آل عمران ٤١
ترجمه
| آل عمران ٤٠ | آیه ٤١ | آل عمران ٤٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«آیَةً»: نشانه. علامت. «أَلاَّ تُکلِّمَ النَّاسَ»: این که نمی‌توانی با مردم سخن بگوئی. «رَمْزاً»: اشاره با دست یا سر و غیره. «الْعَشِیِّ»: شامگاهان. «الإِبْکَار»: سحرگاهان (نگا: مریم / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۱ - ۳۵، سوره آل عمران
- معناى سخن مادر مريم : ((نذرت لك ما فى بطنى محررا))
- اعتقاد مادر مريم به حمل خود از روى جزم بود
- معناى جمله ((و ليس الذكر كالانثى ))
- وجه تسميه ((مريم ))
- ((قبول حسن )) به معناى تقبل يعنى قبول با رضايت درونى است
- معناى ((محراب ))
- رزقى كه همواره نزد مريم بوده رزق معمولى و عادى نبوده است
- شباهت بسيار بين عيسى و يحيى (على نبينا و آله و عليهما السلام )
- عيسى و يحيى در كلام خداوند سبحان
- استفهام زكريا در جمله ((انى يكون لى غلام ؟)) بمنظور استبعاد نبوده است
- استفهام يحيى نظير سؤ ال حضرت ابراهيم است
- در خواست نشانه و علامت كردن زكريا براى چه بوده است ؟
- تصرف شيطان در نفوس انبياء (ع ) محال است
- طرح يك سؤ ال و پاسخ به آن
- سخنى پيرامون الهامات غيبى و خواطر شيطانى
- بخشى از تكلم كه مخصوص خداوند است
- بحث روايتى (در ذيل آيات مربوط به مادر مريم و زكريا و...)
- سخنان بعضى از مفسرين در انكار اين روايات و پاسخ به او
- بحث روايتى (راجع به الهامات و خواطر)
نکات آیه
۱ - زکریا از پروردگار، نشانه تحقق بشارت اعطاى ذریّه را درخواست کرد. (قال ربّ اجعل لى ایة)
۲ - توجّه زکریا به ربوبیّت خدا، در هنگام دعا (قال ربّ اجعل لى ایة)
۳ - ناتوانى زکریا بر تکلّم تا سه روز، نمودى از قدرت خداوند بر تحقق مشیّت خویش (کذلک اللّه یفعل ما یشاء. قال ربّ اجعل لى ایة قال ایتک الاّ تکلّم الناس ثلثة ایّام) ظهور «الاّ تکلم»، در نفى قدرت از متکلّم است.
۴ - ناتوانى زکریا بر تکلّم تا سه روز، نشانه الهى بودن بشارت اعطاى فرزند به وى (قال ربّ اجعل لى ایة قال ایتک الاّ تکلّم الناس ثلثة ایّام) درخواست آیه و نشانه (اجعل لى ایة) از سوى زکریا، براى تشخیص الهى بودن بشارت بوده است.
۵ - گفتگوى حضرت زکریا با خداوند متعال (قال ربّ ... قال ایتک)
۶ - قدرت زکریّا تنها بر ذکر و تسبیح خداوند، نشانه الهى بودن بشارتى که دریافت کرده بود.* (قال ایتک الاّ تکلّم النّاس ... و اذکر ربّک کثیراً و سبّح) بنابراینکه «اذکر» به معناى ذکر لسانى باشد.
۷ - زکریا خواستار نشانه اى شهودى و حسّى، براى اطمینان قلب خویش نسبت به اعطاى فرزند به وى* (قال ربّ اجعل لى ایة قال ایتک الاّ تکلّم الناس)
۸ - اشتیاق زکریا به دانستن زمان تحقق بشارت الهى و درخواست نشانه اى براى آن* (قال ربّ اجعل لى ایة) به نظر مى رسد که نسبت به اصل بشارت (فرزنددار شدن) اطمینان داشته است، چون ملائکه به آن تصریح کرده اند، بنابراین، تنها نشانه اى را براى زمان تحقق آن بشارت از خداوند درخواست کرده بود.
۹ - وجود روزه سکوت (خوددارى از سخن گفتن) در ادیان گذشته* (قال ایتک الاّ تکلّم الناس)
۱۰ - کاربرد اعجاز در اثبات حقایق، حتى براى انبیاى الهى (قال ایتک الاّ تکلّم الناس ثلثة ایّام)
۱۱ - امر خداوند به زکریا، مبنى بر کثرت یاد و تسبیح او، به هنگام صبح و شام (و اذکر ربّک کثیراً و سبّح بالعشىّ و الابکار)
۱۲ - کثرت یاد خداوند و تسبیح او در صبح و شام (همه گاه)، مطلوب اوست. (و اذکر ربّک کثیراً و سبّح بالعشىّ و الابکار)
۱۳ - کثرت یاد خدا و تسبیح او، سپاس نعمت اوست. (ایتک ... و اذکر ربّک کثیراً و سبّح) پس از بشارت به اعطاى فرزند و قرار علامت براى الهى بودن بشارت، زکریا مأمور به ذکر خدا مى شود; لذا به نظر مى رسد دستور ذکر، براى شکر آن نعمتها باشد.
۱۴ - آغاز و پایان روز، از مناسبترین اوقات براى یاد خدا (و اذکر ربّک ... بالعشىّ و الابکار)
۱۵ - سه روز روزه سکوت (سخن نگفتن جز با رمز و اشاره)، کثرت ذکر خدا و تسبیح او، دستورالعمل خدا به زکریا براى دستیابى به خواسته خویش (فرزند صالح)* (قال ایتک الاّ تکلّم ... و اذکر ربّک کثیراً و سبّح) در برداشت فوق، فعل «الاّ تکلّم» که به صیغه نفى است، به معناى نهى گرفته شده است; به قرینه فعل امر «اذکر» که بر آن عطف شده است.
روایات و احادیث
۱۶ - زکریّا، با توجّه به امکان غیر الهى بودن بشارت اعطاى یحیى به وى، از خداوند درخواست نشانه کرد. (انّ اللّه یبشّرک بیحیى ... قال ربّ اجعل لى ایة) امام صادق (ع): ان زکریّا لمّا دعا ربّه ان یهب له ذکراً فنادته الملائکة بما نادته به احبّ ان یعلم ان ذلک الصوت من اللّه ... و ذلک قول اللّه: «ربّ اجعل لى آیة ...».[۱]
۱۷ - اشاره با سر، تکلّم رمزى سه روزه زکریا با مردم (الاّ تکلّم النّاس ثلثة ایّام الاّ رمزا) امام باقر یا امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: فکان یؤمى برأسه و هو الرّمز.[۲]
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: ۴
- ادیان: ۹
- اطمینان: عوامل اطمینان ۷
- انبیا: دعاى انبیا ۱، ۲، ۷
- تسبیح: آثار تسبیح ۱۳ ; آداب تسبیح ۱۱، ۱۵ ; ارزش تسبیح ۱۲
- خدا: اوامر خدا ۱۱، ۱۵ ; بشارت خدا ۸ ; ربوبیت خدا ۲ ; قدرت خدا ۳ ; مشیّت خدا ۳
- دعا: آداب دعا ۲ ; زمینه اجابت دعا ۱۵
- ذکر: آداب ذکر ۱۵ ; ذکر خدا ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ; وقت ذکر ۱۴
- روزه: روزه سکوت ۹، ۱۵ ; روزه در ادیان ۹
- زکریّا (ع): ۳ بشارت به زکریّا (ع) ۱، ۴، ۶، ۸، ۱۶ ; تسبیح زکریّا (ع) ۱۱ ; دعاى زکریّا (ع) ۲، ۷، ۱۶ ; روزه زکریّا (ع) ۱۵، ۱۷ ; مناجات زکریّا (ع) ۵
- شکر: شکر نعمت ۱۳
- شناخت: شناخت حسّى ۷
- معجزه: اهمیّت معجزه ۱۰
- مناجات: ۵
- یحیى (ع): ۱۶
