لقمان ٢٠
ترجمه
| لقمان ١٩ | آیه ٢٠ | لقمان ٢١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَخَّرَ لَکُمْ ...»: (نگا: رعد / حجّ / ). «أَسْبَغَ»: فراوان و فراخ کرده است. اتمام بخشیده است و فراگیر نموده است.. «ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً»: آشکار و پنهان. نعمتهای ظاهر، همچون: صحّت، دارائی، فرزندان خوب. نعمتهای باطن، همچون عقل، حسن تدبیر، اطمینان قلب، ایمان. حال هستند. «یُجَادِلُ فِی ...»: (نگا: حجّ / .
تفسیر
- آيات ۲۰ - ۳۴، سوره لقمان
- معناى اينكه فرمود: ((سخر لكم ما فى السموات و ما فى الارض ))
- نكوهش از مجادله بدون علم و از روى تقليد درباره خدا
- احتجاج بر وحدانيت خداى تعالى در الوهيت و ربوبيت ، از طريق انحصار ملك حقيقى در او، وغنى و حميد على الاطلاق بودنش جل و علا
- افاده كثرت و وستعت خلق و تدبير خداى تعالى
- بيان امكان معاد در برابر استبعاد مشركين
- اعتراض به آينه شريفه و پاسخ به آن
- استشهاد براى علم خدا به اعمال بندگان به تدبير جارى در نظام شب و روز
- معناى ((حق )) بودن خداى تعالى و ((على )) و ((كبير)) بودن او عزاسمه
- معناى جمله : ((و لا يغرنكم بالله الغرور))
- بيان اينكه خداوند عالم به هر كوچك و بزرگ است
- بحث روايتى
- وصف دنيا از زبان اميرالمؤ منين (عليه السلام ) در جواب مردى كه از دنيا بدگويى مىكرد
- چند روايت در مورد انحصار علم به چند چيز در خداى تعالى درذيل آيه : ((ان الله عنده علم الساعة و...))
نکات آیه
۱ - خداوند، فراخوان به ژرف کاوى درباره مسخر و رام بودن همه موجودات آسمان ها و زمین، براى مردم (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۲ - قرار داشتن نظام آسمان ها و زمین در خدمت منافع انسان، به اراده و تدبیر خدا است. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۳ - مشرکان، به خاطر ژرف ننگریستن درباره موجودات آسمان ها و زمین، مورد سرزنش خداوندند. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض) احتمال دارد مخاطب «ألم تروا» مشرکانى باشد که در این سوره و قبل از پرداختن به قصه لقمان (فأرونى ماذا خلق...) از آنها سخن گفته شده است. در این صورت، استفهام «ألم...» توبیخى است.
۴ - خداوند، فراخوان مشرکان به مطالعه درباره مسخّر بودن موجودات و نعمت هاى فراوان خدادادى جهت راه یافتن به توحید (هذا خلق اللّه فأرونى ماذا خلق الذین من دونه... ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض و أسبغ علیکم نعمه)
۵ - عالَم، دربردارنده آسمان هاى متعدّد است. (السموت)
۶ - آسمان ها، موجوداتى دارد که همه آنها، در خدمت انسان اند. (لکم ما فى السموت)
۷ - انسان، محور و هدفى اصلى، در نظام هستى است. (سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۸ - خداوند، رام و مسخر کننده موجودات آسمان ها و زمین است. (سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۹ - مسخّر بودن آسمان ها و زمین براى انسان، در بردارنده درس خداشناسى است. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت) استفهام در آیه، مى تواند تقریرى باشد. بنابراین، مراد آیه این خواهد بود که شما، خود مى بینید که خداوند موجودات آسمان ها و زمین را مسخّر کرده است.
۱۰ - مسخّر و در خدمت انسان بودن همه موجودات، امرى محسوس و قابل مشاهده است. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۱۱ - منت گزارى خداوند بر انسان، به خاطر قرار دادن منافع طبیعت در خدمت وى (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۱۲ - همه موجودات زمین و آسمان، داراى منفعت و هدف غایى هستند. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض) از شمول «ما»ى موصول، چنین استفاده مى شود که هیچ موجود آسمانى یا زمینى، عبث و بیهوده نیست، بلکه به منظور هدف و منظورى آفریده شده است.
۱۳ - توجه دادن انسان ها به امور محسوس و قابل مشاهده، جهت رهنمونى آنان به خداشناسى، از روش هاى هدایتى قرآن کریم (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت و ما فى الأرض)
۱۴ - انسان، در احاطه نعمت هاى ظاهرى و باطنى خداوند است. (و أسبغ علیکم نعمه ظهرة و باطنة) «أسبغ» از ریشه «سبغ» است که به معناى «تمام و وسیع اعطا کردن» است (مفردات راغب).
۱۵ - نعمت هاى گسترده آشکار و نهان خدا براى انسان، شایان تأمل و درس آموزى است. (ألم تروا أنّ اللّه ... و أسبغ علیکم نعمه ظهرة و باطنة)
۱۶ - لازم است که انسان، براى رهیابى به معرفت خدا، به نعمت هاى آشکار و نهان توجّه کند. (ألم تروا أنّ اللّه ... و أسبغ علیکم نعمه ظهرة و باطنة)
۱۷ - برخى انسان ها درباره خدا، به رغم وجود نشانه هاى فراوان در برابر آنان، جاهلانه، جدال مى کنند. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ما فى السموت ... و أسبغ علیکم ... و من الناس من یجدل فى اللّه بغیر علم)
۱۸ - برخى انسان ها، بدون داشتن علم و منبع هدایت و کتاب روشن کننده، درباره خداوند، به مجادله مى پردازند. (و من الناس من یجدل فى اللّه بغیر علم و لا هدًى و لا کتب منیر)
۱۹ - چشم بستن بر مظاهر وجود خدا و پرداختن به جدال هاى جاهلانه درباره او، کفرانِ نعمت است. (ألم تروا أنّ اللّه ... و أسبغ علیکم نعمه ... و من الناس من یجدل فى اللّه بغیر علم) ذکر «و من الناس...» پس از بیان آیات خداوند - که از جمله آنها وُفورِ نعمت بود - مى تواند اشاره به نکته مذکور باشد.
۲۰ - لازم است که به دلایل متقن عقلى و وحى و کتاب آسمانى، اتکا شود. (یجدل فى اللّه بغیر علم و لا هدًى و لا کتب منیر) به قرینه «هدًى» و «کتاب» - که دلایل نقلى اند - «علم» در آیه، مى تواند دلیل عقلى باشد.
۲۱ - دقّت در مسخّر بودن موجودات عالم و نیز نعمت هاى فراوان الهى، مایه برچیده شدن جدال هاى جاهلانه درباره خدا است. (ألم تروا أنّ اللّه سخّر لکم ... و أسبغ علیکم نعمه... و من الناس من یجدل فى اللّه بغیر علم)
۲۲ - آگاهى عقلانى و وحى و کتاب آسمانى، سه منبع معتبر در جهان بینى است. (یجدل فى اللّه بغیر علم و لا هدًى و لا کتب منیر) ذکر «علم» در کنار «هدًى» و... مى تواند به آن دسته از آگاهى هایى اشاره داشته باشد که از طریق عقل به دست مى آیند.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تسخیر موجودات آسمان ها ۹; تعدد آسمان ها ۵; مطالعه موجودات آسمان ها ۱; نقش آسمان ها ۲; نقش موجودات آسمان ها ۶
- آیات خدا: اعراض از آیات خدا ۱۹
- انسان: انسان هاى مجادله گر ۱۷، ۱۸; خدمت به انسان ۲، ۶، ۹، ۱۰، ۱۱; مقامات انسان ۷; منت بر انسان ۱۱
- توحید: دلایل توحید ۴
- جهان بینى: منابع جهان بینى ۲۲
- خدا: آثار تدبیر خدا ۲; افعال خدا ۸; امتنان خدا ۱۱; خدا شناسى عقلى ۲۰; خدا شناسى نقلى ۲۰; دعوتهاى خدا ۱; دلایل خدا شناسى ۹، ۱۶، ۲۰; مجادله درباره خدا ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۱
- زمین: مطالعه موجودات زمین ۳; نقش زمین ۲
- عقل: نقش عقل ۲۰، ۲۲
- کتب آسمانى: نقش کتب آسمانى ۲۲
- کفران: کفران نعمت ۱۹
- مجادله: راههاى اجتناب از مجادله ۲۱; مجادله بى برهان ۱۸; مجادله جاهلانه ۱۷، ۱۹، ۲۱
- مشرکان: بى تعقّلى مشرکان ۳; دعوت از مشرکان ۴; سرزنش مشرکان ۳
- موجودات: آثار مطالعه موجودات ۴، ۲۱; تسخیر موجودات ۱، ۴، ۸، ۱۰; مطالعه موجودات ۱; منافع موجودات ۱۲; نقش موجودات ۱۰، ۱۲; هدفدارى موجودات ۱۲
- نعمت: آثار مطالعه نعمت ها ۴، ۲۱; مطالعه نعمت ها ۱۵، ۱۶; نعمت هاى باطنى ۱۴، ۱۵، ۱۶; نعمت هاى ظاهرى ۱۴، ۱۵، ۱۶; وفور نعمت ها ۱۵
- وحى: نقش وحى ۲۰، ۲۲
- هدایت: ارائه نمونه عینى در هدایت ۱۳; روش هدایت ۱۳
