طه ٤٤
ترجمه
| طه ٤٣ | آیه ٤٤ | طه ٤٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَیِّناً»: نرم و ملایم. «یَتَذَکَّرُ»: پند گیرد. یادآور گردد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّکَ... (۰)
ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّکَ... (۰) وَ لاَ تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ... (۱)
تفسیر
- آيات ۹ - ۴۸ سوره طه
- بيان آياتى كه چگونگى برگزيدن موسى (عليه السلام ) به رسالت و ماءمور شدنش در كوه طور به دعوت فرعون را حكايت مى كنند
- توضيحى در مورد تكلم خدا با موسى (عليه السلام )
- بيان عدم منافات وجود واسطه در تكلم ، با صدق تكلم خدا با موسى
- شرح خطاب خداى تعالى به موسى (عليه السلام ): ((اننى انا الله لا اله الا انافاعبدنى ...((
- وجوه عديده اى كه در ذيل جمله : ((واقم الصلوة الذكرى (( گفته اند
- مقصود از اينكه درباره قيامت فرمود: ((اكاد اخفيها- نزديكست پنهانش بدارم ((
- آغاز وحى رسالت موسس (عليه السلام ) با استفهام : ((ما تلك بيمينك يا موسى (( واشاره به وجه رد و بدل شدن سؤ ال و جواب درباره عصا
- وجه پرگوئى موسى (ع ) در پاسخ خداوند
- شرح و توضيح درخواست هاى موسى (عليه السلام ) از خداوند بعد از ماءموريت به رسالت (قال رب اشرح لى صدرى ...)
- معناى كلمه (وزير) و بيان علت درخواست موسى از خداوند كه برادرش را وزير قرار دهد.
- مقصود از ذكر و تسبيح خدا در (كى نسخبك كثيرا و نذكرك كثيرا)
- استجابت ادعيه موسى (عليه السلام ) و تذكار منت پيشين خدا بر او در ماجراى زاده شدن وپرورش يافتنش در دامان دشمن
- يادآورى منت ها و تفضلات ديگر خدا به موسى (عليه السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و...
- مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است
- مراد از جمله : ((واصطنعتك لنفسى (( در خطاب خداوند به موسى (عليه السلام )
- بيان اينكه اظهار اميد در كلام خدا(در مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است
- و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن او
- اشاره به وجه اينكه موسى و هارون از عقاب و طغيان فرعون اظهار نگرانى كردند
- نكات و دقائقى كه در اوامر خداوند به موسى و هارون درباره رفتن نزد فرعون و دعوت او به كار رفته است
- بحث روايتى
- دعاى پيامبر (ص ) درباره اميرالمؤ منين مشابه دعاى موسى (ع ) در درخواست وزارت ومشاركت هارون
- رد سخن صاحل روح المعانى كه (امر) در حديث را حمل بر ارشاد كرده است .
- روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به رسالت موسى (ع )
نکات آیه
۱ - موسى و هارون(ع)، موظف به نرمش در گفتار و پرهیز از درشت گویى در گفت وگو با فرعون (فقولا له قولاً لیّنًا) «لین» نقطه مقابل خشن بودن است (مفردات راغب) و «لیّن» صفت مشبهه است; یعنى، نرم و لطیف.
۲ - سخنان نرم موسى و هارون(ع)، زمینه اى مناسب براى پى بردن فرعون به حقیقت و یا پیدایش هول و هراس در دل او ربر اثر تزلزل در باورهاى خویش (فقولا له قولاً لیّنًا لعلّه یتذکّر أو یخشى) «خشیة» ترسى است که آمیخته با احساس عظمت طرف مقابل باشد (مفردات راغب). حرف «أو» فرعون را بین دو واکنش احتمالى ترسیم کرده است. بنابراین جمله «لعلّه...» بیان مى دارد که امید است فرعون یا حقیقت را فهمیده و به آن یقین یابد و یالااقل احتمال صداقت موسى و هارون(ع) را بدهد و در نتیجه خطر را بزرگ دیده و از آن هراسان شود.
۳ - هدایت و اصلاح، هدف اصلى رسالت پیامبران (فقولا له ... لعلّه یتذکّر أو یخشى) فرعون با آن که طغیان گرى زورگو بود، ولى موسى و هارون(ع) دستور جمع آورى سپاه و نبرد با او را نداشتند; بلکه مأمور بودند با ارائه آیات الهى و گفتار نرم، او را هدایت کنند.
۴ - با وجود احتمال تأثیر گفتار در بازداشتن مردم از منکرات، نباید به ستیز عملى و برخورد با زور اقدام کرد. (فقولا له قولاً لیّنًا لعلّه یتذکّر أو یخشى) از حرف «لعل» مى توان چنین فهمید که تا امید به تأثیر گفتار نرم وجود دارد، درگیر شدن و اقدام عملى براى ترک منکر جایز نیست.
۵ - پند و اندرز به مردم و هشدار دادن به آنان در باره فرجام کردار ناروا، از رسالت هاى پیامبران (لعلّه یتذکّر أو یخشى) «تذکر» مطاوعه «تذکیر» است و در «قاموس» آمده که «تذکیر»، به معناى موعظه کردن است.
۶ - غافل بودن از حقیقت و بیم نداشتن از فرجام کردار ناروا، طغیان گرى است. (إنّه طغى ... لعلّه یتذکّر أو یخشى) خداوند، براى بازداشتن فرعون از طغیان، به موسى و هارون(ع) راه ایجاد تذکر و خشیت را مى آموزد. بنابراین نبود این دو خصلت، مایه طغیان گرى فرعون بوده است.
۷ - لزوم نرمش در گفتار و در پیش گرفتن روش هاى ملاطفت آمیز در تبلیغ دین، حتى در مورد سرکش ترین مردم (فقولا له قولاً لیّنًا)
۸ - گفتار همراه با ملاطفت و مهر در تبلیغ، زمینه بیشترى براى تأثیر دارد. (فقولا له قولاً لیّنًا لعلّه یتذکّر أو یخشى) «لعلّ» در کلام خداوند، به معناى امیدوارى او نیست; بلکه مراد این است که هر شخصى که آن شیوه گفت وگو را ببیند، امیدوار خواهد شد.
۹ - لزوم مرحله بندى در کار تبلیغ و توجه به شرایط و زمینه ها در انتخاب شیوه هدایت مردم (فقولا له قولاً لیّنًا لعلّه یتذکّر أو یخشى)
۱۰ - هماهنگى مبلغان دینى در شیوه برخورد با مفاسد جامعه، کارسازتر و به موفقیت نزدیک تر است. (اذهبا ... فقولا له قولاً لیّنًا لعلّه یتذکّر) موسى و هارون(ع)، هر دو به یک شیوه برخورد با فرعون مأمور شدند.
روایات و احادیث
۱۱ - «سفیان بن سعید قال: سمعت أباعبداللّه جعفربن محمد الصادق(ع)... یقول: یا سفیان، علیک بالتقیّة ... ان اللّه عزّوجلّ قال لموسى و هارون: «فقولا له قولاً لیّناً لعلّه یتذکّر أو یخشى» یقول اللّه عزّوجلّ: کنّیاه و قولا له: یا أبا مصعب; سفیان بن سعید گوید: از امام صادق(ع) شنیدم ... که مى فرمود: اى سفیان! تقیه را مراعات کن ... خداوند - عزّوجلّ - به موسى و هارون فرمود: «فقولا له قولاً لیّناً لعلّه یتذکّر أو یخشى» مراد خداوند - عزّوجلّ - این است که با کنیه به او خطاب کنید و به او بگویید: یا أبا مصعب». (خطاب کردن به اشخاص با کنیه، نشانه احترام به آنان است).[۱]
۱۲ - «عن موسى بن جعفر(ع): ... أمّا قوله: «لعلّه یتذکّر أو یخشى» فإنّما قال لیکون أحرص لموسى على الذهاب; از امام موسى بن جعفر(ع) روایت شده است: اما سخن خداوند: «لعلّه یتذکّر أو یخشى» [این را] بدین خاطر گفت که اشتیاق موسى(ع) براى رفتن [به سوى فرعون ]افزون شود».[۲]
موضوعات مرتبط
- انبیا: اصلاحگرى انبیا ۳; انذارهاى انبیا ۵; رسالت انبیا ۵; مواعظ انبیا ۵; مهمترین رسالت انبیا ۳; هدایتگرى انبیا ۳
- انذار: انذار از فرجام عمل ناپسند ۵
- تبلیغ: اهمیت روش شناسى در تبلیغ ۹; برنامه ریزى در تبلیغ ۹; روش تبلیغ ۷، ۹، ۱۰; زمینه موفقیت در تبلیغ ۱۰; عوامل مؤثر در تبلیغ ۸; نرمى سخن در تبلیغ ۷، ۸
- جامعه: روش برخورد با مفاسداجتماعى ۱۰
- سخن: آثار نرمى سخن ۸
- طغیان: عوامل طغیان ۶
- عمل: فرجام عمل ناپسند ۶
- غفلت: آثار غفلت ۶
- فرعون: روش برخورد با فرعون ۱۱; زمینه ترس فرعون ۲; زمینه حق شناسى فرعون ۲; کینه فرعون ۱۱
- موسى(ع): آثار نرمى سخن موسى(ع) ۲; عوامل انگیزش موسى(ع) ۱۲; مسؤولیت موسى(ع) ۱; نرمى سخن موسى(ع) ۱
- نهى از منکر: احکام نه از منکر ۴; مراتب نهى از منکر ۴
- هارون(ع): آثار نرمى سخن هارون(ع) ۲; مسؤولیت هارون(ع) ۱; نرمى سخن هارون(ع) ۱
