الفيل ٣
ترجمه
| الفيل ٢ | آیه ٣ | الفيل ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَ أَرْسَلَ ...»: واو حرف عطف است و (أَرْسَلَ) عطف بر (أَلَمْ یَجْعَلْ) است. مراد از استفهام، تقریر و بیان است. یعنی، بلی که پرندگانی را گروه گروه بر سر ایشان فرستاده است. «طَیْراً»: پرندگان. اسم جنس جمعی است. «أَبَابِیلَ»: دسته دسته. گروه گروه. جمع مکسّری است که مفرد آن به کار نمی‌رود. هرچند که برخی مفرد آن را إِبّالَة و بعضی أَبابِلَة دانسته‌اند. حال (طَیْراً) است. این واژه برخلاف آنچه بر سر زبانها و مشهور است، اسم خاص هیچ یک از پرندگان نمی‌باشد.
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، پرندگانى فراوان و ناشناخته را بر اصحاب فیل، حملهور ساخت و آنها گروه گروه و پیاپى بر آنان هجوم بردند. (و أرسل علیهم طیرًا أبابیل) نکره آمدن «طیراً» (اسم جمع «طائر») بر ناشناخته بودن آنها دلالت دارد. توصیف آن به «أبابیل» - که یا به معناى دسته دسته و یا پى درپى است (قاموس) - بیانگر آن است که یورش پرندگان بر اصحاب فیل، تدریجى بوده است.
۲ - پرندگان، مطیع فرمان خداوند و در خدمت اهداف او هستند. (و أرسل علیهم طیرًا أبابیل)
۳ - عوامل طبیعى، در اختیار خداوند و مجراى اراده او در کیفرهاى دنیوى مخالفان (و أرسل علیهم طیرًا أبابیل)
۴ - شکست دشمنان قوى پنجه و آشفته ساختن نقشه هاى آنان، به وسیله پرندگانى کوچک و ضعیف، نشانه قدرت خداوند و سزاوار تأمل و اندیشه (ألم تر کیف فعل ربّک ... ألم یجعل کیدهم فى تضلیل . و أرسل علیهم طیرًا أبابیل) جمله «و أرسل علیهم...»، هجوم پرندگان را مصداق مطالبى قرار داده که در آیات قبل آمده بود.
روایات و احادیث
۵ - «عن أبى مریم عن أبى جعفر(ع) قال سألته عن قول اللّه عزّوجلّ «و أرسل علیهم طیراً أبابیل . ترمیهم بحجارة من سجّیل» قال: کان طیر سافٌّ جاءهم من قِبَل البحر رؤوسهم کأمثال رؤوس السباع و أظفارها کأظفار السباع من الطیر مع کلّ طائر ثلاثة أحجار فى رجلیه حجران و فى منقاره حجر فجعلت ترمیهم بها حتّى جُدِّرَتْ أجسادهم فقتلهم [فقتلتهم خ ل ]بها...;[۱] ابى مریم گوید: از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «و أرسل علیهم طیراً أبابیل . ترمیهم بحجارة من سجّیل» سؤال کردم حضرت فرمود: پرندگانى که در سطح پایین پرواز مى کردند از جانب دریا به سوى آنان آمدند. سرهاى آنها مثل سرهاى درندگان و چنگال هاى آنها نیز مثل چنگال هاى پرندگان درنده بود و با هر پرنده سه سنگ [بود]; دو سنگ در پاهایش و سنگى در منقارش با آن سنگ ها [سپاه ابرهه] را هدف قرار مى دادند تا این که در بدن هاى آنان آبله پدیدار شد که با همان سنگ ها آنان را نابود کردند».
موضوعات مرتبط
- ابابیل: صفات ابابیل ۵
- اصحاب فیل: قصه اصحاب فیل ۱، ۵; هجوم پرندگان بر اصحاب فیل ۱; هلاکت اصحاب فیل ۵
- اطاعت: اطاعت از خدا ۲
- پرندگان: انقیاد پرندگان ۲; نقش پرندگان ۴
- تعقل: نشانه تعقل ۴
- خدا: ابزار کیفرهاى خدا ۳; مجارى اراده خدا ۳; نشانه هاى قدرت خدا ۴
- دشمنان: کیفرهاى دنیوى دشمنان ۳
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۳
- کارگزاران خدا :۲
منابع
- ↑ کافى، ج ۸ ، ص ۸۴ ، ح ۴۴; نورالثقلین، ج ۵، ص ۶۷۲، ح ۱۱.
