تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۱۵: تفاوت میان نسخه‌ها

و اين كه بعضى از مفسرين ميمنه را به يمين يعنى دست راست معنا كرده و گفته اند: اصحاب ميمنة نامه اعمالشان به دست راستشان داده مى شود، به خلاف ديگران ، تفسير صحيحى نيست ، براى اين كه در اين آيه در مقابل اصحاب ميمنة اصحاب مشئمه قرار گرفته ، و اگر ميمنه به معناى دست راست بود بايد در مقابلش اصحاب ميسره يعنى طرف دست چپ قرار گيرد، همچنان كه در آيات بعدى در مقابل اصحاب يمين اصحاب شمال آمده ، و نادرستى اين تفسير روشن است .

كلمه «'''ما'''» در جمله «'''ما اصحاب الميمنة '''» استفهامى است ، و مبتدايى است كه خبرش جمله «'''اصحاب الميمنة '''» است ، و مجموع جمله خبر است براى جمله «'''فاصحاب الميمنة '''»، و منظور ازاستفهام بزرگداشت و تعظيم شاءن ايشان است .

كلمه «'''مشئمه '''» مانند كلمه «'''شوم '''» - ضمه شين و سكون همره - مصدر است ، همان طور كه ميمنه مانند كلمه «'''يمن '''» مصدر است ، و ميمنه و مشئمه به معناى سعادت و شقاوت است.

معناى «'''السابقون السابقون '''»

در قرآن كريم آيه اى كه صلاحيت تفسير سابقون اول را داشته باشد آيه شريفه «'''فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخيرات باذن اللّه '''» و آيه شريفه «'''و لكل وجهه هو موليها فاستبقوا الخيرات '''»

آيه شريفه «'''اولئك يسارعون فى الخيرات و هم لها سابقون '''» است .

كه از اين آيات به دست مى آيد مراد از سابقون ، كسانى هستند كه در خيرات سبقت مى گيرند، و قهرا وقتى اعمال خير سبقت مى گيرند، به مغفرت و رحمتى هم كه در ازاى آن اعمال هست سبقت گرفته اند. و لذا در آيه «'''سابقوا الى مغفرة من ربكم و جنة '''» به جاى امر به سبقت در اعمال خير، دستور فرموده : به مغفرت و جنت سبقت گيرند، پس ‍ سابقون به خيرات ، سابقون به رحمت و مغفرتند، در آيه مورد بحث هم كه مى فرمايد: «'''السابقون السابقون '''» مراد از سابقون اول ، سابقين خيرات ، و مراد از سابقون دوم سابقين به اثر خيرات يعنى مغفرت و رحمت است ، اين نظريه ما بود.

ولى بعضى از مفسرين گفته اند: مراد از سابقون دوم هم همان سابقون اول است و اين تعبير نظير تعبير شاعر است كه مى گويد: «'''انا ابوالنجم و شعرى شعرى - من ابوالنجم هستم كه شعر من شعر من است '''».

و جمله «'''السابقون السابقون '''» بنا به گفته ما كه هر يك سبقت در چيزى ديگر است ، مبتدا و خبرند، اولى مبتدا و دومى خبر است ، و معنايش اين كه : سبقت گيرندگان به اعمال خير سبقت گيرندگان به مغفرتند، و بنا به گفته مفسرينى كه هر دو را يكى دانسته اند، دومى تاءكيد اولى مى شود، و جمله «'''اولئك المقربون '''» خبر مبتدا واقع مى شود.