روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۱ ش ۲۳۷۲

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، أَبْوَابُ الصَّلَاةِ وَ حُدُودِهَا-بَابُ مَا يُسْجَدُ عَلَيْهِ وَ مَا لَا يُسْجَدُ عَلَيْه

و روي عن ياسر الخادم انه قال :

مَرَّ بِي‏ أَبُو اَلْحَسَنِ ع‏ وَ أَنَا أُصَلِّي عَلَى اَلطَّبَرِيِّ وَ قَدْ أَلْقَيْتُ عَلَيْهِ شَيْئاً فَقَالَ لِي مَا لَكَ لاَ تَسْجُدُ عَلَيْهِ أَ لَيْسَ هُوَ مِنْ نَبَاتِ اَلْأَرْضِ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۱ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۴۰۸

و از ياسر خادم (خدمتگار امام رضا عليه السّلام) روايت كرده‏اند كه گفت: روزى امام رضا عليه السّلام بر من گذشت، در حالى كه من بر سجّاده حصيرى (كه به آن طبرى گويند) نماز مى‏خواندم، و بر روى آن چيزى (مانند سنگريزه) انداخته و يا ريخته بودم آن حضرت بمن فرمود: چرا روى همان حصير سجده نميكنى مگر حصير از روئيدنيهاى زمين نيست. و پدرم- رحمه اللَّه- در رساله‏اى كه برايم فرستاده گفته است: بر زمين سجده كن يا بر چيزى كه از زمين روئيده باشد ولى بر حصيرهائى كه در مدينه مى‏بافند سجده مكن زيرا بندهاى آن (كه بمنزله پود آنست) از پوست است و نيز بر موى، پشم، پوست، و ابريشم، شيشه، آهن، روى، برنز، قلع، مس، پر و خاكستر (بر هيچ يك از اينها) سجده مكن، و اگر زمين بسيار داغ باشد كه نگران باشى پيشانيت بسوزد يا شب تيره و تارى باشد و تو از عقربى يا خارى بيمناك باشى كه مبادا آزارى بتو رساند در چنين حالتى اشكالى ندارد كه بر آستين جامه‏ات سجده كنى به شرط اينكه جنس آن از پنبه يا كتّان باشد، و هر گاه در پيشانيت دملى باشد (كه برجستگى آن مانع از نهادن پيشانى بر زمين است) حفره كوچكى در محلّ سجده ايجاد كن و هنگام سجود برآمدگى دمل را در آن قرار ده، و هر گاه در پيشانيت بيمارى و علّتى وجود دارد كه بخاطر آن نميتوانى سجده كنى، در اين صورت به طرف راست پيشانيت‏ سجده كن، و هر گاه بر سمت راست پيشانيت نيز نميتوانى سجده كنى بر طرف چپ پيشانيت سجده كن يا سمت چپ پيشانى خود را بر زمين گذار، و اگر بر آن نيز نميتوانى سجده كنى بر پشت دست خود سجده كن، و هر گاه بر آن نيز نتوانستى سجده كنى، پس ذقن يا چانه خويش را بر زمين گذار براى اينكه خداوند عزّ و جلّ در قرآن مجيد فرموده است: إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا يُتْلى‏ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّداً- إلى قوله- وَ يَزِيدُهُمْ خُشُوعاً (يعنى: البتّه آنان كه قبل از نزول قرآن دانش بآنان عطا شده وقتى قرآن بر ايشان خوانده شود سجده آنان بر زنخها و صورتهاى خويش بر خاك مى‏افتند- تا آنجا كه فرمايد- و پيوسته ترسشان را از خداوند تعالى افزون مى‏كند- سورة الاسرى ۱۰۹- ۱۰۷) و ايستادن و گذاشتن دستها و زانوها و انگشتان ابهام بر غير زمين اشكالى ندارد (بلكه لزوم بر زمين نهادن بى‏حائل مخصوص پيشانى است) و بينى خود را بر زمين بگذار يا بساى (حدّاقل اينست كه بر زمين برسد)، و در گذاشتن پيشانى بر زمين براى تو كافى است كه از رستنگاه مو تا ابروها به اندازه يك درهم بر زمين گذارى (يعنى اين مقدار موضع سجود است) و سجود تو يا حالت تو در هنگام سجود بايد همانند فراخى و گشادگى ميان اعضاى شتر لاغر بهنگام خوابيدن يعنى همچون كسى باشد كه آويخته است (كه كليّه اعضاى او بسوى زمين ميل كند و كشيده مى‏شود)، و هيچ جزئى يا عضوى از بدنت بر جزئى يا عضوى ديگر متّكى نباشد و اعضاء يك ديگر را نگرفته باشند (در مواقع شبيه حالت‏ كسى است كه از جايى آويخته باشد آنگاه از آنجا رها شود و بدون هيچ مقاومتى به رو بر زمين افتد).