ص ١
| کپی متن آیه |
|---|
| ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّکْرِ |
ترجمه
| سوره ص | آیه ١ | ص ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ص»: از حروف مقطّعه است (نگا: بقره / . «ذِی الذِّکْرِ»: پرآوازه. بزرگوار. یادآورنده. بیانگر. قرآن دارای صیت همه‌جا گیر و عظمت فراگیر بوده، و انسان را به یاد خدا و معاد می‌اندازد، و او را به ارزشهای وجودی خدا آشنا می‌گرداند، و با بیان آسمانی، ظلمات غفلت و پرده‌های فراموشکاری انسانی را کنار می‌زند. «وَالْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ»: جمله قسمیّه است و جواب آن محذوف است و تقدیر چنین است: وَالْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ، إِنَّکَ صَادِقٌ وَ إِنَّ هذَا الْکلامَ مُعْجِزٌ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
شأن نزول آیات ۱ تا ۸:
محمد بن یعقوب کلینى بعد از چهار واسطه از جابر و او از امام باقر علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: ابوجهل با افرادى از قریش نزد ابوطالب آمدند و گفتند: برادرزاده ات ما و خدایان ما را آزار می‌رساند.
به او بگو که از خدایان ما دست بردارد ما نیز از خداى او دست برمی‌داریم. ابوطالب کس نزد پیامبر فرستاد و او را نزد خود طلبید. پیامبر نزد ابوطالب آمد، دید در نزد او مشرکین گرد آمده اند پس از ورود فرمود: السلام على من اتبع الهدى یعنى سلام و درود بر کسانى که از هدایت حق پیروى کنند سپس نزد ابوطالب نشست.
ابوطالب گفتار ابوجهل را به وى گفت، پیامبر فرمود: من کارى به آنها ندارم جز این که آنان را به کلمه اى که سیادت آنان در ذکر و گفتار آنست دعوت می‌کنم. ابوجهل گفت: آن کلمه کدام است، فرمود: بگویند لا اله الّا اللّه.
ابوجهل با قریش پس از شنیدن آن انگشتان خود را در گوش‌هاى خویش فروبردند و گفتند: ما تا به حال چنین کلمه اى نشنیده ایم سپس این آیات نازل شد.[۱]
ابن عباس گوید: ابوطالب مریض بود، قریش نزد او آمدند در حالتى که پیامبر در نزد وى بود قریش از دست محمد نزد ابوطالب زبان به شکایت گشودند. ابوطالب به پیامبر گفت: اى برادرزاده از اینان چه می‌خواهى؟ پیامبر گفت: اى عمّ، از آنها می‌خواهم که فقط یک کلمه واحدة را که به آنها سیادت مى بخشد و سبب جزیه گرفتن از عجم می‌شود بر زبان جارى کنند. گفت: آن یک کلمه چیست؟ گفت: بگویند لا اله الّا اللّه.
قریش گفتند: عجیب است که ما تمام خدایان ما را به یک خدا تبدیل نمائیم سپس این آیات نازل گردید.[۲]
تفسیر
نکات آیه
۱ - سوگند خداوند به قرآن (و القرءان) «واو» در «و القرآن» براى قسم است; یعنى، «اُقسم بالقرآن...».
۲ - قرآن، کتابى با عظمت و بلند مرتبه در پیشگاه خداوند (و القرءان) سوگند خداوند به قرآن، حاکى از عظمت و بلند مرتبه بودن آن است.
۳ - سوگند خداوند به قرآن، مبنى بر حقانیت و درستى رسالت پیامبراسلام(ص) (و القرءان) برداشت یاد شده مبتنى بر این دیدگاه است که جواب قسم (و القرءان) - به قرینه آیات مشابه مانند «و القرآن الحکیم * إنّک لمن المرسلین» در سوره «یس» و... - مربوط به رسالت پیامبراسلام(ص) است و تقدیر آن چنین مى باشد: «و القرءان ذى الذکر إنّک لمن المرسلین یا إنّک صادق».
۴ - قرآن، یادآور دانستنى هاى فراموش شده و بیدارگر فطرت خفته انسان ها (و القرءان ذى الذکر) «ذکر» به معناى استحضار و یادآورى اندوخته ها و دانستنى ها است. توصیف قرآن به «ذکر» مى تواند به این خاطر باشد که این کتاب، یادآور دانستنى هایى است که فراموش شده و یا بیدارگر فطرت خفته انسانى است که از دانستنى هاى فطرى خود غفلت ورزیده است.
۵ - سوگند براى اثبات و یا تأکید مطلب حق، جایز است. (و القرءان ذى الذکر) از سوگند خداوند براى اثبات راستى رسالت پیامبر(ص) و الهى بودن قرآن، مطلب یاد شده استفاده مى شود.
روایات و احادیث
۶ - از ائمه - علیهم السلام - روایت شده: «إنّ الحروف المفتحة بها السور من المتشابهات التى إستأثر اللّه تعالى بعلمها و لایعلم تأویلها إلاّ هو;[۳] حروف [مقطعه] - که سوره ها با آنها آغاز مى شود - از متشابهاتى است که خدا علم آنها را به خود اختصاص داده و تأویل آنها را غیر از او کسى نمى داند».
موضوعات مرتبط
- احکام :۵
- تذکر: عوامل تذکر ۴
- حروف مقطعه :۶
- سوگند: احکام سوگند ۵; سوگند براى اثبات حقایق ۵; سوگند به قرآن ۱، ۳; سوگند جایز ۵
- فطرت: عوامل تنبه فطرت ۴
- قرآن: سوگندهاى قرآن ۱، ۳; عظمت قرآن ۲; فضیلت قرآن ۲; متشابهات قرآن ۶; نقش قرآن ۴
- محمد(ص): حقانیت محمد(ص) ۳
منابع
