النبإ ٩
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ جَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتاً |
ترجمه
| النبإ ٨ | آیه ٩ | النبإ ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سُبَاتاً»: آرامش و آسایش (نگا: فرقان / ). بعضی آن را به معنی مرگ گرفته‌اند (نگا: جزء عمّ محمّد عبده، أضواءالبیان). به این اعتبار که خدا هر شب و هر روز، نمونه‌ای آشکار از مردن و زنده شدن را به انسانها نشان می‌دهد. خواب مردمان مرگ آنان، و بیدار شدن ایشان رستاخیزشان است (نگا: زمر / ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۶ سوره نبأ
- بيان محتواى كلى سوره مباركه نبأ
- مقصود از «خبر عظيم»، روز بعث و قيامت بوده است
- مراد از اختلاف مشركان درباره معاد
- استدلال بر ثبوت بعث و جزا، مستفاد از آيات: «ألم نَجعَل الأرضَ مِهَاداً...»
- معناى اين كه فرمود: «كوه ها را ميخ قرار داديم» و «ازواج خلقتان كرديم»
- معناى اين كه فرمود: خوابتان را «سبات»، و شب را «لباس»، و روز را «معاش» قرارداديم
- رواياتى در بيان برخى آيات گذشته
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً «6» وَ الْجِبالَ أَوْتاداً «7» وَ خَلَقْناكُمْ أَزْواجاً «8» وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً «9» وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِباساً «10» وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً «11»
آيا زمين را بستر قرار نداديم؟ و كوهها را (همچون) ميخها؟ و شما را جفت آفريديم. و خواب را مايه آرامش شما قرار داديم. و شب را پوششى ساختيم. و روز را وقت تلاش و معاش قرار داديم.
نکته ها
«اوتاد» جمع «وتد» به معناى ميخ است و تشبيه كوه به ميخ، از معجزات علمى قرآن است. ريشه كوهها در عمق زمين، مانع حركت لايه‌هاى زمين و وقوع زلزله‌هاى دائمى است. كوهها همچون ميخ، چند برابر آنچه در بيرون‌اند، در دل زمين فرورفته‌اند، بگذريم كه كوهها منافع ديگرى نيز دارند: حافظ برفها براى تابستان، مانع تند بادها، علامت و نشانه راهها، محل معادن و سنگها و غارها و عامل ايجاد درّه‌ها هستند كه هر يك در جاى خود براى زندگى ضرورى است.
«سبات» به معناى قطع كار و تعطيل كردن آن است كه موجب آسايش و آرامش جسم و روان مى‌شود.
پیام ها
1- مشت نمونه خروار است. مطالعه در هستى، بهترين راه خداشناسى و معادشناسى است. أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً ...
2- انسان در دادگاه عقل و وجدان خدا پرست است و مى‌توان از وجدان او درباره قدرت الهى سوال كرد. «أَ لَمْ نَجْعَلِ»
3- از قدرت خداوند به آفرينش زمين و آسمان و ديگر پديده‌هاى طبيعى، به قدرت او براى برپايى قيامت، استدلال كنيد. الْأَرْضَ ... الْجِبالَ ... اللَّيْلَ ... النَّهارَ ...
4- پس از طرد افكار باطل، بر عقايد حقتان استدلال كنيد. كَلَّا سَيَعْلَمُونَ ... أَ لَمْ نَجْعَلِ
جلد 10 - صفحه 361
5- اگر روحيه لجاجت نباشد، انسان از همين زمين و زمان و خواب و خوراك مى‌تواند درس بگيرد. الْأَرْضَ ... اللَّيْلَ ... النَّهارَ ...
6- قدرت و حكمت الهى در آفرينش ما و هستى، دليل آن است كه ما را با مرگ رها نخواهد كرد. خَلَقْناكُمْ أَزْواجاً ... نَوْمَكُمْ سُباتاً ... النَّهارَ مَعاشاً
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً «9»
وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً: و قرار داديم خواب شما را آن چيزى كه به آن قطع حس و حركت شود، تا قواى حيوانيّه استراحت يابند و بدان آسايش يابند و ماندگى ايشان كه از رنج و زحمت كار حاصل شده، زايل شود.
نعمت پنجم:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
عَمَّ يَتَساءَلُونَ «1» عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ «2» الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ «3» كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ «4»
ثُمَّ كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ «5» أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً «6» وَ الْجِبالَ أَوْتاداً «7» وَ خَلَقْناكُمْ أَزْواجاً «8» وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً «9»
وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِباساً «10» وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً «11» وَ بَنَيْنا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِداداً «12» وَ جَعَلْنا سِراجاً وَهَّاجاً «13» وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً «14»
لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً «15» وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً «16»
ترجمه
از چه سؤال ميكنند از يكديگر
از خبر بزرگى
كه آنان در آن اختلاف دارند
نه چنين است زود است كه بدانند
پس نه چنين است زود است كه بدانند
آيا قرار نداديم زمين را فرشى گسترده
و كوهها را ميخها
و آفريديم شما را جفتها مرد و زن
و قرار داديم خوابتان را آسايش
و قرار داديم شب را پوشش
و قرار داديم روز را وقت معيشت
و بنا كرديم بالاى سر شما هفت طبقه محكم
و قرار داديم چراغى درخشان
و فرو فرستاديم از ابرهاى متراكم بفشار بر يكديگر آب ريزان پى در پى را
تا بيرون آوريم بآن حبوبات و گياه را
و بوستانهائى كه بهم پيچيده باشد درختان آنها.
تفسير
گفته‌اند بعد از بعثت حضرت ختمى مرتبت و اخبار او از توحيد خدا و حشر مردم در روز جزا و تلاوت آيات قرآن كفّار مكه از يكديگر بر سبيل تعجّب و انكار سؤال مينمودند كه اين چه سخنانى است محمّد ميگويد لذا خداوند براى اهميّت دادن بقضيّه و آنچه از آن سؤال مينمودند ميفرمايد از چه امر اين مردم از يكديگر سؤال ميكنند و بيان ميفرمايد از خبر بزرگى كه در آن اختلاف دارند و عمّ در اصل عن ما بوده نون قلب بميم و در ميم ادغام شده و الف براى اتّصال ما بحرف جرّ حذف شده و گفته‌اند عمده نظر آنها باخبار پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از اوضاع
جلد 5 صفحه 331
قيامت بوده ولى در روايات ائمه اطهار نبأ عظيم بولايت امير المؤمنين عليه السّلام و وجود مبارك آنحضرت تفسير شده و آنكه نبأ و آيتى بزرگتر از او نيست و آنكه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بآن تصريح نموده و ظاهرا نبأ عظيم شامل است تمام معارف حقّه را از توحيد و عدل و نبوّت و امامت و معاد روز قيامت و آنچه را مورد اختلاف است در بين مردم و در روايات بيان مصداق شده كه اختصاص بمعاد داده نشود و اختلاف در مقام امير المؤمنين عليه السّلام بيشتر از ساير معارف حقّه شده لذا با آنحضرت انسب است و بعدا خداوند منع فرموده سؤال از يكديگر را و به اشاره وعده مجازات بر آن داده چون فرموده نه چنين است كه تصوّر نموده‌اند بعد از اين ميدانند كه حق است آنچه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از آن خبر داده و باز تأكيد فرموده اينمعنى را براى مبالغه و بكلمه ثمّ اشاره فرموده به اشدّيّت وعيد دوّم از اوّل و محتمل است اوّل اشاره ببعد از مرگ باشد و دوم اشاره بقيامت و بيان فرموده آيات توحيد و قدرت كامله خود را باين تقريب كه آيا قرار نداديم زمين را بساط گسترده مهيّا براى سكونت و آرامش و تصرّفات شما و نگردانيديم كوهها را ميخهاى محكم زمين تا متزلزل و متمايل به اطراف نگردد و آفريديم شما را جفتها مرد و زن تا با يكديگر مأنوس شويد و نسل شما در زمين باقى بماند و قرار داديم خواب شما را قاطع حس و حركت براى آسايش و استراحت و قرار داديم شب را براى شما مانند پوششى كه مستور دارد شما را از انظار يكديگر اگر بخواهيد از هم مخفى شويد و قمّى ره نقل فرموده كه قرار ميدهد شب را لباس براى روز و قرار داديم روز را وقت معيشت يعنى طلب معاش حلال براى شما و قرار داديم در بالاى سر شما هفت سقف محكم معظم مبرم را كه بمرور ايّام كهنه و خراب نگردد و قرار داديم خورشيد را چراغى پر نور و درخشان و با حرارت كه منافع آن بيشمار است و نازل نموديم از ابرهاى متراكم بفشار بر يكديگر باران شديد پى در پى را تا بيرون آوريم بسبب آن حبوباتى را كه ارزاق مردم است و روئيدنيهائى را كه خوراك حيوانات است و باغهائى را كه درختان سبز و خرّم آن سر در گريبان يكديگر كرده و بهم پيچيده شده‌اند اينها همه براى آنستكه شما بوظائف خود عمل نمائيد و مستحق مقام
جلد 5 صفحه 332
برترى شويد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ جَعَلنا نَومَكُم سُباتاً «9»
و قرار داديم خواب شما را راحتي و آرامش فرمودند: (النوم اخ الموت) انسان موقعي که خواب او را ربود قواي حيواني او آرامش پيدا ميكند از خستگي كار و شغل و از فكر و خيال و شريعت بدن ميپردازد و روح انساني بقالب مثالي تعلق ميگيرد و سير ميكند و خوابهاي خوب يا بد مشاهده ميكند، خواب رحماني يا شيطاني ولي علاقه او بكلي از بدن بريده نشده بمجرد تنبه بيدار ميشود و قواي حيواني را بكار مياندازد مثل خواب ماشين است که روشن است ولي راننده او را بحركت نينداخته بيداري او را به سير و حركت در ميآورد، و در موت علاقه روح قطع ميشود و ماشين بدن خاموش ميشود و پس از زنده شدن و بعث علاقه وصل ميشود و ماشين روشن ميشود لذا موقعي که زنده ميشوند تصور ميكنند که خواب بوده‌اند و آنچه روح در عالم برزخ داشته خوب يا بد تصور ميكنند خواب ديده‌اند چنانچه عزيز پس از صد سال مردن که زنده شد که ميفرمايد: فَأَماتَه‌ُ اللّه‌ُ مِائَةَ عام‌ٍ ثُمَّ بَعَثَه‌ُ قال‌َ كَم لَبِثت‌َ قال‌َ لَبِثت‌ُ يَوماً أَو بَعض‌َ يَوم‌ٍ قال‌َ بَل لَبِثت‌َ مِائَةَ عام‌ٍ ... الايه بقره آيه 259، و اصحاب كهف موقعي که بيدار شدند: قال‌َ قائِل‌ٌ مِنهُم كَم لَبِثتُم قالُوا لَبِثنا يَوماً أَو بَعض‌َ يَوم‌ٍ- الي قوله تعالي- وَ لَبِثُوا فِي كَهفِهِم ثَلاث‌َ مِائَةٍ سِنِين‌َ وَ ازدَادُوا تِسعاً كهف آيه 19، و روز رستاخيز هم ميگويند: قالُوا يا وَيلَنا مَن بَعَثَنا مِن مَرقَدِنا يس آيه 52 که قبر را خوابگاه ميگويند، و از همين جهت که خدا بعد از تقاضاي آنها که برگردند بدنيا تصور ميكنند يك خواب پريشاني ديده‌اند ميفرمايد:
وَ جَعَلنا نَومَكُم سُباتاً
353
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 9)- سپس به پدیده «خواب» که از مواهب بزرگ الهی بر انسان است و نقش عظیمی در سلامت جسم و جان او دارد اشاره کرده، می‌افزاید: «و خواب شما را مایه آرامشتان قرار دادیم» (و جعلنا نومکم سباتا).
با این که یک سوم زندگی انسان را «خواب» فرا گرفته، و همیشه انسان با این مسأله مواجه بوده، هنوز اسرار خواب به خوبی شناخته نشده است، و حتی این که چه عاملی سبب می‌شود که در لحظه معینی بخشی از فعالیتهای مغزی از کار بیفتد، و سپس پلک چشمها بر هم آمده، و تمام اعضای تن در سکون و سکوت و استراحت فرو رود، هنوز به درستی روشن نیست! گرچه آیه فوق ناظر به خواب به عنوان یک نعمت الهی است، ولی از آنجا که «خواب» شباهت به «مرگ» و «بیداری» شباهتی به «رستاخیز» دارد، می‌تواند اشاره‌ای به این مطلب نیز باشد.
نکات آیه
۱ - خواب، پایان دهنده کار و تلاش روزمرّه انسان و زمینه آرامش و راحتى او است. (و جعلنا نومکم سباتًا) «سباتاً» ; یعنى، از حرکت باز ایستادن (لسان العرب از زجاج) و معناى اصلى آن، راحت است. (مصباح)
۲ - خواب، از نعمت هاى خداوند براى انسان ها است. (و جعلنا نومکم سباتًا)
۳ - تلاش بىوقفه و بدون استراحت، ناهنجار و برخلاف طبیعت خدادادى انسان است. (و جعلنا نومکم سباتًا) جمله «و جعلنا ...» در مقام امتنان است. توصیف نعمت خواب به این که «کار و تلاشِ انسان را قطع مى کند»، بیانگر این است که خداوند از او، تلاش بى استراحت نخواسته است.
۴ - خواب براى انسان، نوعى مرگ است. (و جعلنا نومکم سباتًا) فعل «سُبِتَ» علاوه بر معناى «بى هوش شد»، به معناى «مُرد» نیز استعمال مى شود (مصباح). بنابراین، احتمال مى رود که «سبات» به معناى مرگ باشد.
۵ - قدرت خداوند بر ایجاد حالت خواب در انسان، دلیل امکان معاد است. (عمّ یتساءلون ... و جعلنا نومکم سباتًا)
۶ - مرگ و معاد انسان، شبیه خواب و بیدارى است. (و جعلنا نومکم سباتًا) یاد کردن از خواب در میان آیاتى که به منظور رفع استبعاد از معاد مطرح شده; ممکن است به جهت تشابهى باشد که بین خواب و مرگ و نیز بیدارى و معاد وجود دارد.
موضوعات مرتبط
- آرامش: زمینه آرامش ۱
- انسان: طبع انسان ۳
- تشبیهات قرآن: تشبیه به بیدارى ۶; تشبیه به خواب ۶; تشبیه به مرگ ۴; تشبیه خواب ۴
- تلاش: افراط در تلاش ۳
- خدا: قدرت خدا ۵; نعمتهاى خدا ۲
- خواب: منشأ خواب ۵; نقش خواب ۱
- قرآن: تشبیهات قرآن ۴، ۶
- مرگ: حقیقت مرگ ۶
- معاد: حقیقت معاد ۶; دلایل معاد ۵
- نعمت: نعمت خواب ۲
منابع
