جهنم ۴، ۵
- خدا: نعمتهاى خدا ۸
- ذکر: آثار ذکر حسابرسى نعمت ۳
- علایق: موانع علاقه به نعمت ۳
- قیامت: پرسش از نعمت در قیامت ۹; پرسش در قیامت ۱۰; حسابرسى در قیامت ۱; مواقف قیامت ۶، ۷; ویژگیهاى قیامت ۱، ۶، ۷
- کفران: موارد کفران نعمت ۵
- نعمت: اهمیت صبر در نعمت ۹; حتمیت حسابرسى اخروى نعمت ۲; حسابرسى اخروى نعمت ۱، ۴; حسابرسى نعمت ۷; نعمت امنیت ۸; نعمت سلامتى ۸; نعمت محبت اهل بیت ۱۰; نعمت ولایت اهل بیت ۱۰
- یقین: یقین به جهنم ۷
منابع
- ↑ طبرى صاحب جامع البیان از على علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: ما درباره عذاب قبر در شک و تردید بودیم تا این که این سوره نازل گردید و ابن ابى حاتم در تفسیر خود از ابن بریدة نقل کند که این سوره درباره دو قبیله بنام بنى‌حارثة و بنى‌الحرث که از انصار بودند، نازل شد که یکى از آنها مى گفت در میان شما مانند فلان و فلان وجود دارد و دیگرى از آنها به زنده ها فخر مى کرد سپس گفته بودند به طرف گورستان باید رفت و مرده هاى خود را باید شمرد و بعد این سوره نازل گردید».
- ↑ صاحب مجمع البیان گوید: این سوره درباره یهودیان نازل شده که مى گفتند: ما داراى عده زیادترى از طائفه بنى‌فلان و بنى‌فلان هستیم و همین افتخار بیهوده آنها را به غفلت و لهو واداشته تا این که همه به گمراهى مردند چنان که قتادة گوید، ابوبریدة گوید: درباره عده اى از انصار که چنین تفاخرى مى کردند، نازل گردیده است.
- ↑ مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۸۱۲; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۶۶۵، ح ۲۶.
- ↑ مکارم الأخلاق، ص ۴۵۳; بحارالأنوار، ج ۷۴- ، ص ۱۰۳، ح ۱.
- ↑ عیون أخبارالرضا، ج ۲، ص ۱۲۹، ب ۳۵، ح ۸; نورالثقلین، ج ۵، ص ۶۶۴، ح ۱۸.
