الجاثية ٥
ترجمه
| الجاثية ٤ | آیه ٥ | الجاثية ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِخْتِلافِ»: دگرگونی. آمد وشد. «رِزْقٍ»: در اینجا مراد سبب رزق و روزی است. از قبیل: باران و برف و نور و اشعّه‌های گوناگون کیهانی. «تَصْریفِ»: وزش بادها و تغییر جهت آنها، و بالطبع جابه‌جائی هوا.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۳، سوره جاثيه
- غرض و مفاد كلى سوره مباركه جاثيه
- وجه اينكه فرمود: ((ان فى السموات والارض لايات ...)) و آنچه حرف ((فى )) افاده مى كند
- وجه اينكه آسمانها و زمين با اينكه خود آيت هستند در آيه شريفه طرف آيت دانسته شده اند
- آيت بودن خلقت انسان و جنبندگان
- باران رزقى است كه خداوند متعال از آسمان نازل مى كند
- وجه اينكه هر دسته از آيات را به ترتيب براى مؤ منين ))، ((لقوم يوقنون )) و((لقوم يعقلون )) ذكر فرمود
- توجيه صاحب تفسير كشف در ترتيب مذكور در آيه و نقد آن
- كلام فخر رازى در توجيه ترتيب مذكور درآيد
- مقصود از ايمان به آيات خدا و معناى جمله ((قباءىّ حديث بعد الله و اياته يؤ منون ))
- سخن بعضى از مفسرين در خصوص آيه ((فباى حديث بعد الله و آياته ياءمنون ))
- وصف حال هر ((افاك اثيم )) كه به آيات خدا استكبار ورزيده استهزاء مى كنند و...
- مفاد كلمه ((منه )) در جمله ((و سخر لكم ما فى السموات و ما فى الارض جمعيا منه ))
نکات آیه
۱ - رفت و آمد پى درپى شب و روز و تفاوت تدریجى ساعات آن دو، نشانه وجود خداوند نزد اهل اندیشه و تفکّر (و اختلف الّیل و النهار و ... ءایت لقوم یعقلون) «اختلاف...» ممکن است ناظر به آمد و شد روز و شب باشد. علاوه بر آن تغییر ساعات روز و شب در طى فصول سال را نیز افاده مى کند. در برداشت بالا هر دو نکته مورد نظر است.
۲ - ریزش باران از سمت آسمان و تأمین روزى خلق و حیات زمین در پرتو آن، آیتى خداوندى براى خردورزان (و ما أنزل اللّه من السماء ... ءایت )
۳ - فروفرستادن باران بهوسیله خداوند، جلوه اى از روزى رسانى او به مخلوقات (و ما أنزل اللّه من السماء من رزق) «من» در «من رزق» بیانیه است.
۴ - نزول باران، تدبیرى الهى در گسترش بخشیدن به پوشش گیاهى و زندگى جانداران در پهنه زمین (و ما أنزل اللّه من السماء من رزق فأحیا به الأرض بعد موتها) تفریع حیات زمین بر نزول باران از آسمان، مى تواند بیانگر اهمیت محورى و اساسى آن در حیات تمامى پهنه زمین و بهره مندى تمام عرصه حیات نباتى و حیوانى از آن باشد.
۵ - باران، مایه حیات زمین (و ما أنزل اللّه من السماء ... فأحیا به الأرض)
۶ - زمین، داراى مرگ و حیات (فأحیا به الأرض بعد موتها)
۷ - نقش سازنده حرکت بادها در شرایط زیستى زمین، نشانه اى از خداوند براى اهل اندیشه (و تصریف الریح ءایت لقوم یعقلون)
۸ - اهمیت نور، تاریکى، آب و هوا در حیات زمین (و اختلف الّیل و النهار و ما أنزل اللّه ... و تصریف الریح)
۹ - تغییر و تحول در حرکت بادها، امرى الهى و در راستاى درس آموزى بشر (و تصریف الریح) با توجه به واژه «تصریف» - که به معناى تغییر و دگرگونى از حالتى به حالتى دیگر است - برداشت بالا به دست مى آید.
۱۰ - خردورزى، زمینه دستیابى انسان به جهان بینى الهى و فهم و شناخت نشانه هاى خداوند در پهنه گیتى (ءایت لقوم یعقلون)
۱۱ - لزوم به کارگیرى اندیشه و فکر، در شناخت اسرار طبیعت براى ره یابى به آیات الهى (ءایت لقوم یعقلون) تعبیر «لقوم یعقلون» تشویق ضمنى به تعقل و اندیشه براى شناخت آیات تکوینى خداوند است.
۱۲ - دریافت هاى حسّى، منهاى تعقل و اندیشه، بى ثمر در دستیابى انسان به شناخت جهان هستى (ءایت لقوم یعقلون) تعبیر «یعقلون»، مى تواند تعریضى به واماندگان در عالم هستى و دریافت هاى حسّى باشد; زیرا بدون کمک گرفتن از تعقل و به کارگیرى اندیشه، به شناخت حقیقت جهان دست نخواهند یافت.
۱۳ - ایمان، یقین و تعقّل، عناصرى مرتبط و متکامل در مواجهه مثبت با آیات الهى (لأیت للمؤمنین ... ءایت لقوم یوقنون ... ءایت لقوم یعقلون) با توجه به این که در راستاى شناخت پدیده هاى گوناگون هستى، تعابیر متفاوتى (مؤمنین، یوقنون، یعقلون) به کار رفته است; مى توان استفاده کرد که هر یک از آنها، در بخش هاى خاصى از جهان هستى کاربرد دارد.
موضوعات مرتبط
- آب: اهمیت آب ۸
- آیات خدا :۲ آیات آفاقى ۷; روش برخورد با آیات خدا ۱۳ ۲; زمینه فهم آیات آفاقى ۱۰
- احساس: نقش احساس ۱۲
- ایمان: آثار ایمان ۱۳
- باد: عبرت از حرکت باد ها ۹; فواید باد ها ۷; منشأ حرکت باد ها ۹
- باران: بارش باران ۲; فواید باران ۳، ۴، ۵
- تاریکى: اهمیت تاریکى ۸
- تعقل: آثار تعقل ۱۰، ۱۱، ۱۳; اهمیت تعقل ۱۲; تعقل در آفرینش ۱۱
- جهان بینى: زمینه جهان بینى توحیدى ۱۰
- جهان شناسى :۱۲
- خدا: دلایل خدا شناسى ۱، ۷; نشانه هاى تدبیر خدا۴; نشانه هاى رزاقیت خدا ۳
- روزى: منشأ روزى ۲، ۳
- زمین: حیات زمین ۶; عوامل حیات زمین ۵، ۷، ۸; مرگ زمین ۶; منشأ حیات زمین ۲
- شبوروز: تتابع شبوروز ۱; تفاوت شبوروز ۱; گردش شبوروز ۱
- شناخت: ابزار شناخت ۱۰، ۱۱، ۱۲; منابع شناخت ۱۰، ۱۱
- عاقلان: خداشناسى عاقلان ۱، ۲، ۷
- عبرت: عوامل عبرت ۹
- گیاهان: عوامل ازدیاد گیاهان ۴
- موجودات: عوامل ازدیاد موجودات ۴
- نور: اهمیت نور ۸
- هوا: اهمیت هوا ۸
- یقین: آثار یقین ۱۳
