الجاثية ٣٦
ترجمه
| الجاثية ٣٥ | آیه ٣٦ | الجاثية ٣٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَبِّ»: تکرار این لفظ برای تأکید است و هر سه واژه بدل یا صفت (الله) می‌باشند.
تفسیر
- آيات ۲۰ - ۳۷ سوره جاثيه
- مراد از رحمت خداوند و اختصاص آن به گروه خاصى در اين آيه
- توضيح اينكه بد كاران نه در حيات و نه در ممات با مؤ منان صالح العمل برابر نيستند
- احتجاج براى اثبات معاد با استناد به حق و عدالت
- ابطال پندار كفار در يكسان دانستن مرگ نيكوكار و بدكار
- حقيقت عبادت اطاعت كردن است
- معناى ((اله )) گرفتن ((هوى ))
- مفاد جمله : ((و اضله الله على علم )) و بيان عدم منافات بين ضلالت و علم
- معناى سخن منكران معاد: ((ما هى الا حياتنا الدنيا نموت و نحيا و ما يهلكنا الا الدهر)) واشاره به چند قول در معناى اين آيه
- گفتار برخى مفسرين كه مراد آيه را نتاسخ و ثنى ها دانسته اند و نقد گفتار آنان
- معنا و تفسير آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق انا كنا نستنسخ ما كنتم تعملون )) وتوضيحى درباره كتابت اعمال
- اقوال ديگر مفسرين در تفسير اين آيه
- چند روايت در ذيل آيه : ((افراءيت من اتخذ الهه هويه )) و ((و ما يهلكنا الا الدهر))
- روايات و توضيحاتى درباره كتابت و استنساخاعمال در ذيل آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق ...))
نکات آیه
۱ - تنها خداوند، شایسته حمد و ستایش بى پایان (فللّه الحمد) تقدم «للّه» بر «الحمد» مفید حصر است.
۲ - معاد و برپایى قیامت، نمودى از تدبیر خداوند هستى و شایسته حمد و ستایش (إنّ وعد اللّه حقّ ... و قیل الیوم ننسیکم ... فالیوم لایخرجون ... فللّه الحمد)
۳ - توانمندى معبود بر جزاى بندگان، نمایانگر شایستگى وى براى حمد و سپاس (و ما لکم من نصرین ... فللّه الحمد ربّ السموت و ربّ الأرض) حرف «فاء» در «فللّه الحمد» مفاد آن را بر مطالب قبل که در باره معاد بود، تفریع کرده است.
۴ - خداوند، یگانه پروردگار آسمان ها و زمین و تمامى جهانیان (ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العلمین)
۵ - جهان هستى، داراى آسمان هاى متعدد (ربّ السموت )
۶ - رهیافت انسان به ستایش پروردگار، در پرتو توجه به نظام عالى تدبیر او در هستى (حم ... إنّ فى السموت و الأرض لأیت للمؤمنین... فللّه الحمد) با توجه به قرار گرفتن این آیه در بخش پایانى سوره، «فاء» در «فللّه» تفریع بر کل محتواى سوره است که درصدد نمایاندن مظاهر تدبیر والاى الهى در هستى - به ویژه در نظام زندگى انسان - است.
۷ - خداوند، برآورنده نیازهاى نظام جهان و تمامى موجودات آن (فللّه الحمد ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العلمین) ربوبیت و تدبیر موجودات عالم از سوى پروردگار، ملازم با رفع نیازها و ایجاد زمینه براى رشد و پرورش آنها است.
۸ - حرکت جهان هستى، در مسیر ترقّى و کمال (ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العلمین) با توجه به معنا و مفهوم تربیتى و تکاملى نهفته در واژه «ربّ»، برداشت یاد شده قابل استفاده است.
۹ - حاکمیت تدبیر و مدیریت خداوند یکتا، بر کل نظام هستى (فللّه الحمد ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العلمین) تکرار واژه «ربّ» در آیه شریفه، مى تواند در راستاى شرک زدایى و تثبیت باور به حاکمیت مطلق ربوبیت خداوند باشد.
۱۰ - مدیریت یگانه خداوند بر جهان، جلوه اى از جمال هستى و شایسته حمد و ستایش (فللّه الحمد ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العلمین) ذکر وصف «ربّ السماوات و...» در پى تأکید بر ربوبیت عام، فراگیر و یگانه خداوند، مى تواند بیانگر این نکته باشد که گردش نظام هستى با مدیریت واحد، خود جمال و زیبایى دیگرى براى هستى است و در نتیجه خالق و مدیر هستى، شایسته حمد و سپاس است.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ها ۵; مربى آسمان ها ۴
- آفرینش: تکامل آفرینش ۸; حاکم آفرینش ۹; مدبر آفرینش ۹; مربى آفرینش ۴، ۱۰; نشانه هاى زیبایى آفرینش ۱۰; نظام احسن آفرینش ۶; نیازهاى آفرینش ۷
- توحید: توحید ربوبى ۴، ۹
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱، ۴، ۹
- حمد: حمد خدا ۱; دلایل حمد خدا ۲; زمینه حمد خدا ۶، ۱۰
- خدا: آثار تدبیر خدا ۱۰; اختصاصات خدا ۱; افعال خدا ۷; تدبیر خدا ۹; حاکمیت خدا ۹; نشانه هاى تدبیر خدا ۲
- ذکر: آثار ذکر تدبیر خدا ۶
- زمین: مربى زمین ۴
- قیامت: آثار قیامت ۲
- معاد: آثار معاد ۲
- معبود: قدرت معبود ۳; ملاک حمد معبود ۳
- موجودات: نیازهاى موجودات ۷
- نیازها: منشأ تأمین نیازها ۷
