النمل ٦٥
ترجمه
| النمل ٦٤ | آیه ٦٥ | النمل ٦٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قُل لَّا یَعْلَمُ ...»: این آیه قاطعانه و با چند تأکید، آگاهی از غیب را خاصّ خدا می‌داند و بس (نگا: انعام / ). «أَیّانَ»: چه وقت.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ السَّاعَةَ آتِيَةٌ أَکَادُ... (۰) وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ... (۳) يَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ... (۴) إِنَ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ... (۲)
تفسیر
- آيات ۵۹ - ۸۱، سوره نمل
- انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان اوصلى اللّه عليه و آله وسلم
- توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء)
- بيان فساد گفتار برخى مفسرين در ارتباط با آيه شريفه
- مقيد بودن اجابت به مشيت خدا منافاتى با استغراق ندارد
- خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست
- مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده ))
- بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد
- نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان
- برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامتندارند
- توصيف بى خبرى و استعباد و انكار مشركين نسبت به قيامت
- معناى آيه : ((قل عسى ان يكون ردف لكم بعض الذى تستعجلون )) و مفاد كلمه ((عسى ))و امثال آن در كلام خداى تعالى
- بحث روايتى
- رواياتى در مراد از بندگان در (وسلام على عباد الذين اصطفى )
- روايتى كه در آن از جمله : ((و يجعلكم خلفاء الارض )) وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم ) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن
- نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) علم غيب نداشته و...
نکات آیه
۱ - تنها خداوند یکتا، آگاه به غیب آسمان ها و زمین (قل لایعلم من فى السموت و الأرض الغیب إلاّ اللّه)
۲ - لزوم برخوردارى معبود، از علم مطلق و آگاهى به نهانى ترین امور هستى (قل لایعلم من فى السموت و الأرض الغیب إلاّاللّه) این بخش از آیات، در مقام اثبات توحید و رد شرک است و در این راستا است که علم مطلق الهى مطرح و به انسان یادآورى شده است که این علم فقط در اختیار خداوند مى باشد و نه غیر او; پس غیر او شایسته براى پرستش نیست.
۳ - محدودیت دانش غیرخدا، دلیل شایسته نبودن آنان براى پرستش (قل لایعلم من فى السموت و الأرض الغیب إلاّ اللّه) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که جهت گیرى اصلى در این آیه، نفى شرک مى باشد.
۴ - وجود آسمان هاى متعدد در جهان آفرینش (من فى السموت)
۵ - زمان برپایى قیامت، از امور غیبى و علم آن تنها در اختیار خداوند (قل لایعلم ... الغیب إلاّاللّه و ما یشعرون أیّان یبعثون) از ارتباط «أیّان یبعثون» با «الغیب» استفاده مى شود که رستاخیز، خود مصداق و نمونه اى از امور غیبى است که دانش آن تنها در اختیار خدا است.
۶ - آگاهى نداشتن غیرخدا به لحظه برپایى رستاخیز، دلیل شایسته نبودن غیر او براى پرستش (و ما یشعرون أیّان یبعثون) با توجه به این که معبودهاى دروغین مشرکان، از مصادیق مورد نظر در «ما یشعرون» هستند، از ارتباط آن با صدر آیه استفاده مى شود که موجوداتى که زمان رستاخیز بر آنها مکشوف نباشد، اصولاً نمى توانند به عنوان معبود شناخته شوند.
۷ - پرسش کافران از پیامبر(ص)، درباره لحظه برپایى قیامت (قل لایعلم ... الغیب إلاّ اللّه و ما یشعرون أیّان یبعثون) برداشت یاد شده بدان احتمال است که عبارت «قل...» در جواب پرسش کسانى باشد که نسبت به وقوع قیامت شک داشته اند; زیرا ضمایر در آیه بعد به این دسته از کافران بازمى گردد.
۸ - وجود موجوداتى شعورمند در آسمان ها (من فى السموت) واژه «من» نوعاً براى صاحبان عقل به کار مى رود.
۹ - همه موجودات زنده و شعورمند آسمان ها و زمین، داراى مرگ و رستاخیز (و ما یشعرون أیّان یبعثون) ضمیر نایب فاعل در «یبعثون» مربوط به «من فى السماوات و الأرض» است.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ها ۴; غیب آسمان ها ۱; موجودات با شعور آسمان ها ۸
- توحید: دلایل توحید عبادى ۶
- خدا: اختصاصات خدا ۱، ۵; علم غیب خدا ۱، ۵
- زمین: غیب زمین ۱
- شرک: دلایل بطلان شرک عبادى ۳
- قیامت: پرسش از قیامت ۷; جهل به قیامت ۶; علم به قیامت ۵; وقت قیامت ۵، ۶
- کافران: پرسش کافران ۷
- محمد(ص): پرسش از محمد(ص) ۷
- مرگ: عمومیت مرگ ۹
- معبودراستین: شرایط معبودراستین ۲; علم غیب معبودراستین ۲
- موجودات: جهل موجودات ۶; حشر موجودات ۹; محدوده علم موجودات ۳; مرگ موجودات ۹
