خَبُث
ریشه کلمه
- خبث (۱۶ بار)
قاموس قرآن
(بر وزن قفل) ناپاكى. پليدى. [اعراف:58] سرزمين پاك و رئيدنش به اذن پروردگارش مىرويد و سرزمينيكه پليد و ناپاك است نباتش نمىرويد مگر كم. راغب، خبيث را ناپسند معنى كرده ناپسنديى كه در اثر پليدى است . در مجمع ذيل آيه 267: بقره گويد: خبيث نقره و آهن همان است كه بعد از گداختن از نقره و آهن جدا مىشود، اصل آن ردائت (پليدى) است . على هذا خبيث آن است كه ناپاك، پليد و تنفّر آور باشد اعمّ از انسان و كلام و قانون و طعام و غيره و ضدّ آن طيّب است كه به معنى پاك و دلچسب است . * [نور:26] مراد از خبيثات و خبيثين زنان و مردان ناپاك است . آيه شريفه بعد از آيات زنا و لعان و افك واقع شده گويا مراد آن است كه مردان و زنان پاك به حكم ايمان از اين نسبتها به دور اند و براى آنها مغفرت و روزى خوش آيند هست. بقيّه سخن در «طيّب» است . و اينكه فرموده: زنان پاك براى مردان پاك و زنان ناپاك براى مردان ناپاكاند گويا منظور انس و تمايل و الفت است زيرا ميان پاكان يك نوع كشش معنوى هست كه به يكديگر تمايل مىكنند چنانكه با همجنس پرواز. در مجمع از امام باقر و صادق صلوات اللّه عليهما نقل است كه فرمودند: اين آيه نظير آيه «اَلزّانِيَةُ لا يَنْكِحُ اِلّا زانِيَةً اَوْ مُشْرِكَةً وَ الزّانِيَةُ لا يَنْكِحُها اِلّا زانٍ اَوْ مُشْرِكٌ» است از قرآن مجيد به دست مىآيد اهل ايمان و عمل، طيّب و اهل كفر و فساد خبيث اند. و فرق خبيث و طيّب در انسان، با ايمان و عمل و عدم آن دو است. * [اعراف:157] طيّبات هر چيز پاك و دلچسب و خبائث هر چيز پليد و تنفّر آور است. آيه شريفه در وصف حضرت رس.ل صلى اللّه و عليه و آله و سلم است و دليل آن است كه هر پاكيزه در اسلام حلال و هر پليد حرام است، ظاهراً در خارج از نصّهاى خاص كه مبيّن حلال و حرام اند مىشود به عموم آيه استناد كرد به عبارت ديگر در چيزهائى كه راجع به آنها حكم استنباط نمود بقيّه مطلب را در لفظ «طيّب» مطالعه كنيد. [ابراهيم:26] كلمه كفر و شرك گفتهاند چنانكه كلمه طيّبه را در آيه ما قبل كلمه توحيد. ولى مىشود گفت: مراد از آن عموم شرك و قانونهاى غير طبيعى و كلمات ناحق باشد و مراد از كلمه طيّبه خلاف آن. رجوع شود به «طيّب».
