النحل ٤٢
ترجمه
| النحل ٤١ | آیه ٤٢ | النحل ٤٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«صَبَرُوا ... یَتَوَکَّلُونَ»: استعمال فعل نخست به صورت ماضی و فعل بعدی به شکل مضارع، برای استمرار، یا استحضار آن سیمای زیبا و هیئت رعنائی است که داشته‌اند.
تفسیر
- آيات ۴۱ - ۶۴،سوره نحل
- مقصود از حسنه در دنيا كه خداوند به مهاجرين وعده داده مجتمع صالح اسلامى است
- علت توصيف مهاجرين به دو صفت صبر و توكل
- مفاد آيه : ((و ما ارسلنا من قبلك الا رجالا...)) حصر رسالت در بشر عادى است
- معنا و موارد استعمال كلمه : ((ذكر))
- مراد از اهل ذكر در فاسئلوا اهل الذكر)) و اينكه مخاطبين اين خطاب كيانند
- معنا و مفاد آيه : ((و انزل اليك الذكر لتبين للناس مانزل اليهم ...))
- وجوهى كه مفسرين در تفسير آيه گفته اند
- حجت بودن بيانات رسول الله و عترت او (ائمه ) عليهم الصلاة و السلام
- انذار و تهديد مشركين كه از در مكه به خدا و پيامبرانش گناه مى كردند (مكروا السيئات )
- مراد از ((اخذ در تقلب )) و ((اخذ بر تخوف )) كه مشركين بدان تهديد شده اند
- گردش سايه اشياء نشانه خضوع و سجود موجودات در برابر خداست
- سجده جنبندگان آسمانها و زمين براى خدا به معناى خضوع وتذلل آنان در برابر خدا است
- توضيحى درباره استكبار در مقابل مخلوق و درمقابل خالق
- توضيحى درباره در مقابل مخلوق و در مقابل خالق
- وجه عدم استكبار عملى ملائكه در برابر خداى سبحان
- رد استدلال برخى به آيه : ((يخافون ربهم ...)) براىقول به اينكه ملائكه مكلف بوده خوف و رجا دارند وافضل از بشر هستند
- مقصود از جمله : ((لا تتخدوا الهين اثنين )) و معنايى كه از نهى از دو خدا گرفتن استفادهمى شود
- لازمه مالكيت مطلقه خدا اين است كه فقط او معبود و دين دائما از او باشد (له الدين و اصبا)
- در تنگناها و شدائد، اميد بستن به مسبب الاسباب و دست به دامان او شدن فطرى انسان است
- توضيح اينكه كفران نعمت غات و غرض شرك ورزيدن مشركين است
- مقصود از اينكه مشركين بخشى از روزى خود را نصيب ((ما لا يعملون )) قرار مى دهند
- منشاء و سبب اينكه مشركين ملائكه را مؤ نث و دختران خدا مى دانستند
- معناى جمله : ((و لهم ما يشتهون )) و گفتگوئى كه در مورد شده است
- حكايت دختر كشى مشركين و نكوهش آن
- ايمان به آخرت منبع همه خيرات و بركات و ايمان نداشتن به آخرت ريشه همه گناهاناست .
- منزه بودن خداى تعالى از هر قبيح عقلى و طبعى و از اتصاف به صفات ممكنات
- معناى جمله ((ولله المثل الاعلى ))
- اگر خدا مردم را به ظلمشان اخذ كند دابه اى روى زمين نخواهد ماند
- بيان ضعف استدلال به اين آيه براى قول به معصوم نبودن انبياء
- مراد از ((امم )) و ((اليوم )) در آيه : ((تالله لقد ارسلنا الى امم من قبلك ...))
- رواياتى كه در آنها اهل ذكر در جمله : ((فاسئلوااهل الذكر)) به اهل بيت عليهم السلام تفسير شده است
- بيان اينكه با توجه به سياق آيات مراد از اهل ذكراهل كتاب است و با قطع نظر از خصوص آيه مراداهل بيت عليهم السلام مى باشد
- چند روايت در معناى : ((فاسئلوا اهل الذكر))، ((افا من الذين مكروا))، ((له الدين واصبا)) و ((لله المثل الاعلى ))
نکات آیه
۱- مسلمانان مهاجر از ستم مشرکان مکه، مردمانى صبور بودند که در برابر ستم ظالمان شکیبایى پیشه کردند. (و الذین هاجروا فى الله ... الذین صبروا) «الذین» عطف بیان براى «الذین» در آیه سابق است.
۲- صبر در برابر ناملایمات، داراى ثمرات دنیوى و اخروى است. (لنبوّئنّهم فى الدنیا ... و لأجر الأخرة أکبر ... الذین صبروا)
۳- صبرپیشگى و توکل بر خداوند، از جمله شرایط و عوامل سعادت دنیوى و اخروى مهاجران راه خدا (و الذین هاجروا فى الله ... لنبوّئنّهم فى الدنیا ... و لأجر الأخرة أکبر ... الذین صبروا و على ربّهم یتوکّلون)
۴- ترک وطن و مهاجرت در راه خدا، داراى مشکلات و ناملایمات است. (و الذین هاجروا ... الذین صبروا) ذکر وصف «صبروا» براى مهاجران در راه خدا و نیز پاداشى که براى آن در نظر گرفته شده است، مى تواند مشعر به این نکته باشد که هجرت ناملایماتى را در پى داشته و مهاجران آن را بر خود هموار کردند.
۵- مهاجران در راه خدا، همواره و در همه چیز تنها بر پروردگار خویش متکى هستند. (و الذین هاجروا فى الله ... و على ربّهم یتوکّلون) تقدیم «على ربّهم» مى تواند براى حصر باشد و مضارع آوردن فعل «یتوکّلون» و حذف متعلق آن، مى تواند دلالت بر استمرار و مشعر به این باشد که مهاجران در همه چیز توکل مى کنند.
۶- توکل بر خداوند در همه امور، امرى بس شایسته و پسندیده و داراى ثمرات دنیوى و اخروى (الذین هاجروا ... و على ربّهم یتوکّلون)
۷- ربوبیت خداوند، شایسته توکل همه جانبه به اوست. (و على ربّهم یتوکّلون)
۸- صبر، نیازى موقت و توکل بر خداوند نیازى دائمى براى مسلمانان (الذین هاجروا ... الذین صبروا و على ربّهم یتوکّلون) از اینکه در توصیف صبر مهاجران، از فعل ماضى استفاده شده و براى تعریف توکل آنها از فعل مضارع استفاده گردیده است، مى توان نکته یاد شده را به دست آورد.
موضوعات مرتبط
- توکل: آثار توکل بر خدا ۳; توکل بر خدا ۵، ۶، ۷، ۸; فواید اخروى توکل ۶; فواید دنیوى توکل ۶; ملاک توکل ۷
- خدا: آثار ربوبیت ۷
- سختى: صبر در سختى ۲
- صابران ۱:
- صبر: آثار صبر ۳; فواید اخروى صبر ۲; فواید دنیوى صبر ۲
- عمل: عمل پسندیده ۶
- مسلمانان: نیازهاى معنوى مسلمانان ۸
- مشرکان مکه: صبر بر ظلم مشرکان مکه ۱
- مهاجران: توکل مهاجران ۵; صبر مهاجران ۱; عوامل سعادت اخروى مهاجران ۳; عوامل سعادت دنیوى مهاجران ۳; فضایل مهاجران ۵
- نیازها: نیاز به توکل ۸; نیاز به صبر ۸
- هجرت: سختیهاى هجرت در راه خدا ۴
