الإنشقاق ٢٤
| کپی متن آیه |
|---|
| فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ |
ترجمه
| الإنشقاق ٢٣ | آیه ٢٤ | الإنشقاق ٢٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَشِّرْهُمْ»: استعمال مژده‌دادن به جای بیم دادن، جنبه طعن و ریشخند دارد.
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۵ سوره انشقاق
- معناى اين كه فرمود: «آسمان شکافته و زمين كشيده مى شود»
- مفاد آيه : «يا أيّهَا الإنسان إنّك كادِحٌ إلى رَبّك كدحاً فَمُلاقيه»
- مقصود از اين كه فرمود: آن که كتابش به دست راست داده شود، شادمان به سوى اهل خود باز مى گردد
- ردّ پندار آن كس كه مى پنداشت بازگشتی به سوى خدا و براى حساب ندارد
- مؤمنان گنهكار، در زمرۀ «اصحاب یمین» هستند يا «اصحاب شمال»؟
- تقسيم اهل محشر به دو طائفه «اصحاب يمين» و «اصحاب شمال»، تقسيمى كلّى نيست
- معناى آيه: «لَتَركَبُنّ طبقاً عَن طَبق»
- معناى جمله: «و الله أعلَمُ بِمَا يُوعُون»
- رواياتى درباره محاسبۀ اعمال در قيامت
تفسیر نور (محسن قرائتی)
بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُكَذِّبُونَ «22» وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ «23» فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ «24» إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ «25»
«1». تفسير الميزان.
«2». بقره، 46.
جلد 10 - صفحه 430
بلكه كافران (آيات الهى را) تكذيب مى‌كنند. و خدا به آنچه در دل دارند آگاه‌تر است.
پس ايشان را به عذابى دردناك بشارت ده. مگر كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند كه براى آنان پاداشى است ابدى و قطع نشدنى (و بى منّت).
نکته ها
«يُوعُونَ» از «وعاء» به معناى ظرف است و مراد از آن در اينجا، ظرف دل است و آنچه انسان در دل دارد. «بشر» از بشارت، به خبرى گويند كه به واسطه آن، در چهره و بَشَره انسان تغييرى صورت گيرد و معمولًا به خبرهاى خوش گفته مى‌شود. گاهى براى تحقير نيز مى‌آيد، چنانكه مى‌گويند: «خبر خوش فلانى، مرگ است»
پیام ها
1- كافران، نه تنها در برابر آيات قرآن تسليم نمى‌شوند، بلكه آن را تكذيب مى‌كنند. لا يَسْجُدُونَ بَلِ ... يُكَذِّبُونَ
2- كسى كه خط كفر را پذيرفت، به هر مسئله‌اى كه رسيد تكذيب مى‌كند. «بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُكَذِّبُونَ»
3- خداوند، به اسرار درونى انسان احاطه دارد. «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ»
4- گاهى انسان در قالب انكار و تكذيب، اهداف ديگرى را دنبال مى‌كند كه خداوند به آن آگاه است. «يُكَذِّبُونَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ»
5- گاهى انسان به خاطر حفظ منافعش، در ظاهر تكذيب مى‌كند ولى در دل آن را مى‌پسندد. «يُكَذِّبُونَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ»
6- گرچه مبناى كيفر و پاداش عمل است، امّا ارزش عمل به هدف و انگيزه آن است كه خداوند به آنها آگاه است. «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ»
7- لازمه ايمان، انجام هر عمل است كه صالح و شايسته باشد، در هر زمينه‌اى كه باشد. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» (عبادت، يكى از مصاديق عمل صالح است.)
8- ايمان از عمل جدا نيست و لازم ملزوم يكديگرند. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»
9- پاداش‌هاى الهى، گسسته نمى‌شود و همراه با منّت نيست. «لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ»
جلد 10 - صفحه 432
سوره بروج
اين سوره بيست و دو آيه دارد و در مكّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آيه اول است و مراد از آن، ستارگان درخشان است كه همچون برج بلند در آسمان مى‌درخشند.
اين سوره با بيان جنايات گروهى شكنجه‌گر آغاز مى‌شود كه گودالى عميق حفر مى‌كردند و آتشى عظيم در آن مى‌افروختند و مؤمنان را به سوزاندن در آتش تهديد مى‌كردند و هركه دست از ايمان برنمى‌داشت، در آتش مى‌افكندند.
خداوند نيز آنان را به آتش سخت دوزخ وعده مى‌دهد كه با آتش دنيا قابل مقايسه نيست و بدين وسيله مؤمنان را دلدارى مى‌دهد و آنان را به مقاومت در برابر ستمگران دعوت مى‌نمايد.
ادامه سوره، اشاره‌اى گذرا به ماجراى فرعون و قوم ثمود دارد كه چگونه با همه قدرتى كه داشتند، در برابر اراده الهى شكست خوردند و به هلاكت رسيدند.
آيات پايانى سوره، بيانگر عظمت قرآن و جايگاه والاى وحى الهى است.
جلد 10 - صفحه 433
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ «24»
فَبَشِّرْهُمْ: پس بشارت بده كفار و معاندين را، بِعَذابٍ أَلِيمٍ: به عذاب دردناك كه تمام شراشر بدن آنها را بدرد آورد.
نكته- ورود بشارت در مقام انذار براى سرزنش و توبيخ و استهزاء است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ «1» وَ أَذِنَتْ لِرَبِّها وَ حُقَّتْ «2» وَ إِذَا الْأَرْضُ مُدَّتْ «3» وَ أَلْقَتْ ما فِيها وَ تَخَلَّتْ «4»
وَ أَذِنَتْ لِرَبِّها وَ حُقَّتْ «5» يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقِيهِ «6» فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ «7» فَسَوْفَ يُحاسَبُ حِساباً يَسِيراً «8» وَ يَنْقَلِبُ إِلى أَهْلِهِ مَسْرُوراً «9»
وَ أَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ وَراءَ ظَهْرِهِ «10» فَسَوْفَ يَدْعُوا ثُبُوراً «11» وَ يَصْلى سَعِيراً «12» إِنَّهُ كانَ فِي أَهْلِهِ مَسْرُوراً «13» إِنَّهُ ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14»
بَلى إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ «16» وَ اللَّيْلِ وَ ما وَسَقَ «17» وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ «18» لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ «19»
فَما لَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ «20» وَ إِذا قُرِئَ عَلَيْهِمُ الْقُرْآنُ لا يَسْجُدُونَ «21» بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُكَذِّبُونَ «22» وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُوعُونَ «23» فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ «24»
إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ «25»
ترجمه
وقتى كه آسمان شكافته شود
و شنوا گردد براى پروردگارش و سزاوار باشد بآن
و وقتى كه زمين كشيده شود
و بيرون افكند آنچه را در آنست و خالى نمايد بجدّ و جهد خود را
و شنوا گردد براى پروردگارش و سزاوار باشد بآن
اى آدميزاد همانا تو سعى كننده‌اى بسوى پروردگارت سعى كردنى پس ملاقات كننده‌اى نتيجه آنرا
پس امّا كسيكه داده شود نامه عمل او بدست راستش
پس در آتيه حساب كرده ميشود حساب آسانى
و برميگردد بسوى كسانش خوشحال
و امّا كسيكه داده شود نامه عمل او از جانب پشتش
پس در آتيه ميخواهد هلاك خود را
و در آيد در آتش افروخته
همانا او بوده است در ميان كسان خود شادمان
همانا او گمان كرده آنكه هرگز باز گشت نميكند
بلى همانا پروردگار او باو بينا است
پس قسم نميخورم بسرخى ظاهر بعد از غروب در آسمان
و بشب و آنچه مستور نمايد
و بماه وقتى كه كامل گردد
هر آينه مرتكب شويد گناه را حالى بعد از حالى مطابق يكديگر
پس چيست مر آنها را كه ايمان نمى‌آورند
و چون خوانده شود بر آنها قرآن سجده نميكنند
بلكه
جلد 5 صفحه 365
آنانكه كافر شدند تكذيب ميكنند
و خدا داناتر است بآنچه در دل جاى ميدهند
پس مژده ده آنها را بعذاب دردناك
ولى كسانيكه گرويدند و بجا آوردند كارهاى شايسته را براى ايشان است مزدى بى‌منّت.
تفسير
خداوند حميد در قرآن مجيد مكرّر از اوضاع قيامت متعرّض انشقاق آسمان شده و در اين سوره ميفرمايد وقتى كه آسمان شكافته شود براى نزول ملائكه و بهم خوردن اوضاع دنيا و از امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده كه شكافته شود از كهكشان كه آن راه سفيدى در وسط آسمان شب نمايان است و بشنود فرمان الهى را و منقاد شود در برابر اراده پروردگارش بتمام اجزاء وجود خود چون اذنت بمعناى استمعت است و سزاوار است كه آن منقاد و فرمان بردار پروردگار باشد و وقتى كه زمين ممدود و مبسوط و كشيده شود و بلندى و پستيهاى آن يكسان گردد و مستعدّ گردد براى اجتماع خلق اوّلين و آخرين در آن و در حديث نبوى است كه مبدّل ميشود زمين بزمين ديگرى و كشيده شود مانند چرم كشيده شده و ديده نشود در آن اعوجاج و نشيب و فرازى و بيرون اندازد آنچه در آنست از كنوز و معادن و اموات و خالى نمايد خود را بجدّ و جهد تا چيزى در باطن آن باقى نماند و قمّى ره نقل فرموده كه زمين ممتدّ و منشقّ ميشود پس مردم از آن بيرون ميآيند و اجابت نمايد فرمان حق را بانقياد ذاتى در تخليه و القاء و شايسته است براى آن كه منقاد و فرمانبردار باشد چون مخلوق و مقهور او است و نكته تكرار آيه معلوم است كه بملاحظه تعدّد منقاد است كه آسمان و زمين باشد و جواب اذا براى وضوح آن از سابق و لا حق ذكر نشده چون فرموده اى آدميزاده همانا تو با تمام قوى و اعمالت بجانب پروردگارت سير مينمائى سير مخصوصى پس در پيشگاه او براى حساب و جزا حاضر خواهى شد و آنرا خواهى ديد پس كسيكه نامه اعمالش بدست راستش داده شده باشد و حسنات او بر سيّئاتش غالب باشد در آن روز حساب سهل و آسانى دارد چون ثواب حسناتش باو داده ميشود و از سيّئاتش خداوند كريم ميگذرد چنانچه در جوامع نقل نموده كه حساب يسير ثواب دادن بر كارهاى خوب و گذشتن از كارهاى بد است و كسيكه سخت‌گيرى شود باو در حساب
جلد 5 صفحه 366
معذّب است و چنين كسى بعد از فراغت از حساب باز گشت ميكند نزد كسان خود از اهل ايمان و عمل صالح كه قبل از او يا با او ببهشت ميروند خوشحال و مسرور و فرحناك يا نزد اهل و عيال خود در بهشت از خدمتگزاران و حور العين و اطفال بيگناهش و كسيكه نامه اعمالش از پشت سرش بدست چپش داده شود چون فرشتگان از ديدار رخسار او كراهت دارند پس آن روز فرياد و فغان او بويل و ثبور بلند شود و مرگ و هلاك خود را از خدا طلب نمايد و داخل در جهنّم گردد چون در دنيا باهل و عيال و جاه و جلال و مال و منال مغرور و مسرور و شادمان بوده و در بند آخرت نبوده و گمان داشته كه رجوع بحكم الهى نميكند و بعد از مردن زنده نميشود بلى رجوع ميكند و زنده خواهد شد چون خدا بأعمال بنده خود بصير و بينا است و بايد داد مظلوم را از ظالم بستاند و هر كس را بجزاى عملش برساند پس قسم نميخورم چون محتاج بقسم نيست يا نه چنين است كه شما تصوّر كرديد قسم ياد ميكنم يا لا زائده و مراد آنست كه سوگند بشفق چنانچه مكرّر اين احتمالات در اين جمله ذكر شده و قمّى ره فرموده مراد از شفق سرخى بعد از غروب آفتاب است و سوگند بشب و آنچه جمع نمايد و مستور كند بظلمت خود از حيوانات و مبصرات و سوگند بماه وقتى كه تابش آن مجتمع و به اتمام رسد و بدر گردد كه شما مردم آخر الزّمان هر آينه مرتكب اعمالى خواهيد شد مانند اعمال پيشينيانتان بعينها و هو هو حالى بعد از حالى و طبقه‌ئى بعد از طبقه‌ئى تا پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم زنده است از آزار او دست بردار نيستيد و بعد از او با اوصياء او ستيزه نمائيد و حق ايشان را غصب كنيد و پى در پى مقتول و مسمومشان نمائيد تا آنكه كار بجائى رسد كه وصى دوازدهم از انظار شما غائب گردد و در تكاليف خودتان حيران و سر گردان بمانيد و احكام اسلام را يك يك نقض نمائيد و اوّل آنها امامت است و آخرشان نماز چنانچه مستفاد از روايات متعدّده اين مقام است و در جوامع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه روزى آن حضرت آخر سوره علق را قرائت فرمود پس او و حاضرين از اهل ايمان سجده نمودند و قريش دست ميزدند بالاى سر ايشان و صفير ميكشيدند پس نازل شد اين آيه كه مفادش آنست كه پس چه عذرى دارند كفّار قريش و چه
جلد 5 صفحه 367
موجب شده براى آنها كه بعد از اتمام حجّت از طرف خداوند بر آنها بظهور معجزات ايمان نميآورند و وقتى كه قرآن بر آنان تلاوت شود سجده نميكنند معلوم ميشود اينها جز تكذيب همّ ديگرى ندارند و خدا ميداند كه چه كينه و عداوت و تعصّب و جهالتى را در باطن خود جاى دادند كه نميگذارد فكر در آيات الهى نمايند و بيابند اعجاز آنرا پس بشارت ده اى پيغمبر آنها را بعذاب دردناك و بر سبيل استهزاء از آن تعبير ببشارت شده ولى كسانيكه ايمان آوردند و اطاعت نمودند اوامر الهى را براى ايشان اجر و مزدى است كه قطع نميگردد و دوام دارد كه نعم بهشتى باشد يا اجرى است كه در مقابل آن منّت بر آنها نهاده نميشود اين بنابر آنست كه مراد از اين آيه استثناء منقطع باشد و الامراد از مأجورين به اجر غير مقطوع از آن كفّار كسانى هستند كه ايمان بياورند و توبه كنند از كفر و معاصى خودشان و ثواب تلاوت اين سوره در ذيل سوره انفطار گذشت و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 5 صفحه 368
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَبَشِّرهُم بِعَذابٍ أَلِيمٍ «24»
پس بشارت ده اينکه كفار را بعذاب دردناك، تمام عذاب‌ها دردناك است لكن شدت و ضعف دارد، و اليم عذاب ثابت دائم شديد است. و تعبير ببشارت يك نوع سرزنش است و الا حقيقتا انذار است نه بشارت.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 24)- و در این آیه، می‌فرماید: «پس آنها را به عذابی دردناک بشارت ده» (فبشرهم بعذاب الیم).
تعبیر به «بشارت» که معمولا در خبرهای خوش به کار می‌رود در اینجا نوعی طعن و سرزنش است، این در حالی است که مؤمنان را حقیقتا بشارت به نعمتهای گسترده بهشتی می‌دهد، تا تکذیب کنندگان دوزخی در حسرت و اندوه فرو روند.
نکات آیه
۱ - انکار معاد و تکذیب قرآن، درپى دارنده عذابى دردناک است. (فبشّرهم بعذاب ألیم)
۲ - توجّه به دانایى خداوند به افکار و کردار، امکان گریز از عذاب الهى را منتفى مى سازد. (و اللّه أعلم بما یوعون . فبشّرهم بعذاب ألیم) حرف «فاء»، بیانگر برداشت یاد شده است.
۳ - کافران و تکذیب گران، مورد استهزاى خداوند (فبشّرهم) فعل هاى «بَشِرَ» و «فَرِحَ» به یک معنا است (مصباح). بنابراین واژه «بشارت» در مورد تهدید به عذاب، براى استهزا به کار مى رود.
۴ - پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ بشارت ها و تهدیدهاى خداوند به مردم (فبشّرهم)
موضوعات مرتبط
- خدا: استهزاهاى خدا ۳; اعلام بشارتهاى خدا ۴; اعلام تهدیدهاى خدا ۴
- ذکر: آثار ذکر علم خدا ۲
- عذاب: دلایل حتمیت عذاب ۲; عذاب دردناک ۱; مراتب عذاب ۱; موجبات عذاب ۱
- قرآن: آثار تکذیب قرآن ۱
- کافران: استهزاى کافران ۳
- محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۴
- معاد: آثار تکذیب معاد ۱
منابع
