الحج ٢
ترجمه
الحج ١ | آیه ٢ | الحج ٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«تَذْهَلُ»: رها و فراموش میکند. غافل و بیخبر میگردد. از مصدر (ذُهول) به معنی غفلت و فراموشی ناشی از شدّت ترس. «مُرْضِعَةٍ»: زن شیردهی که پستان در دهان نوزاد نهاده و به شیر دادن مشغول باشد. «عَمَّا»: از فرزندی که. استعمال (ما) به جای (مَن) شایع و فراوان است (نگا: آلعمران / ، نسأ / . «ذاتِ حَمْلٍ»: باردار. «سُکَارَی»: جمع سَکْران، مستان (نگا: نساء / ). یادآوری: خوف و هراس هنگامه رستاخیز جنبه عمومی ندارد و شامل کسانی نمیشود که در دنیا فرمانبردار اوامر و نواهی الهی بودهاند (نگا: بقره / : آلعمران / نمل / و ، انبیاء / .
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- زلزله زمین در آستانه فروپاشى نظام طبیعت، رخدادى بسیار سهمگین و دهشتناک (إنّ زلزلة الساعة شىء عظیم... یوم ترونها... ترى الناس سکرى)
۲- استمرار زندگى انسان در زمین، تا آخرین لحظات عمر جهان طبیعت (یوم ترونها ) «یوم ترونها» متعلق به «تذهل کلّ مرضعة» مى باشد. در مرجع ضمیر «ها» در «ترونها» دو احتمال است: ۱- اگر مراد از «الساعة» در آیه قبل لحظه حضور مردم در عرصه محشر باشد، مراد از «زلزلة» اضطراب مردم خواهد بود. در این صورت آیه مورد بحث (یوم ترونها تذهل...)، براى بیان کیفیت و درجه هراس و اضطراب مردم در روز قیامت مى باشد و ضمیر «ها» نیز به «الساعة» بازمى گردد. ۲- اگر مراد از «الساعة» لحظه فروپاشى نظام طبیعت باشد، مقصود از «زلزلة» لرزش شدیدى خواهد بود که پیکره عالم طبیعت (زمین) را فرا خواهد گرفت. در این صورت آیه مورد بحث، بیانگر حال مردم در لحظه وقوع آن زلزله مى باشد و ضمیر «ها» در «ترونها» به «زلزلة» بازمى گردد. برداشت یاد شده بر پایه احتمال دوم است.
۳- با مشاهده ترس و دهشت ناشى از زلزله زمین در آستانه برپایى قیامت، تمامى مادران، کودکان شیرخوارشان را بى اختیار در دامن خود رها ساخته و از یاد خواهند برد. (تذهل کلّ مرضعة عمّا أرضعت ) «ذهول» (مصدر «تذهل») به فراموشى اى گفته مى شود که از شدت دهشت بر انسان عارض م شود. «مرضعة» نیز به زنى گفته مى شود که در حال شیر دادن باشد; یعنى، هر زن شیر دهنده، به هنگام دیدن آن زلزله، از آن کسى که به او شیر مى دهد غافل خواهد شد.
۴- زنان باردار با دیدن زلزله سهمگین زمین در آستانه برپایى قیامت، از شدت بیم و اضطراب، سقط جنین خواهند کرد. (و تضع کلّ ذات حمل حملها) «وضع» (مصدر «تضع») به معناى نهادن و «ذات حمل» به معناى باردار است; یعنى، هر زن باردارى به هنگام دیدن آن زلزله، بارش را خواهد نهاد (جنینش را سقط خواهد کرد).
۵- پیوند میان مادر و کودک شیرخوارش، از محکم ترین پیوندهاى موجود میان انسان ها است. (یوم ترونها تذهل کلّ مرضعة عمّا أرضعت) ذکر «رها شدن کودک شیرخوار از دامن مادر و غافل گشتن مادر از او» در ترسیم شدت و بزرگى زلزله زمین در آستانه برپایى قیامت، بیانگر این معنا است که: پیوند مهر میان مادر و کودک شیرخوارش، با این که از محکم ترین پیوندهاى موجود میان آدمیان است و مادر شیر دهنده در هر شرایطى کودکش را رها نخواهد ساخت; اما در آن زلزله هر مادر شیردهنده اى فرزندش را بى اختیار رها خواهد کرد.
۶- رحم مادر براى جنین، جایى به غایت أمن مى باشد و جنین در آن از آسیب پذیرى در برابر بسیارى از اضطراب هاى عصبى و روانى مادر در امان است. (یوم ترونها... و تضع کلّ ذات حمل حملها) ذکر «سقط شدن جنین ها از رحم زنان باردار» در به تصویر کشاندن شدت و عظمت بى اندازه زلزله زمین در آستانه رستاخیز، اشعار به این حقیقت دارد که: رحم زنان براى جنین، با این که مکانى أمن مى باشد و در شرایط سخت و اضطراب آور مقاوم و آسیب ناپذیر است; لکن اضطراب ناشى از آن رویداد بى مانند، چنان است که تمامى زنان باردار از شدت ترس و اضطراب، سقط جنین خواهند کرد.
۷- شدت و هراس ناشى از زلزله زمین در آستانه برپایى رستاخیز، هوش از سر تمامى مردم روى زمین خواهد ربود و آنان را مانند مى زدگان مست، بى خود خواهد ساخت. (إنّ زلزلة الساعة شىء عظیم... یوم ترونها... و ترى الناس سکرى) «سکارى» جمع «سکران» است. «سکران» نیز به کسى گفته مى شود که در اثر خوردن شراب، عقلش را از دست بدهد (مست شود).
۸- ساختار مقاوم و آسیب ناپذیرى مغز و اعصاب آدمى، باعث مى شود که او در برابر بسیارى از رخدادهاى دهشتناک و هراس انگیز بتواند بر خود مسلط بماند و هشیارى خود را ار کف ندهد. (إنّ زلزلة الساعة شىء عظیم... یوم ترونها... و ترى الناس سکرى) ذکر «پریدن هوش از سر خلایق» براى ترسیم شدت و عظمت زلزله زمین در آستانه رستاخیز، حاکى از این معنا است که مغز و اعصاب آدمى، با این که معمولاً در برابر رویدادهاى سخت و سهمگین، مقاوم و آسیب ناپذیر است و انسان در شرایط سخت و دشوار مى تواند بر خود مسلط بماند و هشیارى خود را حفظ کند; لکن اضطراب و ترس ناشى از آن رخداد، به قدرى است که هوش از سر تمامى خلایق خواهد ربود و آنان را چون مى زدگان مست، بى خود خواهد ساخت.
۹- عذاب قهر خدا، بسیار سخت و سهمگین است. (و لکنّ عذاب اللّه شدید)
۱۰- زلزله ویرانگر و نابود کننده زمین در آستانه برپایى قیامت، جلوه اى از عذاب قهر خداوند (إنّ زلزلة الساعة شىء عظیم... و ما هم بسکرى و لکنّ عذاب اللّه شدید)
۱۱- اضطراب مردم در عرصه قیامت، به درجه اى است که هر زن شیر دهنده، از شیر دادن غافل خواهد شد و هر زن باردارى از شدت ترس، سقط جنین خواهد کرد. (یوم ترونها... و تضع کلّ ذات حمل حملها)
۱۲- بیم و هراس مردم در عرصه محشر، به اندازه اى است که آنان همچون مردم مى خورده و مست، عقل و هوش خود را از کف خواهند داد. (و ترى الناس سکرى و ما هم بسکرى)
۱۳- هراس سخت و سهمگین مردم در عرصه رستاخیز، جلوه اى از عذاب قهر خداوند (و لکنّ عذاب اللّه شدید)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: انهدام آفرینش ۱; فرجام آفرینش ۲
- انسان: آسیب ناپذیرى اعصاب انسان ۸; بیهوشى انسان ها ۷; ساختار مغز انسان ۸
- تشبیهات قرآن: تشبیه انسانها در قیامت ۱۲; تشبیه به مست ۱۲
- جنین: امنیت روحى جنین ۶
- خدا: عذابهاى خدا ۹، ۱۰، ۱۳
- رحم: امنیت در رحم ۶; اهمیت رحم ۶; فواید رحم ۶
- روابط: رابطه مادر و فرزند ۵; محکمترین روابط ۵
- زمین: مدت حیات در زمین ۲
- عذاب: عذاب شدید ۹; مراتب عذاب ۹
- عواطف: عواطف مادرى ۵
- غفلت: غفلت از نوزادان در قیامت ۱۱
- قرآن: تشبیهات قرآن ۱۲
- قیامت: آثار ترسناکى زلزله قیامت ۳، ۴ ;اضطراب در قیامت ۱۱; اهوال قیامت ۱۱، ۱۲، ۱۳; ترس در قیامت ۱۳; ترسناکى زلزله قیامت ۱، ۷; زلزله قیامت ۱۰; سقط جنین در قیامت ۱۱; سقط جنین در زلزله قیامت ۴; شدت زلزله قیامت ۴; فراموشى نوزادان در زلزله قیامت ۳; نشانه هاى قیامت ۱۰