تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۴۲: تفاوت میان نسخه‌ها

و چه بسا به خود آشور وپايتختش ((نينوا(( هم مى رسيدند، وآن را محاصره نموده دست به قتل و غارت وبرده گيرى مى زدند، بناچار پادشاه آن ديار براى جلوگيرى از آنها سدى ساخت كه گويا مراد از آن سد ((باب الابواب (( باشد كه تعمير ويا ترميم آن را به كسرى انوشيروان يكى از ملوك فارس نسبت مى دهند. اين گفته آن مورخين است وليكن همه گفتگودر اين است كه آيا با قرآن مطابق است يا خير؟

ج - صاحب روح المعانى نوشته: بعضيها گفته اند او، يعنى ذوالقرنين ، اسمش فريدون بن اثفيان بن جمشيد پنجمين پادشاه پيشدادى ايران زمين بوده ، و پادشاهى عادل ومطيع خدا بوده . و در كتاب صور الاقاليم ابى زيد بلخى آمده كه او مؤيد به وحى بوده ودر عموم تواريخ آمده كه او همه زمين را به تصرف در آورده ميان فرزندانش تقسيم كرد، قسمتى را به ايرج داد و آن عراق وهند وحجاز بود، وهمو او را صاحب تاج سلطنت كرد، قسمت ديگر زمين يعنى روم وديار مصر ومغرب را به پسر ديگرش سلم داد، و چين وترك وشرق را به پسر سومش تور بخشيد، و براى هر يك قانونى وضع كرد كه با آن حكم براند، و اين قوانين سهگانه را به زبان عربى سياست ناميدند، چون اصلش ((سى ايسا(( يعنى سه قانون بوده.

و وجه تسميه اش به ذوالقرنين ((صاحب دوقرن (( اين بوده كه اودو طرف دنيا را مالك شد، ويا در طول ايام سلطنت خود مالك آن گرديد، چون سلطنت اوبه طورى كه در روضة الصفا آمده پانصد سال طول كشيد، ويا از اين جهت بوده كه شجاعت وقهر اوهمه ملوك دنيا را تحت الشعاع قرار داد.

و بعضى از قدماى مفسرين از صحابه وتابعين ، مانند معاذ بن جبل - به نقل مجمع البيان - وقتاده - به نقل الدر المنثور نيز همين قول را اختيار كرده اند.

و بوعلى سينا هم وقتى اسكندر مقدونى را وصف مى كند اورا به نام اسكندر ذوالقرنين مى نامد، فخر رازى هم در تفسير كبير خود بر اين نظريه اصرار و پافشارى دارد.

و خلاصه آنچه گفته اين است كه: قرآن دلالت مى كند بر اينكه سلطنت اين مرد تا اقصى نقاط مغرب ، و اقصاى مشرق وجهت شمال گسترش ‍ يافته ، واين در حقيقت همان معموره آن روز زمين است، و مثل چنين پادشاهى بايد نامش جاودانه در زمين بماند، وپادشاهى كه چنين سهمى از شهرت دارا باشد همان اسكندر است و بس.

چون او بعد از مرگ پدرش همه ملوك روم ومغرب را برچيده وبر همه آن سرزمينها مسلط شد، وتا آنجا پيشروى كرد كه درياى سبز وسپس ‍ مصر را هم بگرفت. آنگاه در مصر به بناى شهر اسكندريه پرداخت ، پس وارد شام شد، و از آنجا به قصد سركوبى بنى اسرائيل به طرف بيت المقدس رفت ، ودر قربانگاه (مذبح) آنجا قربانى كرد، پس متوجه جانب ارمينيه وباب الابواب گرديد، عراقيها و قطبيها و بربر خاضعش ‍ شدند، وبر ايران مستولى گرديد، و قصد هند و چين نموده با امتهاى خيلى دور جنگ كرد، سپس به سوى خراسان بازگشت و شهرهاى بسيارى ساخت ، سپس به عراق بازگشته در شهر ((زور(( ويا روميه مدائن از دنيا برفت، و مدت سلطنتش دوازده سال بود.

خوب ، وقتى در قرآن ثابت شده كه ذوالقرنين بيشتر آباديهاى زمين را مالك شد، ودر تاريخ هم به ثبوت رسيد كه كسى كه چنين نشانه اى داشته باشد اسكندر بوده ، ديگر جاى شك باقى نمى ماند كه ذوالقرنين همان اسكندر مقدونى است.

اشكالى كه در اين قول است اين است كه : ((اولا اينكه گفت پادشاهى كه بيشتر آباديهاى زمين را مالك شده باشد تنها اسكندر مقدونى است (( قبول نداريم، زيرا چنين ادعائى در تاريخ مسلم نيست، زيرا تاريخ ، سلاطين ديگرى را سراغ مى دهد كه ملكش اگر بيشتر از ملك مقدونى نبوده كمتر هم نبوده است.

و ثانيا اوصافى كه قرآن براى ذوالقرنين برشمرده تاريخ براى اسكندر مسلم نمى داند، وبلكه آنها را انكار مى كند.

مثلا قرآن كريم چنين مى فرمايد كه ((ذوالقرنين مردى مؤمن به خدا و روز جزا بوده وخلاصه دين توحيد داشته در حالى كه اسكندر مردى وثنى واز صابئى ها بوده، همچنان كه قربانى كردنش براى مشترى، خود شاهد آن است.

و نيز قرآن كريم فرموده ((ذوالقرنين يكى از بندگان صالح خدا بوده وبه عدل ورفق مدارا مى كرده (( وتاريخ براى اسكندر خلاف اين را نوشته است.

و ثالثا در هيچ يك از تواريخ آنان نيامده كه اسكندر مقدونى سدى به نام سد ياجوج وماجوج به آن اوصافى كه قرآن ذكر فرموده ساخته باشد.

و در كتاب ((البداية والنهايه (( در باره ذوالقرنين گفته: اسحاق بن بشر از سعيد بن بشير از قتاده نقل كرده كه اسكندر همان ذوالقرنين است، وپدرش اولين قيصر روم بوده ، واز دودمان سام بن نوح بوده است . و اما ذوالقرنين دوم اسكندر پسر فيلبس بوده است. (آنگاه نسب اورا به عيص بن اسحاق بن ابراهيم مى رساند ومى گويد:) اومقدونى يونانى مصرى بوده، و آن كسى بوده كه شهر اسكندريه را ساخته ، و تاريخ بنايش تاريخ رايج روم گشته ، واز اسكندر ذوالقرنين به مدت بس طولانى متاخر بوده.

و دومى نزديك سيصد سال قبل از مسيح بوده ، وارسطاطاليس حكيم وزيرش بوده، وهمان كسى بوده كه دارا پسر دارا را كشته ، وملوك فارس ‍ را ذليل ، وسرزمينشان را لگدكوب نموده است.

در دنباله كلامش مى گويد: اين مطالب را بدان جهت خاطرنشان كرديم كه بيشتر مردم گمان كرده اند كه اين دو اسم يك مسمى داشته، و ذو القرنين ومقدونى يكى بوده ، وهمان كه قرآن اسم مى برد همان كسى بوده كه ارسطاطاليس وزارتش را داشته است ، واز همين راه به خطاهاى بسيارى دچار شده اند.  

آرى اسكندر اول ، مردى مؤمن و صالح و پادشاهى عادل بوده ووزيرش حضرت خضر بوده است، كه به طورى كه قبلا بيان كرديم خود يكى از انبياء بوده. و اما دومى مردى مشرك و وزيرش مردى فيلسوف بوده ، و ميان دوعصر آنها نزديك دوهزار سال فاصله بوده است، پس اين كجا وآن كجا؟ نه بهم شبيه اند، و نه با هم برابر، مگر كسى بسيار كودن باشد كه ميان اين دو اشتباه كند.

در اين كلام به كلامى كه سابقا از فخر رازى نقل كرديم كنايه مى زند وليكن خواننده عزيز اگر در آن كلام دقت نمايد سپس به كتاب اوآنجا كه سرگذشت ذوالقرنين را بيان مى كند مراجعه نمايد، خواهد ديد كه اين آقا هم خطائى كه مرتكب شده كمتر از خطاى فخر رازى نيست ، براى اينكه در تاريخ اثرى از پادشاهى ديده نمى شود كه دوهزار سال قبل از مسيح بوده،

و سيصد سال در زمين ودر اقصى نقاط مغرب تا اقصاى مشرق وجهت شمال سلطنت كرده باشد، وسدى ساخته باشد و مردى مؤمن صالح و بلكه پيغمبر بوده و وزيرش خضر بوده باشد ودر طلب آب حيات به ظلمات رفته باشد، حال چه اينكه اسمش اسكندر باشد ويا غير آن.