الأحزاب ٤٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلاً کَبِيراً |
ترجمه
| الأحزاب ٤٦ | آیه ٤٧ | الأحزاب ٤٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَضْلاً کَبِیراً»: خیر و نعمت فراوان. یعنی خداوند آن قدر از فضل خود به مؤمنان می‌بخشد که موازنه میان عمل و پاداش را به کلّی به هم می‌زند (نگا: بقره / انعام / سجده / ). برتری بزرگ بر سائر ملّتها.
نزول
عکرمة و حسن بصرى گویند: وقتى که آیه ۲ سوره فتح «لِیغْفِرَ لَک اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِک وَ ما تَأَخَّرَ» نازل گردید. مردانى از مؤمنین نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آمدند.
و گفتند یا رسول اللّه هنیئا لک، یعنى بر تو نزول این آیه گوارا باد و ما می‌دانیم که خداوند تو را مشمول عنایت و لطف خویش قرار می‌دهد پس خداوند با ما چه خواهد کرد؟ سپس این آیه نازل شد.[۱]
ربیع بن انس گوید: وقتى که آیه ۹ سوره احقاف «وَ ما أَدْرِی ما یفْعَلُ بِی وَ لابِکمْ» نازل شد بعد از آن آیه ۲ سوره فتح نازل گردید سپس مؤمنین به رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین (موضوعى که قبلاً گفته شد) گفتند و بعد این آیه نازل شد.[۲]
و نیز گویند این آیه با آیات ۴۵ و ۴۶ و ۴۸ پنج سال قبل از هجرت در مکه نازل شده است.[۳]
تفسیر
- آيات ۴۱ - ۴۸، سوره احزاب
- معنى و مراد از ذكر و تسبيحى كه مؤ منان بدان امر شده اند و وجه اينكه فرمود: ((سبحوهبكرة و اصيلا))
- مقصود از درود فرستادن خدا بربندگان كه بسيار ياد خدا مى كنند
- اشاره به معناى ((شاهد)) و ((سراج منير)) بودن پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله و سلم )
- بحث روايتى رواياتى درباره فضيليت ذكر خدا درذيل آيه : ((يا ايها الذين آمنوا ذكروا الله ذكرا كثيرا))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلًا كَبِيراً «47»
و به مؤمنان بشارت ده كه براى آنان از سوى خداوند بخششى بزرگ است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلاً كَبِيراً (47)
وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ: و بشارت و مژده بده اى پيغمبر مؤمنان را كه سالك طريق حق و تابع امر تو باشند، بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ: به آنكه مر ايشان راست از نزد خدا، فَضْلًا كَبِيراً: بخششى بزرگ و زياده بر مزد اعمال ايشان يا افزونى بر ساير امم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً (41) وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً (42) هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً (43) تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلامٌ وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْراً كَرِيماً (44) يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً (45)
وَ داعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنِيراً (46) وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلاً كَبِيراً (47) وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ دَعْ أَذاهُمْ وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ وَكِيلاً (48)
ترجمه
اى كسانيكه ايمان آورديد ياد كنيد خدا را ياد كردنى بسيار
و تسبيح كنيد او را در بامداد و شبانگاه
او است آنكه درود ميفرستد بر شما و فرشتگان او تا بيرون آورد شما را از تاريكى‌ها بروشنى و ميباشد بگروندگان مهربان
تهنيت ايشان روزى كه ملاقات ميكنند او را سلام است و آماده كرده براى آنان پاداشى بزرگ
اى پيغمبر همانا ما فرستاديم تو را گواه و بشارت دهنده و بيم دهنده
و خواننده بسوى خدا باجازه‌اش و چراغى روشنى بخش
و مژده ده مؤمنان را بآنكه براى ايشانست از خدا بخششى بزرگ
و اطاعت مكن كافران و منافقانرا و واگذار آزارشان را و واگذار كارت را بخدا و كافى است خدا كه كار گذار باشد.
تفسير
ذكر كثير ظاهرا معناى عرفى دارد كه بر حسب احوال و از منه و اشخاص متفاوت ميشود و شامل است انواع ذكر را از قبيل قلبى و لسانى و اقسام آنرا از قبيل تقديس و تحميد و تهليل و تمجيد و تسبيح در اوّل روز و آخرش كه افضل از ساير اوقات است براى آنكه مشهود است و ذكر و شكر خدا در بدو ورود در كار و ختم آن مناسب است و ملائكه روز و شب در اوّل آندو حاضرند و از ائمه اطهار ذكر كثير بتسبيحات اربعه سى مرتبه و تسبيح حضرت زهرا و مقدار نامحدود از ذكر تفسير شده و مراد از تسبيح تنزيه ذات احديّت است از آنچه لايق او نيست لذا بعضى آنرا
جلد 4 صفحه 329
بنماز صبح و شام تفسير نموده‌اند كه مشتمل بر تسبيح و تنزيه و تقديس است و اخبار و اقوال در باب ذكر كثير بسيار است و خداوند آنذات اقدسى است كه رحمت ميفرستد بتوسط ملائكه و كاركنان دستگاه خود بر شما پى در پى تا تكميل نمايد استعداد شما را براى معارف و بيرون آورد شما را از ظلمات جهل و نادانى و حيرت و سر گردانى و وارد نمايد در فضاى روشن علم و دانش و تحقّق بحقائق روحانى و او باهل ايمان مهربان بوده و هست و اگر قصور يا تقصيرى در اين سير از ظلمات بعالم نور براى آنها روى دهد خودش كمك ميكند بهدايت و مغفرت و ملائكه‌اش باستغفار و طلب رحمت براى آنها در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه صلوات بفرستد بر محمد و آل محمد ده مرتبه صلوات ميفرستند خدا و ملائكه بر او صد مرتبه و كسيكه صلوات بفرستد بر محمد و آل محمد صد مرتبه صلوات ميفرستند خدا و ملائكه بر او هزار مرتبه آيا نميشنوى قول خداوند را هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ تا آخر آيه و در مجمع از پيغمبر (ص) نقل نموده كه فرمود رحمت فرستادند ملائكه بر من و على هفت سال چون نبود در آنوقت كسيكه مشمول رحمت شود غير از من و او و بعضى درود و رحمت الهى را به بيان معارف و احكام و صلوات ملائكه را باستغفار و خروج از ظلمات بنور را بخروج از كفر و معاصى و دخول در ايمان و طاعت تفسير فرموده‌اند و رحمت خدا بر مؤمنين را باستعمال ملائكه را در تهيّه صلاح آنها دانسته‌اند در هر حال تحيّت و تعارف اهل ايمان با يكديگر روز كه ملاقات نمايند ثواب خدا را كه بهشت جاويد است سلام است كه دلالت بر سلامتى و آسايش دائمى دارد يا تهنيت و مباركباد و خير مقدم ايشان از طرف خدا بتوسط ملائكه آنست و آماده نموده خدا براى آنها اجر و پاداش خوب پسنديده‌ئى كه فوق آن تصوّر نمى‌شود از حور و قصور و انهار و اشجار و اثمار كه در بهشت برين است و بزرگترين الطاف الهى بر بندگان آنستكه پيغمبر خاتم را فرستاده تا شاهد و ناظر بر عقائد و اعمال آنها باشد و صحيح و فاسد و بد و خوب را بآنها بشناساند و گواهى دهد بر آنان در محضر عدل الهى و بشارت دهد ايشانرا بثواب آخرت و بترساند از عذاب آن و دعوت فرمايد آنانرا بتوحيد و عدل و نبوّت و امامت و ساير معارف حقه بدستور الهى و چراغ نور افكنى باشد براى آنها كه تمام حقائق را بر
جلد 4 صفحه 330
ايشان روشن كند و تمام شكوك و شبهات را از آنها دفع فرمايد و راه هدايت و نجات و نيل بدرجات عاليات را بايشان ارائه دهد و فضل و مزيّت اهل ايمان بخود و ذرّيه طاهره‌اش را بر تمام امم در اجر بر اعمال آنان نزد خدا بآنها اعلام فرمايد و بايشان به اين معنى بشارت دهد يا بتفضّل الهى بر آنها زائد از ميزان استحقاقشان در اجر اعمال يا بفضيلت زائده ايشان بر امم از جانب خدا در هر جهت و از هر باب يا بتفضّلات بينهايت الهى كه بخودى خود بزرگ است در باره ايشان و بدلخواه و توقّعات اهل كفر و نفاق عمل نفرمايد چنانچه در اوّل سوره گذشت و اعتنا نكند بآزار و اذيّت لسانى و عملى آنها يا آزار و اذيّت نكند آنانرا و بقتل نرساندشان و توكّل كند بخدا در دفع شرّ آنها چون همه در قبضه تصرّف اويند و كافى است خدا كه كار گذار متوكّلين بخود باشد در تمام امور و احوال و لذا بعضى گفته‌اند اين آيه منسوخ است بآيه قتال و قمّى ره فرموده پنج سال قبل از هجرت از مكّه نازل شده و اين دليل بر خلاف تأليف است و اللّه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ بِأَنَّ لَهُم مِنَ اللّه‌ِ فَضلاً كَبِيراً (47)
و بشارت بده مؤمنين را باين
جلد 14 - صفحه 514
که از براي آنها است از جانب الهي فضل بزرگي.
مسئله: در باب استحقاق و تفضل مكرر اشاره شده که عقوبات و بليات و مصائب نسبت بكفار و مشركين و ضالين و مضلين و ظالمين و فساق و فجار از روي استحقاق است زائد بر آن ظلم است و خلاف عدل و محال است از خداوند صادر شود و اما نعم الهيه و هدايت او و مثوبات دنيوي و اخروي براي مؤمنين از روي تفضل است احدي طلبي از خدا ندارد و استحقاقي ندارد حتي انبياء و اولياء زيرا جميع عبادات برابري با كوچكترين نعم الهي نميكند فقط قابليت ميآورد که قابل تفضلات الهي ميشود و تفضلات الهي هم مراتب زيادي دارد هر كرا بمقدار قابليت باو تفضل ميشود و ايمان اصل كليه اعمال صالحه است و مؤمن قابليت تفضل بسيار بزرگي دارد لذا ميفرمايد: وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ بِأَنَّ لَهُم مِنَ اللّه‌ِ فَضلًا كَبِيراً.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 47)- همان طور که گفتیم در این آیه و آیه بعد بیان پنج وظیفه از وظائف مهم پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله به دنبال بیان اوصاف پنج گانه است.
نخست می‌فرماید: «به مؤمنان بشارت ده که برای آنها از سوی خدا فضل و پاداش بزرگی است» (وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلًا کَبِیراً).
اشاره به اینکه مسأله «تبشیر» پیامبر صلّی اللّه علیه و آله تنها محدود به پاداش اعمال نیک مؤمنان نمی‌شود، بلکه خداوند آن قدر از فضل خود به آنها می‌بخشد که موازنه میان عمل و پاداش را بکلی بر هم می‌زند.
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص) موظف بود که مؤمنان را بشارت دهد به این که آنها از فضل بزرگ خدا، برخوردار خواهند بود. (و بشّر المؤمنین بأنّ لهم من اللّه فضلاً کبیرًا)
۲ - پاداش ایمان مؤمنان، از فضل خداوندى است. (و بشّر المؤمنین بأنّ لهم من اللّه فضلاً کبیرًا)
۳ - تفضل هاى خداوند به بندگان اش، مراتب دارد. (فضلاً کبیرًا)
۴ - ایمان، موجب دریافت مژده اى ویژه براى برخوردارى از تفضل خداوندى است. (و بشّر المؤمنین بأنّ لهم من اللّه فضلاً کبیرًا) چون بشارت دهى طبق آیه چهل و پنج از نقش ها و مسؤولیت هاى عمومى پیامبر(ص) است، این بشارت، مژده خاص و ویژه اى است.
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۴; پاداش ایمان ۲
- خدا: فضل خدا ۲، ۴; مراتب فضل خدا ۳
- فضل خدا: مشمولان فضل خدا ۱
- مؤمنان: بشارت به مؤمنان ۱، ۴; پاداش مؤمنان ۲; تفضل به مؤمنان ۱
- محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۱
منابع
