روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۲ ش ۳۳

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۲، أَبْوَابُ الزَّكَاة-صَدَقَةُ الْأَنْعَام

و قال علي ع :

لاَ تُبَاعُ اَلصَّدَقَةُ حَتَّى تُعْقَلَ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۲ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۳۲۵

و امام علىّ عليه السّلام فرمود: مال زكات پيش از آنكه دريافت گردد فروخته نمى‏شود. مصنّف اين كتاب- رحمه الله- گويد: نام شتر در سالهاى زندگيش چنين است: شتر از نخستين زمانى كه مادرش او را از خود جدا ميسازد، تا پايان سال «حوار» ناميده مى‏شود. پس چون به سال دوم درآيد ابن مخاض نام دارد، زيرا كه مادرش آبستن شده است. [و مؤنّث آن بنت مخاض يا ابنة مخاض ميباشد]. پس چون به سال سوم داخل شود، ابن لبون نام ميگيرد و اين بدان جهت است كه مادرش وضع حمل كرده، و داراى شير شده است آنگاه چون وارد سال چهارم گردد، نر آن حقّ و ماده‏اش حقّه ناميده مى‏شود، زيرا كه استحقاق و آمادگى سوارى دادن و بار بردن را يافته است. و چون به سال پنجم درآيد، جذع خوانده مى‏گردد. و پس از وارد شدن به سال ششم آن را «ثنىّ» مينامند، زيرا كه دندان «ثنيّه» اش را انداخته است. و چون به سال هفتم داخل شود، دندان «رباعيه» اش را مى‏اندازد و از اين جهت «رباع» ناميده مى‏شود. و با داخل شدن به سال هشتم دندان بعد از رباعيه را مى‏افكند، و «سديس» نام‏و چون به سال نهم درآيد، نيشش ظاهر مى‏شود، و «بازل» خوانده مى‏شود. و زمانى كه به سال دهم داخل شود «مخلف» ناميده ميگردد. و بعد از آن نامى ندارد و سالهائى كه در زكات شتر اخذ مى‏شود از ابن مخاض تا جذع است، و بر اشتران «عوامل» كه در كشيدن آب و كارهائى از اين قبيل مورد استفاده واقع ميشوند- زكاتى نيست. بلكه احكام زكات بر اشترانى جارى است كه از خاربنها و علفهاى مراتع تغذيه ميكنند. و احكام زكات در اشتران بختى خراسانى نيز همان است كه در اشتران عربى تقرير شده است. و گاو، زكاتى ندارد تا آنگاه كه شمار آن به سى رأس برسد، پس چون به اين نصاب رسيد يك تبيع يعنى گوساله‏اى در سال اوّل زندگيش به آن تعلّق ميگيرد، و در كمتر از سى گاو زكاتى نيست، و زكات آن از چهل گاو تا شصت رأس يك «مسنّة» ميباشد- يعنى گاوى كه دندان برآورده باشد- و از شصت تا هفتاد، دو «تبيعه»، و از هفتاد تا هشتاد يك تبيعه و يك مسنّه، و از هشتاد تا نود، دو مسنّه و از نود رأس سه تبيعه است. پس چون شمار گاوها فزونى گيرد و تعدادشان به كثرت گرايد، اين احكام همگى ساقط مى‏شود، و صاحب گاوها از هر سى رأس يك تبيع و از هر چهل‏رأس يك مسنّه تأديه ميكند. و در گاوهاى عوامل كه در خيش زدن و آب كشيدن و امثال آن به كار گرفته ميشوند- زكاتى نيست، و زكات، تنها بر گاوهائى است كه از علفهاى مراتع تغذيه ميكنند. و هر گاو كه در حوزه صاحبش سال بر آن نگذشته باشد چيزى بر آن نيست، پس چون سال بر آن بگذرد مشمول وجوب زكات است.