يوسف ٦٢
ترجمه
| يوسف ٦١ | آیه ٦٢ | يوسف ٦٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فِتْیَان»: جمع فَتی، غلامان. کارگزاران. «بِضَاعَتَهُمْ»: مراد کالای مورد نظر است. برخی معتقدند که یوسف چیزی بدیشان نداد تا مجبور به بازگشت شوند. بلکه کالاهائی را که آورده بودند بدون این که متوجّه شوند مجدّدا به جای غلّات در بارهایشان جای داد و به خودشان برگرداند (نگا: فی ظلال‌القرآن). «رِحال»: جمع رَحْل، کالا و متاع سوار. کیف و ساک و چیزی که مسافر کالای خود را در آن می‌گذارد. «إنقَلَبُوا»: بازگشتند (نگا: زخرف / ).
تفسیر
نکات آیه
۱- یوسف(ع) سهمیه افراد را به آنان مى فروخت و بهاى آن را دریافت مى کرد. (و قال لفتینه اجعلوا بضعتهم فى رحالهم) «بضاعة» به مالى که براى تجارت و خرید و فروش است گفته مى شود. بنابراین مراد از «بضاعتهم» مالى است که برادران یوسف در مقابل دریافت سهمیه به او پرداخته بودند.
۲- یوسف(ع) از کارگزارانش خواست بهاى دریافت شده از فرزندان یعقوب را در بارها و اثاثیه آنان جاسازى کنند. (و قال لفتینه اجعلوا بضعتهم فى رحالهم)
۳- یوسف(ع) به کارگزارانش توصیه کرد سرمایه فرزندان یعقوب را به گونه اى در اثاثیه آنان جاسازى کنند که تا رسیدن به وطنشان متوجه آن نشوند. (اجعلوا بضعتهم فى رحالهم لعلهم یعرفونها إذا انقلبوا إلى أهلهم)
۴- غلامان و کارگزارانى فراوان در استخدام یوسف(ع) براى توزین و توزیع آذوقه ها و دریافت بهاى آنها (و قال لفتینه اجعلوا بضعتهم فى رحالهم) «فتیان» جمع فتى و به معناى غلامان و جوانان است.
۵- یوسف(ع) امید داشت برادرانش بضاعتهاى برگردانده شده به آنان را به هنگام رسیدن به وطنشان باز شناسند. (اجعلوا بضعتهم فى رحالهم لعلهم یعرفونها) روشن است که فرزندان یعقوب با گشودن محموله هاى خویش بضاعتهاى خود را در آن مى یافتند. بنابراین جاى «لعل» (شاید و باشد) نبود. از این رو در تفسیر کلمه «لعل» چند وجه ذکر شده است: ۱- اشفاق و ترجى مربوط به قید «إذا انقلبوا» است ; یعنى، امید است که پس از رسیدن به اهلشان دریابند نه قبل از آن. ۲- مقصود از شناخت بضاعت شناختن حق آن است ; یعنى، شاید حق آن را بشناسند و قدردانى کنند. ۳- لعل به معناى «کى» (تا اینکه) است و معناى ترجى و امید ندارد.
۶- یوسف(ع) با باز گرداندن مال التجاره فرزندان یعقوب ، درصدد بود در آنان احساس حق شناسى و سپاس گزارى ایجاد کند و انگیزه مراجعت ایشان را قوت بخشد. (اجعلوا بضعتهم فى رحالهم لعلهم یعرفونها ... لعلهم یرجعون) برداشت فوق ، ناظر به دومین احتمالى است که در توضیح برداشت قبل آمده است.
۷- یوسف(ع) على رغم ترغیب و تهدید برادران و نیز آماده سازى همه زمینه هاى مراجعت آنان ، اطمینان به بازگشت آنان نداشت و عدم موافقت یعقوب را با سفر بنیامین محتمل مى دانست. (لعلهم یرجعون)
۸- یوسف(ع) به آمدن برادرش بنیامین به مصر علاقه اى وافر داشت و بدان امید بسته بود. (اجعلوا بضعتهم فى رحالهم ... لعلهم یرجعون)
۹- طرح و نقشه یوسف(ع) براى مسافرت بنیامین از کنعان به مصر (فإن لم تأتونى به فلاکیل لکم ... اجعلوا بضعتهم فى رحالهم ... لعلهم یرجعون)
۱۰- یعقوب(ع) و فرزندانش از مال و منال کافى برخوردار نبودند و از جهت امکانات مالى در محدودیت بودند. (اجعلوا بضعتهم فى رحالهم ... لعلهم یرجعون) از جمله احتمالاتى که مى توان آن را دلیل یوسف در باز گرداندن سرمایه برادرانش دانست ، محدودیت مالى خاندان یعقوب است. جمله «ما نبغى هذه بضعتنا ... نمیر أهلنا» در آیه ۶۵ مؤید این احتمال است.
۱۱- یوسف(ع) داراى اختیارات ویژه در توزیع غلات و آذوقه هاى ذخیره شده * (قال لفتینه اجعلوا بضعتهم فى رحالهم) از اینکه یوسف(ع) پرداخت سهمیه فرزندان یعقوب در نوبتهاى بعد را در صورت همراه نداشتن بنیامین ، ممنوع کرد ، برداشت فوق استفاده مى شود. باز گرداندن بضاعت برادرانش به خودشان نیز مى تواند تأیید کننده اختیارات ویژه او باشد.
۱۲- سهمیه بندى کالاها در شرایط بحرانى و دریافت بهاى کالاى اعطا شده ، مقتضاى حراست از بیت المال و آگاهى به امور اقتصادى است. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم ... اجعلوا بضعتهم فى رحالهم) عملکرد یوسف(ع) (سهمیه بندى در شرایط کمبود و دریافت بهاى کالاها) به عنوان مدیر و مسؤولى حفیظ و علیم ، گویاى برداشت فوق است.
۱۳- اعطاى مجانى کالا به مردم از سوى دولت ، حتى در شرایط بحرانى و سهمیه بندى کالاها ، سیاست شایسته و روایى نیست. (قال لفتینه اجعلوا بضعتهم فى رحالهم)
موضوعات مرتبط
- اقتصاد: سیاستگذارى در بحران اقتصادى ۱۲; سیاستهاى اقتصادى ناپسند ۱۳
- برادران یوسف: ایجاد انگیزه مسافرت برادران یوسف به مصر ۶; ایجاد زمینه حق شناسى در برادران یوسف ۶; ایجاد زمینه شکر در برادران یوسف ۶; تشویق برادران یوسف ۷; تهدید برادران یوسف ۷; رد مال التجاره برادران یوسف ۲، ۳، ۵، ۶; فقر برادران یوسف۱۰
- بیت المال: روش حفاظت از بیت المال ۱۲
- سهمیه بندى ارزاق: اهمیت سهمیه بندى ارزاق ۱۲
- مردم: اعطاى مجانى کالا به مردم ۱۳
- یعقوب(ع): فقر یعقوب(ع) ۱۰
- یوسف(ع): اختیارات یوسف(ع) ۱۱; امیدوارى یوسف(ع) ۸; اوامر یوسف(ع) ۲; اهداف یوسف(ع) ۶; برنامه ریزى یوسف(ع) ۹; تشویقهاى یوسف(ع) ۷; توصیه هاى یوسف(ع) ۳; توقعات یوسف(ع) ۵; تهدیدهاىیوسف(ع) ۷;روش برخورد یوسف(ع) ۶; سیاستهاى اقتصادى یوسف(ع) ۱; علاقه یوسف(ع) به بنیامین ۸; قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۱۱; نقش کارگزاران یوسف(ع) ۴; یوسف(ع) و توزیع غلات ۱۱; یوسف(ع) و مسافرت بنیامین ۷، ۸، ۹; یوسف(ع) و فروش غلات ۱
