مُرِيب
«ریب» در اصل، چنان که «راغب» در «مفردات» مى گوید، به معناى شک و تردید و توهم چیزى است که بعداً پرده از روى آن برداشته مى شود و حقیقت آن آشکار مى گردد. این تعبیر، هنگامى که در مورد مرگ به کار رود، و «رَیْبَ الْمَنُونِ» گفته شود، از این نظر است که وقت حصول آن نامعلوم است، نه اصل تحقق آن. ولى جمعى از مفسران «رَیْبَ الْمَنُونِ» را در آیه مورد بحث، به معناى «حوادث روزگار» تفسیر کرده اند، حتى از «ابن عباس» نقل شده که، واژه «ریب» در همه جا در قرآن به معناى «شک و تردید» است، جز در این آیه از سوره «طور» که به معناى «حوادث» است.
بعضى از مفسران نیز آن را به معناى «حالت اضطراب و پریشانى» تفسیر کرده اند، بنابراین «رَیْبَ الْمَنُونِ» حالت اضطرابى است که قبل از مرگ به غالب افراد دست مى دهد. ممکن است این تفسیر، به معناى فوق بازگردد; چرا که حالت شک و تردید معمولاً سرچشمه اضطراب و پریشانى است، همچنین حوادث پیش بینى نشده، نیز نوعى اضطراب و شک و تردید با خود همراه مى آورد.
به این ترتیب، همه این مفاهیم به ریشه «شک و تردید» که در اصلِ معناى این واژه آمده منتهى مى شود. و به تعبیر دیگر، براى «ریب»، سه معناى ذکر شده: شک، اضطراب، حوادث، و اینها لازم و ملزوم یکدیگرند.
«مُرِیْب» از مادّه «ریب»، به معناى شکى است که آمیخته با بدبینى، سوء ظن و اضطراب باشد; بنابراین مفهوم جمله این مى شود که مشرکان نه تنها در سخنان تو تردید دارند، بلکه مدعى هستند قرائن خلاف، که مایه بدبینى است نیز در آن موجود است!
و به معناى شخصى است که در شک است، شکى توأم با بدبینى، که سرانجام پرده از روى آن برداشته مى شود، و یا دیگران را با گفتار و عمل خود به شک مى اندازد و باعث گمراهى آنها مى شود.
ریشه کلمه
- ريب (۳۶ بار)
