البقرة ١٧٩
ترجمه
| البقرة ١٧٨ | آیه ١٧٩ | البقرة ١٨٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«حَیَاةٌ»: زندگی. تنکیر آن برای تنویع یا تعظیم است. «أُوْلِی الأَلْبَابِ»: افراد باشعور. خردمندان. «أُوْلِی»: صاحبان. دارندگان. مفرد آن (ذُو) است. «أَلْبَابِ»: جمع لُبّ، مغزها. خردها و عقلها.
تفسیر
- آيات ۱۷۸ ۱۷۹ بقره
- وجه تسميه ((قصاص )) و بيان حكم عفو انتقال از قصاص به ديه
- معناى ((قصاص )) و آثار آن و بيان لطائف جمله ((و لكم فى القصاص حيوة ))
- بحث روايتى (شاملچند روايت درباره قصاص و عفو و ديه )
- بحث علمى (درباره حكم قصاص )
- اعتراضات و اشكالاتى كه در عصر حاضر به حكم قصاص مخصوصا به قصاص به اعدام مى شود
- پاسخ به همه اين اشكالات و بيان فلسفه تشريع در يك آيه قرآنى
نکات آیه
۱ - قانون قصاص و اجراى آن موجب حیات جامعه اسلامى است. (و لکم فى القصاص حیوة)
۲ - قصاص، عاملى مهم و اساسى در بازدارى مردم از ارتکاب قتل (و لکم فى القصاص حیوة ... لعلکم تتقون)
۳ - بهره مندان از خرد ناب، توانا بر درک فلسفه قانون قصاص (حیات جامعه) (و لکم فى القصاص حیوة یأولى الألبب) زندگى در پرتو قانون قصاص و اجراى آن، براى همه جامعه اسلامى است نه خصوص خردمندان. بنابراین مخاطب قرار دادن اولى الألباب (دارندگان خرد ناب) در بیان حقیقت مذکور، اشاره به این دارد که: درک آن حقیقت در خور خردى ناب است.
۴ - تقدم مصالح جامعه بر مصلحت فرد (و لکم فى القصاص حیوة یأولى الألبب) از اینکه قرآن قانون قصاص را - که مرگ و نابودى فرد در آن است - براى حیات جامعه مقرر کرده است، مى توان به این نکته رسید که: از نظر قرآن مصالح جامعه بر مصلحت فرد مقدم است.
۵ - گذشت از حق قصاص تا زمانى پسندیده است که حکمت قانون قصاص از میان نرود. (فمن عفى له ... و لکم فى القصاص حیوة یأولى الألبب) طرح مسأله عفو از قصاص و مطالبه دیه و سپس بیان برترین حکمتهاى اجتماعى براى قصاص; یعنى، تضمین حیات جامعه، مى تواند اشاره به نکته اى باشد که در برداشت فوق آمده است.
۶ - قانون قصاص اصل و عفو از آن، تبصره آن است. (و لکم فى القصاص حیوة یأولى الألبب)
۷ - ارزش حیات و زندگى دنیوى انسانها، در گرو رسیدن آنان به تقواپیشگى است. (و لکم فى القصاص حیوة ... لعلکم تتقون) برداشت فوق مبتنى بر این نکته است که «لعلکم ...» بیان غایت براى «حیاة» باشد; یعنى، قانون قصاص تشریع شد تا حیات جامعه را تضمین کند و حیات و زندگى به خودى خود ارزشى ندارد مگر اینکه زمینه اى براى تحصیل تقوا باشد.
روایات و احادیث
۸ - حضرت على(ع) فرموده است: «فرض اللّه ... القصاص حقناً للدماء ... ;[۱] خداوند ... قصاص را تشریع کرده تا خونها محفوظ باشد ... ».
موضوعات مرتبط
- احکام: فلسفه احکام ۸
- ارزشها: ملاک ارزشها ۷
- انسان: ارزش حیات انسان ها ۷
- اولوا الالباب: قدرت درک اولوا الالباب ۳
- تقوا: اهمیّت تقوا ۷
- جامعه: تقدم مصالح جامعه ۴
- جامعه اسلامى: عوامل حیات جامعه اسلامى ۱، ۳
- جرایم: عوامل پیشگیرى از جرم ۲
- زندگى: ارزش زندگى دنیوى ۷
- فرد: مصالح فرد ۴
- قتل: موانع قتل ۲
- قصاص: آثار قصاص ۱، ۲; اصالت قصاص ۶; تبصره قانون قصاص ۶; عفو از قصاص ۶; فلسفه قصاص ۱، ۲، ۳، ۵، ۸; محدوده عفو از قصاص ۵
- کنترل اجتماعى: ابزار کنترل اجتماعى ۲
- مصلحت: اهمیّت مصلحت نوعى ۴
منابع
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۱۵۸، ح ۵۲۳.
