النساء ٤٩

أَ لَمْ‌ تَرَ إِلَى‌ الَّذِينَ‌ يُزَکُّونَ‌ أَنْفُسَهُمْ‌ بَلِ‌ اللَّهُ‌ يُزَکِّي‌ مَنْ‌ يَشَاءُ وَ لاَ يُظْلَمُونَ‌ فَتِيلاً

ترجمه

آیا ندیدی کسانی را که خودستایی می‌کنند؟! (این خود ستاییها، بی‌ارزش است؛) بلکه خدا هر کس را بخواهد، ستایش می‌کند؛ و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد.

آيا نمى‌بينى كسانى را كه خود را به پاكى مى‌ستايند؟ در صورتى كه خداست كه هر كس را بخواهد به پاكى مى‌ستايد و ذرّه‌اى به آنها ستم نمى‌رود

آيا به كسانى كه خويشتن را پاك مى‌شمارند ننگريسته‌اى؟ [چنين نيست،] بلكه خداست كه هر كه را بخواهد پاك مى‌گرداند، و به قدر نخ روى هسته خرمايى ستم نمى‌بينند.

نمی‌بینی آنان را که دعوی پاکدلی کنند؟ خداست که هر که را خواهد از رذائل پاک و منزّه دارد، و به قدر فتیلی (رشته خرما) به کسی ستم نشود.

آیا به کسانی که خود را به پاکی می ستایند، ننگریستی؟ [این خودستایی هیچ ارزشی و اعتباری ندارد] بلکه خداست که هر که را بخواهد [بر اساس ملاک های تعیین شده از سوی خود] می ستاید، و [گروهی که به ناحق، خود را می ستایند در کیفر و مجازات] به اندازه رشته میان هسته خرما مورد ستم قرار نمی گیرند.

آيا آنان را نديده‌اى كه خويشتن را پاك و بى‌عيب جلوه مى‌دهند؟ آرى خداست كه هر كه را كه خواهد از عيب پاك گرداند. و به هيچ كس حتى به قدر رشته‌اى كه در شكاف هسته خرماست ستم نشود.

آیا احوال کسانی را که خود را نیک و پاک می‌شمارند ندانسته‌ای؟ چنین نیست، بلکه خداوند هرکس را که بخواهد نیک و پاک می‌دارد، و به اندازه ذره ناچیزی نیز بر آنان ستم نمی‌رود

آيا به كسانى ننگريستى كه خويشتن را به پاكى مى‌ستايند؟ و حال آنكه خداست كه هر كه را بخواهد پاك مى‌گرداند- يا به پاكى مى‌ستايد-، و به اندازه رشته هسته خرمايى- يعنى به اندازه بسيار اندكى- ستم نشوند.

مگر آگاه نیستی از کسانی که خویشتن را پاک می‌شمارند (و با لاف و گزاف خود را متّقی قلمداد می‌نمایند؟). بلکه (این تنها) خدا است که (چنان که باید پاکان و ناپاکان را از هم می‌شناسد و) کسانی را که خود بخواهد پاک می‌دارد (و می‌شمارد و به راه راست هدایت می‌نماید و به کسی کمترین ستمی روا نمی‌دارد) و بدیشان به اندازه‌ی نخ هسته‌ی خرما هم ظلم و جور نمی‌شود.

آیا سوی کسانی که خویشتن را پاک می‌شمارند ننگریسته‌ای‌؟ (چنین نیست،) بلکه خداست که هر که را بخواهد پاک می‌گرداند و به قدر نَخَک روی هسته‌ی خرمایی هم (به کس و ناکس) ستم نمی‌بینند.

آیا ندیدی آنان را که خویشتن را ستایند (پاک شمرند) بلکه خدا ستوده دارد (پاک کند) هر که را خواهد و ستم نشوند به اندازه رشته‌ای که میان هسته خرما است‌

النساء ٤٨	آیه ٤٩	النساء ٥٠
سوره : سوره النساء نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یُزَکُّونَ»: پاک می‌شمارند. خود را بیهوده می‌ستایند و در تمجید و تعریف خود می‌کوشند (نگا: بقره / و مائده / ). «فَتِیلاً»: نخ‌گونه و رشته باریکی که در شکاف هسته خرما وجود دارد که در کمی و ناچیزی بدان ضرب‌المثل می‌زنند. این واژه می‌تواند مفعول دوم یا تمییز باشد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قَالُوا لَنْ‌ يَدْخُلَ‌ الْجَنَّةَ... (۰) وَ قَالَتِ‌ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى‌... (۱) الَّذِينَ‌ يَجْتَنِبُونَ‌ کَبَائِرَ... (۳) الَّذِينَ‌ يَجْتَنِبُونَ‌ کَبَائِرَ... (۲)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ادعاى گروهى از اهل کتاب (یهود) مبنى بر پیراستگى خویش از آلودگى و انحراف (الم تر الى الذین یزکّون انفسهم) تزکیه به معناى برطرف کردن رذایل و بدیها است و گاهى در انتساب پاکى و طهارت معنوى نیز به کار برده مى شود. یعنى پاک شمردن و منزه دانستن. برداشت فوق بر اساس معناى دوم است. گفتنى است با توجه به آیات پیشین و نیز آیات بعدى به دست مى آید که مراد از «الذین یزکّون» یهود و یا گروهى از آنان است.

۲- تزکیه و پیراسته نمودن جانها از آلودگى، از شؤون خداوند است. (بل اللّه یزکّى من یشاء) بنابر اینکه «یزکّى» از «تزکیه» به معناى برطرف کردن و زایل نمودن ناپاکیها باشد، نه از «تزکیه» به معناى توصیف به پاکى و طهارت.

۳- خداوند بر اساس مشیّتش انسان را از آلودگى پاک مى سازد و رشد مى دهد. (بل اللّه یزکّى من یشاء)

۴- یهودیان عصر پیامبر (ص) على رغم ادعایشان هرگز منزّه نبودند و نزد خدا منزلتى نداشتند. (الم تر الى الذین یزکّون انفسهم بل اللّه یزکّى من یشاء)

۵- خداوند نخواسته است که یهودیان کفرپیشه، از آلودگیها پیراسته گردند و تزکیه شوند. (یزکّون انفسهم بل اللّه یزکّى من یشاء)

۶- تعیین ملاک و میزان پیراستگى و رشد یافتگى، کار خداوند است. (بل اللّه یزکّى من یشاء) اگر مراد از «تزکیه» پاک دانستن و شهادت به منزه بودن باشد، تزکیه خداوند به تعیین ملاک خواهد بود ; چون خداوند غالباً شهادت به پاکى فرد و یا گروهى خاص نمى دهد، بلکه ملاکها را مشخص مى کند.

۷- پاک و پیراسته دانستن خویش و یا دیگران، بدون دلیلى مستند به خداوند، ناروا و دخالت در شؤون خداوند است. (الم تر الى الذین یزکّون انفسهم بل اللّه یزکّى من یشاء)

۸- ناپسندى خودستایى و ادعاى رشدیافتگى و کمال (الم تر الى الذین یزکّون انفسهم بل اللّه یزکّى من یشاء)

۹- شهادت بر پاکى و پیراستگى انسان از ناپاکیها، از شؤون خداوند است. (بل اللّه یزکّى من یشاء) بنابر اینکه «یزکّى» از «تزکیه» به معناى پاک دانستن و نسبت طهارت دادن باشد.

۱۰- خداوند، ذره اى ستم به کسى روا نمى دارد. (و لا یظلمون فتیلا)

۱۱- مشیّت الهى در اعطاى کمال و رشد و تنزیه انسانها، گزاف و بدون دلیل نیست. (بل اللّه یزکّى من یشاء و لا یظلمون فتیلا)

۱۲- خداوند، در اعطاى رشد و کمال لایق به انسانها، هیچ ستمى نمى کند. (بل اللّه یزکّى من یشاء و لا یظلمون فتیلا)

۱۳- شهادت خدا بر پاکى و طهارت انسان و نیز ملاکهاى تعیین شده از سوى او براى پیراستگى، گزاف و بدون دلیل نیست. (بل اللّه یزکّى من یشاء و لا یظلمون فتیلا)

۱۴- شهادت خدا بر ناپاکى یهودیان کفرپیشه، هرگز ستمى به آنها نیست. (الم تر ... بل اللّه یزکّى من یشاء و لا یظلمون فتیلا)

۱۵- خداوند در اعطا نکردن کمال و پاک ننمودن یهودیان کفرپیشه، هرگز ستمى به آنها نکرده است. (الم تر ... بل اللّه یزکّى من یشاء و لا یظلمون فتیلا)

روایات و احادیث

۱۶- یهود و نصارا، مدعى پیراستگى خویش از آلودگى و انحراف (الم تر الى الذین یزکّون انفسهم) امام باقر (ع) در مورد آیه فوق فرمود: انّهم الیهود و النصارى.

موضوعات مرتبط

• اهل کتاب: آلودگى اهل کتاب ۱ ; ادعاهاى اهل کتاب ۱
• پاکى: ادعاى پاکى ۷ ; عوامل پاکى ۲، ۳ ; گواهى بر پاکى ۹، ۱۳ ; ملاک پاکى ۶
• خدا: اختصاصات خدا ۲، ۷، ۹ ; افعال خدا ۶ ; خدا و ظلم ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۵ ; خدا و یهود ۴، ۵ ; عدالت خدا ۱۰ ; عطایاى خدا ۱۱، ۱۲، ۱۵ ; گواهى خدا ۱۳، ۱۴ ; مشیت خدا ۳، ۵، ۱۱
• خودسازى: عوامل خودسازى ۲
• خودستایى: سرزنش خودستایى ۸
• رشد: ادعاى رشد ۸ ; عوامل رشد ۳، ۱۱، ۱۲، ۱۵ ; ملاک رشد ۶، ۱۳
• عمل: ناپسند ۷، ۸
• مسیحیان: آلودگى مسیحیان ۱۶ ; ادعاهاى مسیحیان ۱۶
• یهود: آلودگى یهود ۱، ۵، ۱۶ ; ادعاهاى یهود ۱، ۴، ۱۶ ; کفر یهود ۴، ۵، ۱۴، ۱۵ ; ناپاکى یهود ۱۴، ۱۵ ; یهود صدر اسلام ۴