الصافات ١٦٣
| کپی متن آیه |
|---|
| إِلاَّ مَنْ هُوَ صَالِ الْجَحِيمِ |
ترجمه
| الصافات ١٦٢ | آیه ١٦٣ | الصافات ١٦٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«صَالِ»: مخفّف صالی، کسی که با آتش بسوزد. از ماده (صلی) که سوختن با آتش است (نگا: مریم / ، انشقاق / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ لِتَصْغَى إِلَيْهِ أَفْئِدَةُ... (۰) يُؤْفَکُ عَنْهُ مَنْ أُفِکَ (۰) وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِيراً... (۰) إِنَّکُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ (۰) يُؤْفَکُ عَنْهُ مَنْ أُفِکَ (۰)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ «161» ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ «162» إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ «163»
همانا شما (بت‌پرستان) وآنچه مى‌پرستيد. نمى‌توانيد (خلق را) بر ضد خدا گمراه كنيد. مگر كسى كه خودش (با اراده و اختيار) به دنبال دوزخ باشد.
نکته ها
كلمه «فاتن» از «فتنه» به معناى اغواگر و فريب دهنده است.
آئين شرك و بت‌پرستى در برابر توحيد ناتوان است و اگر امروز طرفدارانى دارد، در آينده نزديك به بن‌بست خواهد رسيد.
كلمه‌ى «صالِ» از «صالى» كسى است كه از روى اختيار و انتخاب ملازم چيزى باشد.
پیام ها
1- خداوند، انسان را آزاد آفريد و اوست كه راه خود را انتخاب مى‌كند و بت‌پرستان و بت‌هايشان قدرت اجبار ندارند. «ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ»
2- تنها افراد بد طينت و حقّ گريز، از مشركان و بتها متأثر مى‌شوند. (مشركان و بتها نمى‌توانند مردم را فريب دهند و در برابر توحيد قيام كنند مگر كسانى كه با اختيار راه انحرافى شرك را برگزينند). «إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ»
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 68
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِلاَّ مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ (163)
إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ: مگر آن كسى كه او در آينده است به آتش سوزان، يعنى شما و معبودان شما هيچكدام نمى‌توانيد كه اغواى بندگان كنيد بر خدا به اين وجه كه بر او غالب شويد و بندگان او را از دين او برگردانيد مگر جماعتى كه علم الهى تعلق گرفته باشد كه به سوء اختيار خودشان مرتد شوند و بر صفت كفر بميرند و به جهنم روند.
تنبيه:
اين مطلب ثابت شده كه علم الهى به كفر و عصيان بندگان، موجب كفر و عصيان آنان نگردد، بلكه سوء اختيار ايشان كفر و عصيان را سبب مى‌باشد؛ و البته شخص عاقل فهيم حكم نمايد به آنكه علم سبحانى مدخليت ندارد در فعل بندگان؛ علم ازلى علت عصيان كردن، در نزد حكيم غايت جهل بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ (161) ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ (162) إِلاَّ مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ (163) وَ ما مِنَّا إِلاَّ لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ (164) وَ إِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ (165)
وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ (166) وَ إِنْ كانُوا لَيَقُولُونَ (167) لَوْ أَنَّ عِنْدَنا ذِكْراً مِنَ الْأَوَّلِينَ (168) لَكُنَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (169) فَكَفَرُوا بِهِ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (170)
ترجمه
پس همانا شما و آنچه را كه ميپرستيد
نيستيد شما براى عبادت آن گمراه كنندگان
مگر كسى را كه او يقينا وارد شونده دوزخ است
و نيست از ما مگر كه
جلد 4 صفحه 452
براى او مقامى معيّن است
و همانا مائيم صف‌زدگان
و همانا مائيم تسبيح كنندگان
و همانا بودند كه ميگفتند
اگر آنكه بود نزد ما ذكرى از پيشينيان
هر آينه بوديم بندگان خدا كه خالص شدگانند
پس كافر شدند بآن پس زود باشد كه بدانند.
تفسير
خطاب خداوند به بت‌پرستان است بعد از نقل آراء آنها در آيات سابقه كه با اينهمه دروغ و افترا كه بخدا بستيد شما و معبودهاتان نميتوانيد بر خلاف اراده او گمراه كنيد كسيرا مگر آنرا كه مقدّر شده بجهنّم رود يا نميتوانيد براى آنچه عبادت ميكنيد بفتنه و گمراهى بيندازيد كسيرا مگر آنرا كه بايد جهنّمى شود باختيار خود و تقدير خدا و بنابر احتمال اوّل ضمير عليه بخدا راجع است و باحتمال دوم بما تعبدون كه بتها باشند باعتبار لفظ ما و كسانيكه مقدّر شده آنها مطيع باشند مانند ملائكه مقرّند بعبوديّت خدا و ميگويند نيست از ما احدى مگر آنكه مقام معلوم معيّنى در معرفت و عبادت دارد و مأموريّت مخصوصى در تدبير امور عالم بر وفق حكمت چنانچه گفته‌اند ولى قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه نازل شده در شأن ائمه اطهار و اوصياء ابرار و نيز گويند مائيم صف زنندگان در اداء طاعت و امتثال خدمت و مائيم كه تنزيه مينمائيم خدا را از صفاتى كه لايق او نيست چنانچه در روايات اينها از اوصاف ملائكه ذكر شده و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه ما انوارى بوديم در صفوفى حول عرش تسبيح مينموديم پس تسبيح مينمودند اهل آسمانها به تسبيح ما تا هبوط نموديم بسوى زمين پس تسبيح نمودند اهل زمين بتسبيح ما و مائيم صف‌زنندگان و مائيم تسبيح‌كنندگان و جمع بين ظاهر آيه شريفه بملاحظه سبق ذكر ملائكه و روايات خاصّه آنستكه گفته شود مقصود نقل قول ملائكه است كه بتعليم اهل بيت طهارت در عالم انوار اين اظهارات را مينمودند چون ايشانند آموزگاران ملائكه در عالم ملكوت عليا و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده در تفسير آيات اخيره قريب به اين معنى را كه قريش ميگفتند اگر نزد ما بود كتابى مانند كتب پيشينيان بخدا قسم هر آينه بوديم ما از بندگان مخلص او و ميگفتند خدا بكشد يهود و نصارى را چگونه پيغمبرانشان را تكذيب نمودند پس كافر شدند بكتاب خدا كه اشرف كتب بود چون آورد آنرا پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه اشرف انبياء بود و كلمه ان در وان كانوا مخفّفه از مثقّله است بدليل لزوم
جلد 4 صفحه 453
لام در خبر آن و جمله فجائهم ذكر قبل از فكفروا به محذوف است و جمله فسوف يعلمون تهديد آنها است بعاقبت كفرشان در دنيا و آخرت.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَإِنَّكُم وَ ما تَعبُدُون‌َ (161) ما أَنتُم عَلَيهِ بِفاتِنِينَ (162) إِلاّ مَن هُوَ صالِ الجَحِيم‌ِ (163)
پس محققا شما مشركين و آنچه را که عبادت ميكنيد بر او نيستيد بفتنه كننده و اضلال كننده مگر آن كسي که بسوء اختيار متابعت شما را كند و خود را جهنمي كند و در جهنم بيندازد.
نظير اينکه آيات را خداوند بشيطان فرمود إِن‌َّ عِبادِي لَيس‌َ لَك‌َ عَلَيهِم سُلطان‌ٌ إِلّا مَن‌ِ اتَّبَعَك‌َ مِنَ الغاوِين‌َ وَ إِن‌َّ جَهَنَّم‌َ لَمَوعِدُهُم أَجمَعِين‌َ حجر آيه 42 بالجمله بندگان خدا دو دسته هستند كساني که از روي حقيقت و واقعيت و خلوص ايمان آوردند مثل سلمان و ابا ذر و امثال آنها نه شيطان قدرت دارد
جلد 15 - صفحه 200
و نه كفار و مشركين آنها را اضلال كنند و كساني که ايمان آنها صوري و بي مغز است و قلب آنها سياه است و هواي نفس بر آنها غالب است فريب شما را ميخورند و گمراه ميشوند.
فَإِنَّكُم وَ ما تَعبُدُون‌َ چه اصنام باشند و چه شيطان و چه گاو و گوساله و چه فرعون و نمرود هر که هست و هر چه هست.
ما أَنتُم عَلَيهِ بِفاتِنِينَ در مرجع ضمير عليه بعضي گفتند ما در ما تعبدون است يعني آلهه شما قدرت ندارند و فاتن فتنه كننده است گول زننده چنانچه مفتون كسيست که فريب خورده باشد و بعضي گفتند مرجع اللّه است يعني در مقابل قدرت الهي شما و آلهه شما نميتوانيد كساني که در حفظ الهي هستند تفتين كنيد که عباد اللّه المخلصين باشند.
إِلّا مَن هُوَ صالِ الجَحِيم‌ِ مگر كساني که بسوء اختيار متابعت شما را كنند و خود را در معرض عذاب درآورند و جهنمي كنند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 163)- «مگر آنها که در آتش دوزخ وارد می‌شوند»! (إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِیمِ).
نکات آیه
۱ - گمراه گرى مشرکان و معبودهایشان، تنها در کسانى مؤثر خواهد بود که راه دوزخ را برگزینند. (ما أنتم علیه بفتنین . إلاّ من هو صال الجحیم) «صال» اسم فاعل و به معناى «لازم» است (اصل آن «صالى» مى باشد); یعنى، کسى که ملازم و هم راه دوزخ است و دست از این راه دوزخى برنمى دارد. گفتنى است: صیغه اسم فاعل هرگاه درمورد موجود عاقل به کار رود، به مفهوم انجام کارى از روى اختیار و انتخاب است.
۲ - آیین شرک و بت پرستى، تنها در انسان هاى بدطینت و حق گریز زمینه تأثیر و نفوذ دارد. (ما أنتم علیه بفتنین . إلاّ من هو صال الجحیم)
۳ - نقش اختیار و انتخاب انسان، در بدفرجامى و دوزخى شدن خود (إلاّ من هو صال الجحیم)
۴ - مشرکان و معبودهایشان و پیروان گمراه آنان، دوزخى اند. (إلاّ من هو صال الجحیم)
موضوعات مرتبط
- اختیار: آثار اختیار ۳
- انسان: اختیار انسان ۳
- بت پرستى: آثار بت پرستى ۲
- جهنم: موجبات جهنم ۳
- جهنمیان :۴ زمینه گمراهى جهنمیان ۴ ۱
- حق: زمینه گمراهى حق ناپذیران ۲
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت اخروى ۳
- شرک: آثار شرک ۲
- فرجام: زمینه فرجام شوم ۳
- مشرکان: آثار اضلال مشرکان ۱; مشرکان در جهنم ۴
- معبودان باطل: آثار گمراهگرى معبودان باطل ۱; معبودان باطل در جهنم ۴
منابع
