سبإ ١٣
ترجمه
| سبإ ١٢ | آیه ١٣ | سبإ ١٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَحَارِیبَ»: جمع مِحراب، معبدها و پرستشگاهها. قصرها و کاخها. «تَمَاثِیلَ»: جمع تِمثال، مجسّمه‌ها و تندیسها. «جِفَانٍ»: جمع جَفْنَة، ظرفهای غذاخوری. «الْجَوابِ»: اصل آن (الْجَوابی) است و جمع جَابِیَة، حوضها. «جِفَانٍ کَالْجَوَابِ»: مراد ظرفهای غذاخوری همچون حوض است. از قبیل: مجمعه‌ها و سینیهای بزرگ. «قُدُورٍ»: جمع قِدْر، دیکها. «رَاسِیَاتٍ»: جمع راسِیَة، ثابت و پابرجا. مراد از (قُدُورٍ راسِیاتٍ) دیکهائی است که به سبب بزرگی و سنگینی آنها را از جا تکان ندهند و بالا و پائین نبرند. «الشَّکُورُ»: بسیار سپاسگزار.
تفسیر
- آيات ۱۰ - ۲۱، سوره سباء
- بيان آيات مربوط به نعمت هايى كه خداوند به داوود و سليمان (عليه السلام ) داده موهبتفرموده بود
- كوهها و مرغان به امر خدا مسخر داود(ع ) بودند
- بيان موهبت هاى الهى به حضرت سليمان (ع )
- اشاره به مرگ سليمان (ع ) در حالى كه به عصاى خود تكيه داده بود
- داستان قوم ((سباء)) كه متنعم بودند و كفران نمودند و هلاك و نابود گشتند
- قوم سبا خود پيشنهاد عذاب مى دهند!
- پيروى از شيطان اختيارى بوده و معيارى براى تميز مؤ من به آخرت از شاك در آن است
- بحث روايتى (روايتى در باره مواهب خداوند به داوود و سليمان (عليه السلام ) و داستانقوم سباء)
نکات آیه
۱ - جنّیان در خدمت سلیمان(ع)، هر چه او مى خواست انجام مى دادند. (و من الجنّ من یعمل بین یدیه ... یعملون له ما یشاء)
۲ - جنّیان براى سلیمان(ع)، طبق خواست او قصرهایى مى ساختند. (یعملون له ما یشاء من محریب) «محاریب» جمع «محراب» (از ریشه «حرب») است و آن به جایى گفته مى شود که محل جنگ با دشمن است. این واژه، به قصرهایى اطلاق مى شده که بر بالاى آنها، جایگاه مخصوصى براى دفاع ساخته مى شده است.
۳ - جنّیان براى سلیمان(ع) طبق خواست او محل هایى براى عبادت بنا مى کردند. (یعملون له ما یشاء من محاریب) «محراب» (جمع «محاریب») به معناى مسجد آمده است (مفردات راغب).
۴ - جنّیان، به فرمان سلیمان(ع)، مجسمه و تمثال مى ساختند. (یعملون له ما یشاء من ... تمثیل)
۵ - صنعت مجسمه سازى، داراى سابقه اى طولانى در تاریخ (یعملون له ما یشاء من ... تمثیل)
۶ - بناى محل هایى براى عبادت، داراى تاریخى طولانى (یعملون له ما یشاء من محریب)
۷ - جنّیان، طبق خواست سلیمان(ع)، براى او کاسه هاى بزرگى به اندازه حوض مى ساختند. (یعملون له ما یشاء من ... و جفان کالجواب) «جفان» جمع «جفنة» است و آن به معناى ظرف غذا مى باشد. «جواب» جمع «جابیة» و به معناى جمع کننده و دربردارنده است (مفردات راغب). گفتنى است که «جواب» به معناى حوض هم آمده است (لسان العرب).
۸ - ساخته شدن دیگ هاى بزرگ ثابت و غیرمنقول، به وسیله جنّیان براى سلیمان(ع) (یعملون له ما یشاء من ... و قدور راسیت)
۹ - جنّیان، موجوداتى با شعور و توانمند بر انجام کارهاى بزرگ (و من الجنّ من یعمل بین یدیه ... یعملون له ما یشاء من محریب و تمثیل و جفان کالجواب و قدور راسیت)
۱۰ - آل داوود، موظف به انجام عمل صالح به منظور اداى شکر به درگاه خداوند (اعملوا ءال داود شکرًا) «اعملوا» مقول قول محذوف است و مفعول «اعملوا» چیزى همانند «عملاًصالحاً» محذوف بوده و «شکراً» مفعولٌ له آن مى باشد.
۱۱ - بسیارى از مردم، کم شکرگزارى مى کنند. (و قلیل من عبادى الشکور) «شکور» صیغه مبالغه است و دلالت بر کثرت مى کند. بنابراین، معناى عبارت «و قلیل من...» چنین مى شود: کم هستند از بندگان من که زیاد سپاس گزارى کنند.
۱۲ - شکرگزارى زیاد به درگاه خداوند، امرى پسندیده و ارزشمند است. (و قلیل من عبادى الشکور)
۱۳ - انسان هاى داراى عمل صالح زیاد، اندک هستند. (اعملوا ءال داود شکرًا و قلیل من عبادى الشکور) بنابراین که «شکر» مفعولٌ له «اعملوا» باشد، «قلیل من عبادى الشکور» اشعار به این نکته دارد: کسانى که به منظور اداى شکر عمل صالح انجام دهند، کم هستند.
۱۴ - آل داوود موظف به شکرگزارى به درگاه خداوند (اعملوا ءال داود شکرًا) بنابراین که «شکراً» مفعولٌ به «اعملوا» باشد، «اعملوا» متضمن معناى «اشکروا» خواهد بود.
۱۵ - سلیمان(ع)، موظف به انجام عمل صالح به منظور شکرگزارى به درگاه خداوند (و لسلیمن الریح ... اعملوا ءال داود شکرًا) این که پس از طرح قصه سلیمان(ع) و ذکر فضایلى که خداوند به او داده بود، خطاب «آل داود» آورده شده احتمال دارد به این منظور باشد که سلیمان(ع) را به عنوان عضوى از خاندان داوود(ع)، موظف به انجام عمل صالح کند.
۱۶ - آل داوود، برخوردار از مکنت و نعمت هاى فراوان خدادادى (اعملوا ءال داود شکرًا) توصیه خداوند به خاندان داوود مبنى بر انجام عمل صالح به شکرانه نعمت هایش، گویاى برداشت یاد شده است.
روایات و احادیث
۱۷ - «عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ: «یعملون له ما یشاء من محاریب و تماثیل» فقال و اللّه ما هى تماثیل الرجال و النساء و لکنّها الشجر وشبهه;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که درباره سخن خداوند عزّوجلّ «یعملون له ما یشاء من محاریب و تماثیل» فرمود: قسم به خدا این تمثال ها، تمثال مردان و زنان نبود، بلکه تمثال درخت و مانند آن بود»
۱۸ - «عن أبى عبداللّه(ع) فى قوله تعالى «اعملوا آل داود شکراً» قال: کانوا ثمانین رجلاً و سبعین إمرأة ما أغبّ المحراب رجل واحد منهم یصلى فیه;[۲] از امام صادق(ع) درباره قول خداى تعالى «اعملوا آل داود شکراً» روایت شده که فرمود: هشتاد مرد و هفتاد زن بودند که هرگز مردى از آنان مواظبت بر نماز را در محل عبادت ترک نکرد [و بدین گونه شکر خود را انجام مى دادند]».
موضوعات مرتبط
- آل داود(ع): تکلیف آل داود(ع) ۱۰، ۱۴; شکرگزارى آل داود(ع) ۱۴، ۱۸; عبادات آل داود(ع) ۱۸; عمل صالح آل داود(ع) ۱۰; منشأ نعمتهاى آل داود(ع) ۱۶
- انسان: اقلیت انسان ها ۱۱، ۱۳
- جن: انقیاد جن ۱; دیگ سازى جن ۷، ۸; شعور جن ۹; قدرت جن ۹; کاخ سازى جن ۲; مجسمه سازى جن ۴; مسجدسازى جن ۳ سلیمان(ع) اوامر سلیمان(ع) ۴; تسخیر جن براى سلیمان(ع) ۱، ۲، ۳; تکلیف سلیمان(ع) ۱۵; خواسته هاى سلیمان(ع) ۱، ۲، ۳، ۷; دیگهاى سلیمان(ع) ۷، ۸; شکرگزارى سلیمان(ع) ۱۵; ظروف سلیمان(ع) ۷; عمل صالح سلیمان(ع) ۱۵; قصه سلیمان(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۷، ۸; کاخهاى سلیمان(ع) ۲; مجسمه هاى سلیمان(ع) ۴، ۱۷; مسجدهاى سلیمان(ع) ۳
- شاکران: کمى شاکران ۱۱
- شکر: ارزش شکر خدا ۱۲; اهمیت شکر خدا ۱۴، ۱۵; شکر خدا ۱۰
- صالحان: کمى صالحان ۱۳
- عمل: عمل پسندیده ۱۲
- عمل صالح: آثار عمل صالح ۱۰، ۱۵
- مجسمه سازى: تاریخ مجسمه سازى ۵
- معبد: تاریخ معبد ۶
