طه ٥٢
ترجمه
طه ٥١ | آیه ٥٢ | طه ٥٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«کِتَابٍ»: کتاب عظیم و عجیب. مراد لوح محفوظ است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۹ - ۷۹ سوره طه
- بيان ريشه اعتقادى اين سؤ ال فرعون كه گفت :((فمن ربكما يا موسى ((
- توضيحى پيرامون مذهب بت پرستان ديدگاه آنان درباره خدا و روششان در اتخاذ آلهه وارباب ۲۲۸
- اقوال مختلفى كه درباره مذهب و اعتقاد فرعون نقل شده است
- توضيح نكات و دقائق جواب موسى (عليه السلام ) كه در قالب برهان خلق و هدايت همه چيز رب العالمين را معرفى نمود
- بيان تناسب جواب موسى (ع ) با مقضاى مقام و اشاره به وجوه نادرست مفسرين در معناىآيه
- سؤ ال ديگر فرعون : ((فما بال القرون الاولى (( كه معاد را استعباد كره زير سؤال مى برد
- پاسخ موسى (ع ) از استعباد فرعون امر معاد را
- معناى ذيل آيه ((لا يضل ربى و لا ينسى (( و ارتباط آن با صدر آيه
- تتمه داستان هدايت عمومى و ارائه شواهدى روشن براى آن
- گفتگو به متهم ساختن موسى (عليه السلام ) به توطئه و ساحرى منجر مى شود...
- موعظه موسى (عليه السلام ) به فرعون و فرعونيان در نهى از بت پرستى
- بازتاب اندرز موسى (عليه السلام ) و عكسالعمل مردم در برابر آن
- مشاوره فرعون با ايادى خود و اتخاذ تصميمهاى محرمانه
- ترغيب و ترهيب مردم توسط فرعون در مقابله با دعوت موسى (ع )
- روياروئى موسى (ع ) با ساحران در روز موعود
- معناى جمله :((فاوجس فى نفسه خيفه موسى (( و وجوهى كه درباره مقصود از نگران شدن موسى (عليه السلام ) بعد از مشاهده سحر ساحران گفته شده است
- غلبه موسى (عليه السلام ) به ساحران و ايمان آوردن آنان
- ساحران در برابر عظمت آيت الهى به سجده افتادند
- عكس العمل فرعون در برابر ايمان آوردن ساحران بخداىمتعال
- جواب بليغ مؤ منان حاكى از تحول فكرى و معنوى آنان بعد از ايمان مى باشد
- فرعون و ساحران ، و دو ديدگاه مختلف مادى و الهى
- دنباله پاسخ ساحران كه از توبه حقيقى آنان حكايت مى كند
- بحث روايتى
نکات آیه
۱ - تمامى احوال اقوام پیشین نزد خداوند، معلوم و محفوظ است. (فما بال القرون ... علمها عند ربّى فى کتب ) چون در سخن موسى(ع) با فرعون، عذاب تکذیب کنندگان مطرح گردید; محتمل است سؤال فرعون در این مورد باشد که با از بین رفتن اقوام گذشته و نبودن اثرى از آنان، چگونه عذابشان ممکن است؟ موسى(ع) در پاسخ مى گوید: علم بى خطا و نسیان خداوند، ضامن اجراى آن عذاب موعود است.
۲ - موسى(ع) در پاسخ فرعون، آگاهى دقیق خداوند از مشرکان نابود شده را، دلیل امکان پذیر بودن عذاب آنان خواند. (قال فما بال القرون الأُولى . قال علمها عند ربّى )
۳ - موسى(ع) با احاله علم و آگاهى در باره اقوام پیشین به خداوند، از منحرف شدن بحث به مسائل غیر اصلى جلوگیرى کرد. (فما بال ... قال علمها عند ربّى ) موسى(ع) به جاى پاسخ صریح به سؤال فرعون، علم آن را به خداوند احاله کرده است. بعید نیست فرعون با درماندگى در برابر منطق او، با طرح پرسشى در باره اقوام گذشته، سعى در منحرف ساختن بحث داشته است. از این رو موسى(ع) با احاله پاسخ به خداوند، نقشه فرعون را خنثى نموده است.
۴ - سرنوشت هر ملتى با عقاید و کردار خود آنان رقم مى خورد; نه با افکار و اعمال نیاکانشان. (قال فما بال القرون الأُولى . قال علمها عند ربّى ) پاسخ موسى و هارون(ع) این بود که اقوام پیشین، آنچه انجام داده اند، نزد خداوند محفوظ است و خود مى داند با آنان چه کند، فرجام آنها هر چه باشد، تأثیرى در سرنوشت تو ندارد.
۵ - اعمال آدمیان، در عین منزه بودن خداوند از جهل و فراموشى، در کتابى بى کم وکاست (لوح محفوظ) ثبت و ضبط مى شود. (علمها عند ربّى فى کتب لایضلّ ربّى و لاینسى ) جمله «لایضلّ...» ممکن است در مقام دفع این توهم باشد که اگر اعمال آدمیان نوشته و ثبت مى گردد، به این جهت نیست که چیزى از پروردگار جهان مخفى باشد و یا نسیان در او راه پیدا کند; بلکه جهات دیگرى دارد. نکره آوردن «کتاب» بر تفخیم آن از لحاظ احاطه کامل بر جزئیات، دلالت مى کند.
۶ - خداوند، هرگز از مخلوقات خویش غایب نبوده و از حال آنان بى خبر نمى ماند. (لایضلّ ربّى ) معناى اصلى «ضلال»، نهان بودن و غایب شدن است و به کافر از این جهت «ضالّ» گفته مى شود که نزد برهان و دلیل حضور نیافته و از آن غایب مانده است (لسان العرب). بنابراین «لایضلّ ربّى»; یعنى، پروردگار من از چیزى غایب نیست تا آن را نبیند و به آن آگاه نباشد.
۷ - خداوند، منزه از هرگونه فراموشى است. (و لاینسى )
۸ - ربوبیت خداوند بر هستى، به دور از هرگونه ناآگاهى و فراموشى است. (لایضلّ ربّى و لاینسى )
۹ - منزه بودن از جهل و فراموشى، دو ویژگى لازم براى پروردگار و مدبر هستى است. (علمها عند ربّى ... لایضلّ ربّى و لاینسى )
۱۰ - جهل و نسیان دو آفت عمده تدبیر و مدیریت است. (لایضلّ ربّى و لاینسى )
موضوعات مرتبط
- آفرینش: ویژگیهاى مدبر آفرینش ۹
- اسماء و صفات: صفات جلال ۷، ۸
- اقوام پیشین: تاریخ اقوام پیشین ۱، ۲; هلاکت مشرکان اقوام پیشین ۲
- جهل: آثار جهل ۱۰
- خدا: تنزیه خدا ۵، ۷، ۸; حضور خدا ۶; خدا و جهل ۵، ۸; خدا و فراموشى ۵، ۷، ۸; علم خدا ۱، ۲، ۳، ۶; ویژگیهاى ربوبیت خدا ۸
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۴
- عقیده: آثار عقیده ۴
- عمل: آثار عمل ۴; ثبت عمل ۵
- فراموشى: آثار فراموشى ۱۰
- فرعون: احتجاج با فرعون ۳
- لوح محفوظ :۵
- مدیریت: آفات مدیریت ۱۰
- موسى(ع): روش احتجاج موسى(ع) ۳; قصه موسى(ع) ۲، ۳
- نیاکان: آثار عمل نیاکان ۴