النحل ١٨

وَ إِنْ‌ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ‌ لاَ تُحْصُوهَا إِنَ‌ اللَّهَ‌ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

و اگر نعمتهای خدا را بشمارید، هرگز نمی‌توانید آنها را احصا کنید؛ خداوند بخشنده و مهربان است!

|و اگر نعمت‌هاى خدا را شماره كنيد، نمى‌توانيد آنها را به آخر رسانيد. بى‌شك خداوند آمرزنده‌ى مهربان است

و اگر نعمت‌[هاى‌] خدا را شماره كنيد، آن را نمى‌توانيد بشماريد. قطعاً خدا آمرزنده مهربان است.

و اگر بخواهید که نعمتهای خدا را شماره کنید هرگز نتوانید، که خدا در حق بندگان بسیار آمرزنده و مهربان است.

و اگر نعمت های خدا را شماره کنید، هرگز نمی توانید آنها را به شمار آورید؛ یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

اگر بخواهيد نعمتهاى خدا را شمار كنيد، شمار كردن نتوانيد. خدا آمرزنده و مهربان است.

و اگر نعمت الهی را بشمارید، نمی‌توانید آن را [چنانکه هست‌] شمارش کنید، بی‌گمان خداوند آمرزگار مهربان است‌

و اگر [بخواهيد] نعمت خداى را بشمريد، شماركردن آن نتوانيد. همانا خدا آمرزگار و مهربان است.

(خداوند جز اینها دارای نعمتهای فراوان دیگری است) و اگر بخواهید نعمتهای خدا را برشمارید، نمی‌توانید آنها را سرشماری کنید. بی‌گمان خداوند دارای مغفرت و مرحمت فراوان است (و اگر از پرستش بتهای بیجان و انسانهای ناتوان دست بردارید و به پرستش خدای رحمان برگردید، مشمول گذشت و مهر یزدان می‌گردید).

و اگر نعمت(های) خدا را بشمارید آنها را به شماره نیاورید. همانا خدا به‌راستی بس پوشنده‌ای رحمتگر بر ویژگان است.

و اگر بشمرید نعمت خدای را شمار آن نتوانید همانا خداوند است آمرزنده مهربان‌

النحل ١٧	آیه ١٨	النحل ١٩
سوره : سوره النحل نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِن تَعُدُّوا ...»: اگر برشمرید. «لا تُحْصُوهَا»: آنها را نمی‌توانید سرشماری کنید.

تفسیر

• آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
• بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
• مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
• رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
• اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
• بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
• وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
• بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
• رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
• اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
• احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
• غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
• اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
• بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
• اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
• سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
• معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
• اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
• بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
• رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
• نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
• روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
• رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
• دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- نعمتهاى خداوند، فراوان و بى شمار است. (و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها إن الله لغفور رحیم)

۲- انسانها، توان شکرگزارى مطلوب و اداى حق نعمتهاى بى شمار خداوند را ندارند. (و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها إن الله لغفور رحیم) از اینکه خداوند پس از بیان نعمتهاى بى شمار بر بندگان، خود را با صفت «غفور» (آمرزنده) توصیف مى کند، مى توان استفاده کرد که انسانها از عهده شکر نعمتهاى فراوان الهى بر نخواهند آمد.

۳- تلاش براى اداى حق نعمتهاى خداوند، امرى شایسته و بایسته است. (و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها إن الله لغفور)

۴- خداوند، غفور (بسیار آمرزنده) رحیم (مهربان) است. (إن الله لغفور رحیم)

۵- اعطاى نعمتهاى غیر قابل شمارش به بندگان، برخاسته از رحمت خداوند است. (و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها إن الله لغفور رحیم)

۶- ادا نکردن حق نعمتهاى فراوان خداوند، نوعى نقصان و کاستى و سزاوار توبیخ و سرزنش است. (و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها إن الله لغفور رحیم) ذکر «إن الله لغفور» پس از بیان نعمتهاى فراوان خداوند، احتمال دارد از این جهت باشد که ادا نشدن شایسته حق نعمتهاى خداوند، نوعى نقصان تلقى مى شود و از این جهت، مایه توبیخ است. عبارت «إن الله لغفور» بیان کننده ضمنى آن نقصان و کاستى است که خداوند آن را مورد بخشایش خویش قرار مى دهد.

۷- انسان، داراى موقعیتى ویژه در جهان و همه عوامل طبیعى در خدمت وى (و الأنعم خلقها لکم ... ما ذرأ لکم ... سخّر لکم ... و إن تعدّوا نعمة الله لاتحصوها) با توجه به اینکه از آیه ۵ تا ۱۶ نعمتهاى ارزانى شده به انسان ذکر گردیده و سرانجام غیر قابل شمارش بودن نعمتهاى الهى بیان شده است، مطلب فوق به دست مى آید.

موضوعات مرتبط

• ارزشها: ضد ارزشها ۶
• اسماء و صفات: رحیم ۴; غفور ۴
• انسان: عجز انسان ۲; فضایل انسان ۷
• خدا: آثار رحمت خدا ۵; منشأ نعمتهاى خدا ۵; وفور نعمتهاى خدا ۱، ۲، ۵
• شکر: اهمیت شکر نعمت ۳; عجز از شکر نعمت ۲
• عمل: عمل پسندیده ۳
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۷
• کفران: سرزنش کفران نعمت ۶