ق ١٧
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
ق ١٦ | آیه ١٧ | ق ١٨ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«إِذْ»: معمول واژه اقرب است، یا مفعول به فعل محذوف (أُذْکُرْ). «یَتَلَقّی»: دریافت میدارند. «الْمُتَلَقِّیَانِ»: دو دریافتکننده. مراد دو فرشتهای است که همراه هر انسانی بوده، یکی در طرف راست مأمور ثبت و ضبط اعمال نیک است، و دیگری در طرف چپ مأمور ثبت و ضبط اعمال بد است. «قَعِیدٌ»: نشسته. همدم. فعیل به معنی فاعِل، یعنی قَعید به معنی قاعِد، مثل جَلیس به معنی جالِس است، و یا این که فَعیل به معنی مُفاعِل، یعنی قَعید به معنی مُقاعِد است. مثل جَلیس به معنی مُجالِس یا نَدیم به معنی مُنادِم. مبتدای مؤخر است. «عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ»: در اصل عَنِ الْیَمِینِ قَعِیدٌ وَ عَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ است که به قرینه (قَعِیدٌ) اوّل حذف شده است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۸ سوره ق
- رد استبعاد اعاده خلقت ، و بيان امكان آن با استناد به وقوع خلقت نخستين
- قدرت و علم خداوند در خلق و تدبير موجودات بهحال خود باقى است
- بيان مقصود ((نزديگى خداوند بر انسان )) با عبارتى ساده و همه كس فهم
- علم خدا به انسان از طريق فرشتگان كاتب اعمال
- گفتار بعضى از مفسرين پيرامون ظرف ((اذا)) در آيه شريفه
- فرشتگان موكل بطور كامل مراقب انسان هستند و چيزى را از قلم نمى اندازند
- معناى اينكه فرمود: سكره موت ((به حق )) آمد
- مقصود از سائق و شهيدى كه در قيامت همراه هر كسى مى آيند و بيان اينكه مخاطب آيه :((لقد كنت فى غفلة من هذا...)) كيست و مفهوم آن چيست
- دو نكته اى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
- معناى آيه : ((و قال قرينه هذا ما لدىّ عتيد))
- پاسخ خداى تعالى به عذرى كه به قرين شيطانى مشرك دوزخى مى آورد
- تفسير و توضيع ((و ما اءنا بظلام للعبيد))
- وجوهى كه درباره سئوال و جواب در آيه : ((يومنقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزيد)) و مفاد آن گفته شده است
- وصف متقين و ورودشان به بهشت
- معناى اينكه درباره بهشت متقين فرمود: ((لهم ما يشاؤ ن فيها و لدنيا مزيد))
- روايتى در ذيل آيه : ((افعيينا بالخلق الاول ...)) و درباره دو فرشته نويسنده حسنات وسيئات
- روايتى دال بر اينكه خطاب ((القيا فى جهنمكل كفار عنيد)) به پيامبر و على (عليهما الصلوة و السلام ) مى شود
- چند روايت در ذيل آيه : ((يوم نقول لجهنم هل امتلاءت ...)) و راجع به اينكه درباره متقيندر بهشت فرموده : ((لهم ما يشاؤ ن فيها ولدينا مزيد)) و...
- روايتى در شاءن نزول ((و لقد خلقنا السموات و الاءرض ...)) و سخنى پيرامون آن
نکات آیه
۱- دو فرشته از چپ و راست، همواره در کمین دریافت و ضبط کردار آدمى (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید)
۲- فرشتگانِ ثبت کننده اعمال - علاوه بر علم محیط الهى - گواهى دیگر بر اعمال انسان* (و نحن أقرب إلیه من حبل الورید . إذ یتلقّى المتلقّیان) در آیه قبل، خداوند علم خویش را به عنوان ملاک محاسبه انسان ها معرفى فرمود و اکنون در این آیه دریافت هاى دو فرشته را، به عنوان گواهى دیگر بر اعمال آدمى یاد کرده است.
۳- توجه انسان به وجود دو مراقب بر اعمال وى، زمینه ساز تبعیت نکردن از وسوسه هاى نفس (و نعلم ما توسوس به نفسه ... إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید)
۴- ثبت اعمال نیک انسان، به وسیله یک فرشته و ثبت اعمال بد وى، بهوسیله فرشته اى دیگر (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید) برداشت بالا بدان احتمال است که تعیین دو دریافت گر و حضور هر یک در طرفى خاص اشاره به مطلب فوق داشته باشد.
۵- تحقق اراده خداوند در نظام تکوین، از طریق وسایط همراه با تقسیم کارها (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید) به کار گرفته شدن عناصر دریافت گر و تعدد آنها و نظارت بر دو سوى مختلف یا دوگونه عمل، حکایت از مطلب یاد شده دارد.
روایات و احادیث
۶- «عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه تبارک تعالى «إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید» قال هما الملکان...;[۱] از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند تبارک و تعالى (إذ یتلقّى المتلقّیان) روایت شده که فرمود: آنان همان دو فرشته اند...».
موضوعات مرتبط
- خدا: آثار علم خدا ۲; مجارى اراده خدا ۵
- ذکر: آثار ذکر ثبت عمل ۳
- عمل: آثار ثبت عمل ۲; ثبت عمل پسندیده ۴; ثبت عمل ناپسند ۴; گواهان عمل ۲
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۵
- ملائکه: ملائکه ثبت عمل ۱، ۴، ۶
- هواپرستى: موانع هواپرستى ۳
منابع
- ↑ بحارالأنوار، ج ۵، ص ۳۲۳، ح ۹; تفسیر برهان، ج ۴، ص ۲۲۰، ح ۱۰.