طه ٥٠
ترجمه
طه ٤٩ | آیه ٥٠ | طه ٥١ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«خَلْقَهُ»: آفرینش آن. وجود آن. «هَدَی»: رهنمودش کرده است. بدو مسیر داده است. برای انجام وظیفه خاصّ خود، راهنمائی کرده است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
وَ الَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى (۱) وَ الَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى (۱)
فَرِيقاً هَدَى وَ فَرِيقاً حَقَ... (۲) قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى کُلَ... (۰) قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى کُلَ... (۰) قَالَ فِرْعَوْنُ وَ مَا رَبُ... (۲)
تفسیر
- آيات ۴۹ - ۷۹ سوره طه
- بيان ريشه اعتقادى اين سؤ ال فرعون كه گفت :((فمن ربكما يا موسى ((
- توضيحى پيرامون مذهب بت پرستان ديدگاه آنان درباره خدا و روششان در اتخاذ آلهه وارباب ۲۲۸
- اقوال مختلفى كه درباره مذهب و اعتقاد فرعون نقل شده است
- توضيح نكات و دقائق جواب موسى (عليه السلام ) كه در قالب برهان خلق و هدايت همه چيز رب العالمين را معرفى نمود
- بيان تناسب جواب موسى (ع ) با مقضاى مقام و اشاره به وجوه نادرست مفسرين در معناىآيه
- سؤ ال ديگر فرعون : ((فما بال القرون الاولى (( كه معاد را استعباد كره زير سؤال مى برد
- پاسخ موسى (ع ) از استعباد فرعون امر معاد را
- معناى ذيل آيه ((لا يضل ربى و لا ينسى (( و ارتباط آن با صدر آيه
- تتمه داستان هدايت عمومى و ارائه شواهدى روشن براى آن
- گفتگو به متهم ساختن موسى (عليه السلام ) به توطئه و ساحرى منجر مى شود...
- موعظه موسى (عليه السلام ) به فرعون و فرعونيان در نهى از بت پرستى
- بازتاب اندرز موسى (عليه السلام ) و عكسالعمل مردم در برابر آن
- مشاوره فرعون با ايادى خود و اتخاذ تصميمهاى محرمانه
- ترغيب و ترهيب مردم توسط فرعون در مقابله با دعوت موسى (ع )
- روياروئى موسى (ع ) با ساحران در روز موعود
- معناى جمله :((فاوجس فى نفسه خيفه موسى (( و وجوهى كه درباره مقصود از نگران شدن موسى (عليه السلام ) بعد از مشاهده سحر ساحران گفته شده است
- غلبه موسى (عليه السلام ) به ساحران و ايمان آوردن آنان
- ساحران در برابر عظمت آيت الهى به سجده افتادند
- عكس العمل فرعون در برابر ايمان آوردن ساحران بخداىمتعال
- جواب بليغ مؤ منان حاكى از تحول فكرى و معنوى آنان بعد از ايمان مى باشد
- فرعون و ساحران ، و دو ديدگاه مختلف مادى و الهى
- دنباله پاسخ ساحران كه از توبه حقيقى آنان حكايت مى كند
- بحث روايتى
نکات آیه
۱ - موسى(ع) در پاسخ فرعون، پروردگارش را آفریننده و هدایتگر همه موجودات معرفى کرد. (من ربّکما ... قال ربّنا الذى أعطى ... ثمّ هدى )
۲ - آفرینش، فعل اختیارى خداوند و عطاى او است. (الذى أعطى کلّ شىء خلقه ) از تأمل در موارد کاربرد «عطا» و «إعطا» برمى آید که کاربرد این ریشه، درجایى است که اوّلاً دادن چیزى از روى جبر نباشد و ثانیاً در برابر چیز دیگر نباشد.
۳ - آفریننده همه موجودات و هدایتگر آنها در مسیر خویش، خداوند است. (أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى )
۴ - خداوند به هر موجودى، خلقتى کامل و اعضا و ویژگى هایى متناسب با شأن او، عطا کرده است. (الذى أعطى کلّ شىء خلقه ) «خلق»، به معناى ایجاد، یا تقدیر درست و یا هیئت و شکل است (مفردات راغب). معناى دوم و سوم رساننده نکته یاد شده است.
۵ - خداوند، هر موجودى را با شیوه بهره گیرى از اعضا و ویژگى هاى خویش، آشنا ساخته و مصلحت ها و راه رسیدن به آن را به او آموخته است. (أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى ) متعلق «هدى» به قرینه جمله قبل، ویژگى هاى خلقت و نحوه به کارگیرى آن در جهت منافع است.
۶ - وجود حساب و اندازه، در آفرینش موجودات (أعطى کلّ شىء خلقه )
۷ - فرعون و فرعونیان، به تغایر بین خالق جهان و ربّ موجودات، معتقد بودند. (من ربّکما ... ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه ) در پاسخ به یک سؤال، سعى مى شود از یک مقدمه معلوم، براى معرفى مجهول استفاده شود. در جواب پرسش فرعون (من ربّکما)، موسى(ع) نیز از یک مقدمه معلوم استفاده کرده که توصیف خداوند به خالقیت است، زیرا فرعون و پیروانش، به خالقیت خداوند معتقد بودند، و تنها ربوبیت، محور تفاوت و اختلاف آنان بوده است.
۸ - فرعون و پیروان او، به خداى آفریننده هستى معترف بودند و ربوبیت او را انکار مى کردند. (من ربّکما ... ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه )
۹ - تأکید موسى(ع) در برابر فرعون، بر یگانگى خالق و ربّ جهان (من ربّکما ... ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه )
۱۰ - ربوبیت خداوند، مقتضى آفرینش موجودات و هدایت آفریده ها به کمال وجودى آنها است. (ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى )
۱۱ - خلقت همه موجودات هستى و هدایت آنها، برهان ربوبیت خدا است. (ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى ) تفصیل کلام موسى(ع)، به برهانى منطقى و محکم بازگشت دارد که صورت آن چنین است: «اللّه ربّ لأنّه خالق و هاد».
۱۲ - همه موجودات از هدایت هاى الهى برخورداراند. (أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى )
۱۳ - موسى(ع)، رسالت خویش را پرتویى از هدایت گسترده ربوبى دانست. (من ربّکما ... ربّنا الذى أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى ) مناسبت بحث موسى(ع) با فرعون، چنین اقتضا کرده است که آن حضرت، موضوع هدایت عام الهى را مطرح کند تاپاسخ سؤال مقدر فرعون را داده باشد; زیرا ممکن بود فرعون بگوید: بر فرض که خداى خالق ربّ تو است، چه دلیلى بر لزوم پذیرش سخن رسولان او وجود دارد؟ موسى(ع) با مطرح کردن هدایت عام الهى، علاوه بر پاسخ به سؤال احتمالى او، زمینه کلى اثبات رسالت خویش را نیز مطرح کرده است.
روایات و احادیث
۱۴ - «عن محمدبن مسلم قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ: «أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى» قال: لیس شىء من خلق اللّه إلاّ و هو یعرف من شکله الذکر من الاُنثى، قلت: ما یعنى «ثمّ هدى»؟ قال: هداه للنکاح والسفاح من شکله; محمدبن مسلم گفت: از امام صادق(ع) در باره سخن خدا «أعطى کلّ شىء خلقه ثمّ هدى» پرسیدم، فرمود: هیچ چیزى از مخلوقات خداوند نیست، مگر این که از جنس خود نر را از ماده تمییز مى دهد. گفتم: معناى «ثمّ هدى» چیست؟ فرمود: خداوند آن را با جفت گیرى صحیح و ناصحیح با هم نوعاً خود آشنا ساخته است».[۱]
موضوعات مرتبط
- آفرینش: تقدیر آفرینش ۶
- اقرار: اقرار به خالقیت خدا ۸
- بدن: روش استفاده از اعضاى بدن ۵
- توحید: توحید در خالقیت ۳
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۳
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۰; اختیار خدا ۲; افعال خدا ۲; تعالیم خدا ۵; خالقیت خدا ۱، ۲، ۴، ۹; دلایل ربوبیت خدا ۱۱; ربوبیت خدا ۹، ۱۳; عطایاى خدا ۲، ۴; مکذبان ربوبیت خدا ۸; نشانه هدایتهاى خدا ۱۳; هدایتگرى خدا ۱، ۳; هدایتهاى خدا ۱۲، ۱۴
- فرعونیان: اقرار فرعونیان ۸; عقیده فرعونیان ۷; فرعونیان و خالق آفرینش ۷; فرعونیان و مربى موجودات ۷
- فرعون: اقرار فرعون ۸; عقیده فرعون ۷; فرعون و خالق آفرینش ۷; فرعون و مربى موجودات ۷
- موجودات: آمیزش موجودات ۱۴; تعلیم موجودات ۵; تکامل خلقت موجودات ۴; خالق موجودات ۳، ۴; خلقت موجودات ۶، ۱۱; زمینه تکامل موجودات ۱۰; زمینه خلقت موجودات ۱۰; زمینه هدایت موجودات ۱۰; هدایت موجودات ۱۱، ۱۲
- موسى(ع): بینش موسى(ع) ۱۳; رسالت موسى(ع) ۱۳; قصه موسى(ع) ۱، ۹; مربى موسى(ع) ۱۳
منابع
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۵۶۷، ح ۴۹; نورالثقلین، ج ۳، ص ۳۸۱- ، ح ۷۳.