المدثر ٣١

وَ مَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ‌ النَّارِ إِلاَّ مَلاَئِکَةً وَ مَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ‌ إِلاَّ فِتْنَةً لِلَّذِينَ‌ کَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا الْکِتَابَ‌ وَ يَزْدَادَ الَّذِينَ‌ آمَنُوا إِيمَاناً وَ لاَ يَرْتَابَ‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا الْکِتَابَ‌ وَ الْمُؤْمِنُونَ‌ وَ لِيَقُولَ‌ الَّذِينَ‌ فِي‌ قُلُوبِهِمْ‌ مَرَضٌ‌ وَ الْکَافِرُونَ‌ مَا ذَا أَرَادَ اللَّهُ‌ بِهٰذَا مَثَلاً کَذٰلِکَ‌ يُضِلُ‌ اللَّهُ‌ مَنْ‌ يَشَاءُ وَ يَهْدِي‌ مَنْ‌ يَشَاءُ وَ مَا يَعْلَمُ‌ جُنُودَ رَبِّکَ‌ إِلاَّ هُوَ وَ مَا هِيَ‌ إِلاَّ ذِکْرَى‌ لِلْبَشَرِ

ترجمه

مأموران دوزخ را فقط فرشتگان (عذاب) قرار دادیم، و تعداد آنها را جز برای آزمایش کافران معیّن نکردیم تا اهل کتاب [= یهود و نصاری‌] یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید، و اهل کتاب و مؤمنان (در حقّانیّت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند، و بیماردلان و کافران بگویند: «خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟!» (آری) این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند! و لشکریان پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند، و این جز هشدار و تذکّری برای انسانها نیست!

|و ما آتشبانان را جز فرشتگانى قرار نداديم، و تعداد آنها را جز براى امتحان كافران مقرر نكرديم، تا آنان كه اهل كتابند به يقين برسند [كه پيامبر حق است، چون اين مطلب در كتاب آنها نيز هست،] و بر ايمان مؤمنان [نيز] بيفزايد، و اهل كتاب و مؤمنان [در حقانيت قر

و ما موكّلان آتش را جز فرشتگان نگردانيديم، و شماره آنها را جز آزمايشى براى كسانى كه كافر شده‌اند قرار نداديم، تا آنان كه اهل كتابند يقين به هم رسانند، و ايمان كسانى كه ايمان آورده‌اند افزون گردد، و آنان كه كتاب به ايشان داده شده و [نيز] مؤمنان به شك نيفتند، و تا كسانى كه در دلهايشان بيمارى است و كافران بگويند: «خدا از اين وصف‌كردن، چه چيزى را اراده كرده است؟» اين گونه، خدا هر كه را بخواهد بيراه مى‌گذارد و هر كه را بخواهد هدايت مى كند، و [شماره‌] سپاهيان پروردگارت را جز او نمى‌داند، و اين [آيات‌] جز تذكارى براى بشر نيست.

و ما خازنان دوزخ را غیر فرشتگان (عذاب) قرار ندادیم و عدد آنها را جز برای فتنه و محنت کفّار (نوزده) نگردانیدیم تا آنکه اهل کتاب هم یقین کنند (که ذکر این عدد مطابق تورات و انجیل است با آنکه صاحب قرآن به کتب آسمانی عالم نبوده و البته کلامش به وحی خداست و ایمان آرند) و آن بر یقین مؤمنان هم بیفزاید و دیگر در دل اهل کتاب و مؤمنان به اسلام هیچ شک و ریبی نماند و تا آنان که در دلهاشان مرض (شک و جهالت) است و کافران نیز (به طعنه) گویند که خدا از این مثل (که عدد فرشتگان عذاب را نوزده شمرده است نه بیش و کم) چه منظور داشت؟ بلی این چنین (قرار داد تا) هر که را خواهد به ضلالت بگذارد و هر که را خواهد هدایت نماید و هیچ کس از (عده بی‌حد) لشکرهای پروردگارت غیر او آگاه نیست و این (آیات ذکر دوزخ) جز برای پند و موعظه بشر نخواهد بود.

و ما موکّلان آتش را جز فرشتگان قرار نداده ایم، و شماره آنان را جز آزمایشی برای کافران مقرّر نکرده ایم تا اهل کتاب [به خاطر هماهنگی قرآن با کتابشان] یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید، و اهل کتاب و مؤمنان [در حقّانیّت قرآن] تردید نکنند، و تا بیماردلان و کافران بگویند: خدا از توصیف گماشتگان آتش به این [نوزده نفر] چه هدفی دارد؟ این گونه خدا هر که را بخواهد [پس از بیان حقیقت] گمراه می کند و هر که را بخواهد هدایت می نماید، و سپاهیان پروردگارت را جز خود او کسی نمی داند، و این قرآن فقط مایه تذکر و پند برای بشر است.

موكلان دوزخ را جز از فرشتگان قرارنداديم. و شمار آنها جز براى امتحان كافران نيست. تا اهل كتاب يقين كنند و بر ايمان مؤمنان بيفزايد و اهل كتاب و مؤمنان شك نكنند. و تا آنان كه در دلهاشان مرضى است نگويند: خدا از اين مثَل چه مى‌خواسته است؟ خدا اينچنين هر كس را كه بخواهد گمراه مى‌كند و هر كس را كه بخواهد راه مى‌نمايد. و شمار سپاهيان پروردگارت را جز او نداند. و اين سخن جز اندرزى از براى مردم نيست.

و ما نگهبانان آتش دوزخ را جز از فرشتگان نگماشته‌ایم، و شماره آنان را جز آزمونی برای کافران نگردانده‌ایم، تا سرانجام اهل کتاب یقینی افزونتر یابند، و اهل ایمان، بر ایمان خود بیفزایند، و اهل کتاب و مؤمنان [/مسلمانان‌] شک و شبهه نورزند، و تا سرانجام بیماردلان و کافران بگویند، خداوند از این توصیف چه می‌خواهد؟ بدین‌سان خداوند هر کس را بخواهد بیراه می‌گذارد، و هر کس را بخواهد به راه می‌آورد، و سپاهیان پروردگارت را کسی جز خود او نمی‌شناسد، و این جز پندآموزی برای بشر نیست‌

و ما دوزخبانان را جز فرشتگان نساختيم، و شمار آنها- نوزده- را جز آزمونى براى كسانى كه كافرند نكرديم، تا اهل كتاب- جهودان و ترسايان- يقين كنند- كه پيامبر ما راستگو و بر حق است و آنچه مى‌گويد از وحى مى‌گويد چنانكه نظير آن در تورات و انجيل هست- و كسانى را كه ايمان آورده‌اند ايمان بيفزايد- چون از اهل كتاب بشنوند كه آنچه پيامبر ما گفت حق است دلگرم‌تر و استوارتر شوند- و تا اهل كتاب و مؤمنان شك نكنند، و نيز براى آنكه كسانى كه در دلهاشان بيمارى است- منافقان- و كافران بگويند: خدا از اين وصف- شمار دوزخيان- چه خواسته است؟ بدين گونه خداوند هر كه را خواهد گمراه مى‌كند و هر كه را خواهد راه مى‌نمايد و [شمار] سپاهيان پروردگارت را جز او نداند، و اين- ذكر سَقَر و دوزخبانان- براى آدمى جز ياد و پندى نيست.

مأموران دوزخ را جز از میان فرشتگان برنگزیده‌ایم، و شماره‌ی آنان را نیز جز آزمایش کافران نساخته‌ایم. هدف این است که اهل کتاب یقین و اطمینان حاصل کنند (که آنچه قرآن درباره‌ی خازنان دوزخ می‌گوید، از طرف خدا است) و بر ایمان مؤمنان نیز بیفزاید، و اهل کتاب و مؤمنان (درباره‌ی حقّانیّت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند، و کسانی که در دلشان بیماری (نفاق) است، و کافران بگویند: خدا مثلاً از بیان این (چنین عددی) چه می‌خواسته است؟ این گونه خداوند هرکس را بخواهد گمراه می‌سازد، و هرکس را بخواهد هدایت می‌بخشد. لشکرهای پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند، و این جز اندرزی برای مردم نیست.

و ما موکلان آتش را جز فرشتگان نگردانیدیم، و شماره‌ی آنان را جز آزمایشی آتشبار برای کسانی که کافر شده‌اند قرار ندادیم. تا آنان که اهل کتابند یقین کنند و ایمان کسانی که ایمان آوردند افزون گردد و آنان که کتاب به ایشان داده شده و (نیز) مؤمنان‌، به شک مستندی نیفتند. و تا کسانی که در دل‌هایشان بیماری است و (نیز) کافران بگویند: «خدا از این مَثَل چه چیزی را اراده کرده است‌؟» این گونه خدا هر که را بخواهد بی‌راه می‌گذارد و هرکه را بخواهد به راه می‌آورد. و (شماره‌ی) سپاهیان پروردگارت را جز او نمی‌داند. و این (آیات) جز یادواره‌ای برای بشر نیست.

و نگردانیدیم یاران آتش را مگر فرشتگانی و نگردانیدیم شمار آنان را جز آزمایشی برای آنان که کفر ورزیدند تا یقین رسانند آنان که داده شدند کتاب را و بیفزایند آنان که ایمان آوردند ایمانی و دودل نکردند آنان که داده شدند کتاب را و مؤمنان و تا گویند آنان که در دلهاشان بیماری است و کافران چه چیز خواست خدا بدین مثَل چنین گمراه سازد خدا هر که را که خواهد و رهبری کند هر که را که خواهد و نداند لشگرهای پروردگارت را جز او و نیست آن جز یادآوریی برای بشر

المدثر ٣٠	آیه ٣١	المدثر ٣٢
سوره : سوره المدثر نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«فِتْنَةً»: امتحان. آزمایش. «لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ ...»: یقین حاصل کردن اهل کتاب بدان خاطر است که شماره نوزده، در کتابهای خودشان نیز همین است. «مَرَضٌ»: مراد بیماری نفاق، یا شکّ است. «مَثَلاً»: حال است. «مَاذَا ... مَثَلاً»: (نگا: بقره / ). «هِیَ»: مرجع آن سقر، و یا جنود، و یا این که آیات قرآن است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَ‌ اللَّهَ‌ لاَ يَسْتَحْيِي‌ أَنْ‌... (۱۱) وَ کَذٰلِکَ‌ نُصَرِّفُ‌ الْآيَاتِ‌ وَ... (۲) لَيْلاً مِنَ‌ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ‌... (۰) وَ مَا مِنَّا إِلاَّ لَهُ‌ مَقَامٌ‌... (۱) وَ إِنَّا لَنَحْنُ‌ الصَّافُّونَ‌ (۰) وَ إِنَّا لَنَحْنُ‌ الْمُسَبِّحُونَ‌ (۰)

تفسیر

• آيات ۸ - ۳۱، سوره مدثّر
• تركيب نحوى آيه : ((فذالك يومئذ يوم عسير على الكافرون غير يسير))
• وصف حال وليد بن مغيره و تكذيب نمودن او، اخبار از درانداختنش به دوزخ
• مقصود از توصيف سقر به اينكه ((لا تبقى و لا تذر...)) و در جمله ((لا تبقى و لاتذر))
• مراد از نوزده نفر موكّلان بر جهنّم و ابنكه فرمود: ((و جعلنا عدّتهم الّا فتنة ...))
• و بيان اينكه انگيزه هاى نفاق قبل از هجرت نيز وجود داشته است
• (رواياتى درباره آنچه وليد بن مغيره درباره قرآن گفت ،ونزول آيات گذشته درباره او)

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - نگهبانان دوزخ، از فرشتگان اند. (علیها تسعة عشر . و ما جعلنا أصحب النار إلاّ ملئکة)

۲ - دوزخ، داراى نگهبانانى دائمى (أصحب النار) «صاحب» مفرد («أصحاب») به معناى ملازم است.

۳ - دوزخیان، هیچ راه نجاتى از عذاب و آتش دوزخ ندارند. (علیها تسعة عشر . و ما جعلنا أصحب النار إلاّ ملئکة) از این که دوزخ، داراى نگهبانانى است که به طور دائم حضور دارند، مى توان مطلب یاد شده را استفاده کرد.

۴ - ذکر تعداد فرشتگان نگهبان دوزخ (۱۹ عدد)، به منظور آزمایش کافران است. (علیها تسعة عشر ... و ما جعلنا عدّتهم إلاّ فتنة للذین کفروا)

۵ - عذاب کردن دوزخیان، تنها وظیفه فرشتگان گماشته شده بر دوزخ (علیها تسعة عشر ... و ما جعلنا عدّتهم إلاّ فتنة للذین کفروا) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که «عدّة» به معناى جماعت (قاموس المحیط) و «فتنة» به معناى عذاب باشد; یعنى، «و ما جلعنا جماعتهم إلاّ عذاباً للذین کفروا».

۶ - آزمایش انسان ها، فلسفه نقل برخى از حقایق در قرآن (و ما جعلنا عدّتهم إلاّ فتنة)

۷ - بیان تعداد نگهبانان دوزخ در قرآن، موجب افزایش و تقویت ایمان اهل کتاب تا مرز یقین (لیستیقن الذین أُوتوا الکتب)

۸ - تعداد فرشتگان نگهبان دوزخ، از حقایق بازگو شده در کتاب هاى آسمانى پیشین (لیستیقن الذین أُوتوا الکتب) مفسّران درباره چگونگى یقین پیدا کردن اهل کتاب از تعداد ذکر شده در قرآن براى نگهبانان دوزخ، گفته اند: چون این عدد در کتاب هاى آسمانى اهل کتاب نیز ذکر شده است، آنان به حقانیت و درستى قرآن پى برده اند و بر ایمانشان افزوده شده است.

۹ - ذکر تعداد نگهبانان دوزخ در قرآن، موجب افزایش و تقویت ایمان مؤمنان گردید. (و یزداد الذین ءامنوا إیمنًا) مفسّران گفته اند: افزایش ایمان مؤمنان، بر اثر شنیدن تعداد نگهبانان دوزخ در قرآن، ممکن است به این جهت باشد که اهل کتاب، به حقیقت یاد شده اذعان داشته و به آن یقین کرده اند.

۱۰ - ذکر تعداد نگهبانان دوزخ در قرآن، زداینده هرگونه شک و تردید، از دل اهل کتاب و مؤمنان نسبت به حقانیت و درستى قرآن (و لایرتاب الذین أُوتوا الکتب و المؤمنون)

۱۱ - ذکر تعداد فرشتگان نگهبان دوزخ در قرآن، مورد پرسش انکارآمیز کافران و گروه بیماردل و مغرض قرار گرفت. (و لیقول الذین فى قلوبهم مرض و الکفرون ماذا أراد اللّه بهذا مثلاً)

۱۲ - هشدار خداوند، به ظهور جمعیتى منافق در آینده نزدیک، در میان جامعه اسلامى (و لیقول الذین فى قلوبهم مرض) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که مقصود از بیماردلان، منافقان اند; چنان که در آیه ۱۰ از سوره «بقره» بدان تصریح شده است. از آن جایى که این سوره مکى است و در مکّه گروه منافقان به وجود نیامده بودند، از این رو آیه شریفه هشدار به پیدایش چنین جمعیتى، در آینده اى نزدیک است.

۱۳ - مخالفت برخى از کافران با قرآن و رسالت پیامبر(ص)، ناشى از بیماردلى و غرضورزى آنان بود. (و لیقول الذین فى قلوبهم مرض ... ماذا أراد اللّه بهذا مثلاً)

۱۴ - بیماردلى و نفاق، از موانع شناخت و حق پذیرى (و لیقول الذین فى قلوبهم مرض ... ماذا أراد اللّه بهذا مثلاً)

۱۵ - هدایت و گمراهى انسان، به دست خداوند و منوط به مشیّت او است. (کذلک یضلّ اللّه من یشاء و یهدى من یشاء) ضلالت و هدایت، در آیه شریفه، ابتدایى نیست; بلکه از باب کیفر و پاداش است; یعنى، چون کافران و بیماردلان با اختیار خود و از سر لجاجت، راه گمراهى را برگزیدند; خداوند نیز با ازدیاد گمراهى شان، به آنان کیفر مى دهد; چنان که در مورد مؤمنان، عکس آن صادق است.

۱۶ - ازدیاد شک و تردید نسبت به حقانیت قرآن، بر اثر یادآورى بعضى از حقایق الهى، جلوه اى از گمراه شدن کافران و بیماردلان از سوى خداوند (کذلک یضلّ اللّه من یشاء و یهدى من یشاء)

۱۷ - ازدیاد و تقویت ایمان اهل کتاب و مؤمنان، بر اثر یادآورى بعضى از حقایق الهى، جلوه اى از هدایت گرى خداوند (کذلک ... و یهدى من یشاء)

۱۸ - انسان، بهوجودآورنده زمینه هاى گمراهى یا هدایت خویش از سوى خداوند (کذلک یضلّ اللّه من یشاء و یهدى من یشاء)

۱۹ - شمار لشکریان و کارگزاران پروردگار و ویژگى هاى آنان را، کسى جز خدا نمى داند. (و ما یعلم جنود ربّک إلاّ هو) مقصود از «جنود» - مطابق نظر مفسران - فرشتگان اند که نقش کارگزارى و امر برى نسبت به خدا را دارند.

۲۰ - خداوند، داراى لشکریان و کارگزارانى بى شمار (و ما یعلم جنود ربّک إلاّ هو) برداشت یاد شده، با توجه به این احتمال است که ندانستن لشکریان خداوند، به تعداد بى شمار آنان اشاره داشته باشد; یعنى، بر اثر کثرت تعداد آنان، قابل شناخت براى کسى نیست.

۲۱ - مشیت الهى، از راه علل و عوامل موجود در جهان تحقق مى پذیرد. (و ما یعلم جنود ربّک إلاّ هو)

۲۲ - یادآورى دوزخ و مسائل آن، مایه پند و بیدارى (و ما هى إلاّ ذکرى للبشر) مفسران، درباره مرجع ضمیر «هى» چند احتمال مطرح کرده اند که مهم ترین آنها، «سقر» است.

۲۳ - قرآن، دربردارنده حقایقى پندآموز و بیدارگر (و ما هى إلاّ ذکرى للبشر)

موضوعات مرتبط

• انسان: اختیار انسان ۱۸; امتحان انسان ها ۶
• اهل کتاب: رفع شک اهل کتاب ۱۰; عوامل ازدیاد ایمان اهل کتاب ۷; منشأ ازدیاد ایمان اهل کتاب ۱۷
• بیماردلان: پرسش بیماردلان ۱۱; منشأ گمراهى بیماردلان ۱۶
• تذکر: عوامل تذکر ۲۳
• تنبه: عوامل تنبه ۲۲
• جهنم: پرسش از تعداد نگهبانان جهنم ۱۱; تعداد نگهبانان جهنم ۷، ۸، ۹، ۱۰; مسؤولیت نگهبانان جهنم ۵; نگهبانان جهنم ۱; نگهبانان جهنم در کتب آسمانى ۸; نگهبانان دائمى جهنم ۲
• جهنمیان: حتمیت عذاب جهنمیان ۳; عذاب جهنمیان ۵
• حق: موانع حق پذیرى ۱۴
• خدا: آثار مشیت خدا ۱۵; اختصاصات خدا ۱۹; بى شمارى سپاه خدا ۲۰; تعداد سپاه خدا ۱۹; علم خدا۱۹; گمراهگرى خدا ۱۶; مجارى مشیت خدا ۲۱; نقش خدا ۱۸; هدایتگرى خدا ۱۷
• ذکر: آثار ذکر جهنم ۲۲; آثار ذکر حقایق ۱۶، ۱۷; فلسفه ذکر تعداد نگهبانان جهنم ۴
• شناخت: موانع شناخت ۱۴
• عبرت: عوامل عبرت ۲۲
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۲۱
• قرآن: پیشگوییهاى قرآن ۱۲; دلایل حقانیت قرآن ۱۰; شک در حقانیت قرآن ۱۶; منشأ مخالفت با قرآن ۱۳; ویژگیهاى قرآن ۲۳
• قلب: آثار بیمارى قلب ۱۴
• کارگزاران خدا: بى شمارى کارگزاران خدا ۲۰; تعداد کارگزاران خدا ۱۹
• کافران: امتحان کافران ۴; پرسشهاى کافران ۱۱; منشأ گمراهى کافران۱۶; منشأ مخالفت کافران ۱۳; نشانه هاى بیمارى قلب کافران ۱۳
• گمراهى: منشأ گمراهى ۱۵، ۱۸
• مؤمنان: رفع شک مؤمنان ۱۰; عوامل ازدیاد ایمان مؤمنان ۹; منشأ ازدیاد ایمان مؤمنان ۱۷
• محمد(ص): منشأ مخالفت با محمد(ص) ۱۳
• ملائکه: تعداد ملائکه جهنم ۷، ۸، ۱۰; ملائکه جهنم ۱، ۵
• منافقان: پیشگویى پیدایش منافقان ۱۲
• نفاق: آثار نفاق ۱۴
• هدایت: منشأ هدایت ۱۵، ۱۸