المائدة ٣٣
ترجمه
| المائدة ٣٢ | آیه ٣٣ | المائدة ٣٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُحَارِبُونَ»: می‌جنگند. «فَسَاداً»: حال است و به جای (مُفْسِدِینَ) به کار رفته است و یا این که مفعولٌ‌له است. «یُصَلَّبُوا»: به دار زده شوند. «مِنْ خِلافٍ»: عکس یکدیگر؛ یعنی دست راست و پای چپ، و اگر جنایت تکرار شد، دست چپ و پای راستِ باقیمانده. «یُنفَوْا»: تبعید شوند. زندانی شوند. «خِزْیٌ»: خواری. رسوائی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- محاربین و ستیزه جویان با خدا و رسول یا باید کشته شوند و یا به دار آویخته گردند و یا دست و پایشان از جهت مخالف بریده شود و یا تبعید گردند. (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله ... او ینفوا فى الارض)
۲- محاربین در صورت فسادانگیزى در جامعه ایمانى، محکوم به یکى از حدود چهارگانه (قتل، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید) (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله ... او ینفوا فى الارض) برداشت فوق بر این مبناست که واو عاطفه در «و یسعون» واو جمع باشد. یعنى حد ذکر شده از آن محاربى است که فسادگر باشد. تکرار نشدن «الذین» در «یسعون» مؤید این معناست.
۳- حدود چهارگانه (قتل، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید)، کیفرى مناسب براى محاربان فسادگر (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً) «جزاء» در لغت به معناى کیفر و پاداشى است که کافى باشد.
۴- گناه محاربه با پیامبر (ص)، همسان با گناه محاربه با خدا. (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله)
۵- تبهکاران و فسادانگیزان جامعه ایمانى، محکوم به یکى از حدود چهارگانه (قتل، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید)* (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى ... او ینفوا من الارض) کلمه «فى الارض» بیانگر این است که مراد از «فساد»، فساد در جامعه است، نه فسادهاى فردى. گفتنى است که در برداشت فوق «فسادگرى» عنوانى مستقل از محارب گرفته شده است.
۶- فسادگرى در زمین، گناهى برابر با گناه محاربه با خدا و رسول* (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً) جزاى مساوى براى محاربان و مفسدان، حکایت از برابرى گناه آنان دارد. گفتنى است که برداشت فوق مبتنى بر این است که مفسدان، عنوانى مستقل از محاربان نسبت به کیفرهاى چهارگانه باشد.
۷- ضرورت اعمال حتمى کیفر محاربان و مفسدان و پرهیز از کوتاهى در اجراى حدود الهى بر ایشان (انما جزؤا الذین ... ان یقتلوا او یصلبوا او تقطع ایدیهم و ارجلهم) فعل «یقتلوا» و «یصلبوا» و «تقطع» از باب تفعیل است و دلالت بر تأکید اجراى حدود یاد شده دارد.
۸- تلاش براى فساد و تباهى جامعه ایمانى، ستیزه جویى با خدا و رسول (ص) است. (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً) برداشت فوق بر این مبناست که «واو» در «و یسعون» تفسیریه باشد. یعنى فسادگرى در جامعه ایمانى، مصداقى از محاربه با خدا و رسول است.
۹- محاربان با خدا و رسول (ص) به دلیل فسادگرى در زمین محکوم به کیفرى سنگین (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً ان یقتلوا) بنابر اینکه «یسعون فى الارض» عطف تفسیرى براى «الذین یحاربون» باشد، مى توان گفت داعى بر تفسیر محاربان به فسادگران در زمین، بیان علت کیفرى است که براى آنان ذکر شده است.
۱۰- اجراى حدود الهى، روشى براى مبارزه با فساد اجتماعى و پاسدارى از امنیت جامعه (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً ان یقتلوا)
۱۱- ضرورت پاسدارى از امنیت و سلامت جامعه ایمانى با سرکوب آشوبگران و فسادانگیزان (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله و یسعون فى الارض فساداً ان یقتلوا)
۱۲- کیفرهاى ویژه محاربان مفسد، کیفرهایى خوار کننده و ذلت آور (ذلک لهم خزى فى الدنیا)
۱۳- ضرورت رسوا ساختن محاربان و فسادگران در جامعه (ذلک لهم خزى فى الدنیا) جمله «ذلک لهم خزى» مى رساند که ضرورت رسوا ساختن محاربان و مفسدان، مفروض گرفته شده و اجراى حد، وسیله اى براى رسوا کردن آنان است.
۱۴- ضرورت برگزیدن شیوه اى ذلت آفرین و اهانت آمیز در اجراى حد بر محارب مفسد (ذلک لهم خزى فى الدنیا) «لهم خزى» مى تواند ارشاد به چگونگى اجراى حد محاربان باشد. یعنى به گونه اى حدود الهى را بر آنان جارى کنید که به خوارى آنان منجر گردد.
۱۵- عذاب بزرگ اخروى پیامد و کیفر ستیزه جویى با خدا و رسول (ص) و فسادگرى در زمین (و لهم فى الاخرة عذاب عظیم)
۱۶- مجازات دنیوى محاربان و فسادانگیزان در مقایسه با مجازات اخروى آنان، بسى اندک و ناچیز است. (ذلک لهم خزى فى الدنیا و لهم فى الاخرة عذاب عظیم) تصریح به بزرگى عذاب محاربان در آخرت در مقابل کیفر دنیوى آنان، گویاى برداشت فوق است.
۱۷- اجراى حدود و مجازاتهاى دنیوى، مستلزم رهایى از عذاب اخروى نیست. (لهم خزى فى الدنیا و لهم فى الاخرة عذاب عظیم)
۱۸- هشدار خداوند به یهود نسبت به فرجام شوم ستیزه جویى با پیامبر (ص) و فسادانگیزى در زمین (من اجل ذلک کتبنا على بنى اسرءیل ... انما جزؤا الذین یحاربون) چون در آیه پیش روى سخن با بنى اسرائیل بود، این آیه مى تواند تعریض به اهداف و اعمال آنان در برابر پیامبر (ص) داشته باشد.
روایات و احادیث
۱۹- گرفتن مال مردم به زور، همراه با زدن آنان در کشور اسلامى، محاربه با خدا و رسول است. (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه) از امام صادق (ع) درباره کسانى که در کشور اسلامى با زدن مردم به غارت اموالشان بپردازند، روایت شده: هولاء من اهل هذه الایة «انما جزؤا الذین ... »[۱]
۲۰- سلاح بر گرفتن و ایجاد ناامنى در راهها همراه با قتل ، محاربه با خدا و رسول و کیفر آن اعدام است. (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... ان یقتلوا) از امام جواد (ع) روایت شده که در پاسخ از سؤال حکم فسادگرانى که راه بر مردم بسته اند فرمود: ... و ان کانوا اخافوا السبیل و قتلوا النفس امر بقتلهم ... .[۲]
۲۱- حاکم اسلامى، وظیفه دار برگزیدن یکى از مجازاتهاى چهارگانه محارب، با رعایت تناسب بین مجازات و جنایت وى (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... او ینفوا من الارض) از امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از معناى آیه فوق روایت شده: ذلک الى الامام یفعل به ما یشاء، قلت: فمفوض ذلک الیه؟ قال: لا، و لکن نحو الجنایة.[۳]
۲۲- اعدام، مجازات محارب فسادگر در زمین در صورت ارتکاب قتل (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... ان یقتلوا) از امام رضا (ع) درباره آیه فوق روایت شده: اذا حارب اللّه و رسوله و سعى فى الارض فساداً فقتل قتل به ... .[۴]
۲۳- اعدام و بدار آویختن، مجازات محارب فسادگر در زمین در صورت ارتکاب قتل و غارت (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... او یصلبوا) از امام رضا (ع) درباره آیه فوق روایت شده: اذا حارب اللّه و رسوله و سعى فى الارض فساداً ... و ان قتل و اخذ المال قتل و صلب ... .[۵]
۲۴- قطع یک دست و یک پا از جهت مخالف، مجازات محارب فسادگر در زمین، در صورت غارت نمودن اموال بدون ارتکاب قتل (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... او تقطع ایدیهم و ارجلهم من خلف) از امام رضا (ع) درباره آیه فوق روایت شده: اذا حارب اللّه و رسوله و سعى فى الارض فساداً ... و ان اخذ المال و لم یقتل قطعت یده و رجله من خلاف ... .[۶]
۲۵- تبعید محارب (از محل ارتکاب جرم به شهرى دیگر) و قطع معاشرت وى با مردم، کیفر سلاح بر کشیدن بدون قتل و غارت (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... او ینفوا من الارض) از امام رضا (ع) درباره آیه فوق روایت شده: ... و ان شهر السیف فحارب اللّه و رسوله و سعى فى الارض فساداً و لم یقتل و لم یأخذ المال ... ینفى من المصر الذى فعل فیه ما فعل الى مصر غیره و یکتب الى اهل ذلک المصر انه منفى فلا تجالسوه و لا تبایعوه و لا تناکحوه و لا تواکلوه و لا تشاربوه ... .[۷]
۲۶- زندانى کردن، کیفر ایجاد ناامنى در راهها، بدون قتل و غارت (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه ... او ینفوا من الارض) از امام جواد (ع) روایت شده که در پاسخ سؤال از حکم فسادگرانى که راه بر مرم بسته اند فرمود: ... فان کانوا اخافوا السبیل فقط و لم یقتلوا احداً و لم یأخذوا مالا امر بایداعهم الحبس فان ذلک معنى نفیهم من الارض ... .[۸]
۲۷- بریدن یک دست و یک پا از جهت مخالف و سپس به دار آویختن، کیفر ایجاد ناامنى در راهها به همراه قتل و غارت اموال (انما جزؤا الذین یحاربون اللّه و رسوله ... و ارجلهم من خلف) از امام جواد (ع) روایت شده که در پاسخ سؤال از حکم فسادگرانى که راه بر مردم بسته اند فرمود: ... و ان کانوا اخافوا السبیل و قتلوا النفس و اخذوا المال امر بقطع ایدیهم و ارجلهم من خلاف و صلبهم بعد ذلک ... .[۹]
موضوعات مرتبط
- احکام:۱، ۳، ۵، ۲۲، ۲۳، ۲۵
- افساد: فرجام افساد ۱۸ ; کیفر افساد ۹، ۱۵ ; گناه افساد ۶
- افشاگرى: جایز ۱۳
- امنیّت: حفظ امنیّت ۱۱
- پا: قطع پا ۱، ۲، ۳، ۵، ۲۴، ۲۷
- جامعه: افساد در جامعه ۲، ۸ ; اهمیت امنیت جامعه ۱۰ ; جامعه دینى ۸، ۱۱
- حدود: احکام حدود ۲۲ ; فلسفه اجراى حدود ۱۰
- خدا: جنگ با خدا ۴، ۶، ۸، ۹، ۱۵، ۱۹، ۲۰ ; هشدار خدا ۱۸
- دزدى: کیفر دزدى ۲۳
- دست: قطع دست ۱، ۲، ۳، ۵، ۲۴، ۲۷
- رهبرى: مسؤولیت رهبرى ۲۱
- ظلم: کیفر ظلم ۲۱
- عذاب: مراتب عذاب ۱۵ ; نجات از عذاب ۱۷
- غارت: کیفر غارت ۲۴، ۲۷
- فساد: مبارزه با فساد اجتماعى ۱۰
- قتل: کیفر قتل ۲۲، ۲۳
- کیفر: اخروى ۱۷ ; کیفر دنیوى ۱۷ ; مراتب کیفر ۱۲، ۱۶
- مال: غصب مال ۱۹
- محارب: احکام محارب ۱، ۲، ۳، ۲۳، ۲۴ ; اعدام محارب ۱، ۲، ۳، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۷ ; افساد محارب ۳ ; افشاى محارب ۱۳ ; اقسام حد محارب ۲۱ ; تبعید محارب ۱، ۲، ۳، ۲۵ ; حبس محارب ۲۶ ; حد محارب ۱، ۲، ۳، ۷، ۲۵ ; فرجام محارب ۱۸ ; کیفر اخروى محارب ۱۵، ۱۶ ; کیفر دنیوى محارب ۱۶ ; کیفر محارب ۱، ۲، ۳، ۷، ۹، ۱۲، ۱۴، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷ ; گناه محارب ۴، ۶
- محاربه: موارد محاربه ۱۹، ۲۰
- محمّد (ص): جنگ با محمّد (ص) ۴، ۶، ۸، ۹، ۱۵، ۱۸، ۱۹، ۲۰
- مردم: اذیّت به مردم ۱۹ ; ظلم به مردم ۱۹
- مفسدان: احکام مفسدان ۵ ; اعدام مفسدان ۵، ۲۲، ۲۳ ; افشاى مفسدان ۱۳ ; تبعید مفسدان ۵ ; حد مفسدان ۵ ; کیفر اخروى مفسدان ۱۶ ; کیفر دنیوى مفسدان ۱۶ ; کیفر مفسدان ۵، ۷، ۱۲، ۱۴، ۲۳، ۲۴ ; مبارزه با مفسدان ۱۱ ; مفسد فى الارض ۵
- ناامنى: حدّ ناامنى ۱۶، ۲۷ ; کیفر ناامنى ۲۰، ۲۵، ۲۶، ۲۷
- نظام جزایى:۱، ۷، ۲۱
- یهود: افساد یهود ۱۸ ; هشدار به یهود ۱۸ ; یهود و محمّد (ص) ۱۸
منابع
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۵، ح ۲; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۶۵- ، ح ۳.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۳۱۵، ح ۹۱; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۶۷، ح ۱۶.
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۶، ح ۵; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۲۲- ، ح ۱۶۴.
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۷، ح ۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۲۳- ، ح ۱۶۵.
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۷، ح ۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۲۳- ، ح ۱۶۵.
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۷، ح ۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۲۳- ، ح ۱۶۵.
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۲۴۷، ح ۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۲۳- ، ح ۱۶۵.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۳۱۵، ح ۹۱; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۶۷، ح ۱۶.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۳۱۵، ح ۹۱; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۶۷، ح ۱۶.
