هود ١٢١
ترجمه
| هود ١٢٠ | آیه ١٢١ | هود ١٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عَلَی مَکَانَتِکُمْ»: به اندازه قدرت و استطاعتی که دارید (نگا: انعام / . به شیوه و برنامه خود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قُلْ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنَّا عامِلُونَ «121»
و به كسانى كه ايمان نمى‌آورند بگو: هر چه در توان داريد انجام دهيد، ما نيز انجام مى‌دهيم.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ قُلْ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنَّا عامِلُونَ (121)
«1» نهج البلاغه فيض الاسلام خطبه 84 ص 203.
جلد 6 - صفحه 160
بعد از آن تهديد منكرين را فرمايد:
وَ قُلْ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ: و بگو اى پيغمبر مر كسانى را كه ايمان نياورند.
اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ: عمل كنيد در حالتى كه بر آن متمكنيد، يعنى بكنيد آنچه توانيد؛ اين بر سبيل تهديد و وعيد است. إِنَّا عامِلُونَ: بدرستى كه ما نيز عمل كنندگانيم به همان حال كه امر شده‌ايم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً واحِدَةً وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ (118) إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ (119) وَ كُلاًّ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِهِ فُؤادَكَ وَ جاءَكَ فِي هذِهِ الْحَقُّ وَ مَوْعِظَةٌ وَ ذِكْرى لِلْمُؤْمِنِينَ (120) وَ قُلْ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنَّا عامِلُونَ (121) وَ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ (122)
وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (123)
ترجمه
و اگر خواسته بود پروردگار تو هر آينه قرار داده بود مردم را داراى يك دين و هميشه باشند اختلاف كنندگان
مگر كسانى كه رحم فرمود پروردگار تو و از براى آن آفريد ايشانرا و تمام شد سخن پروردگار تو هر آينه پر كنم البتّه دوزخ را از جنّيان و آدميان تمامى
و هر قصّه‌اى كه نقل ميكنيم براى تو از اخبار پيغمبران چيزى است كه ثابت ميگردانيم بآن دلت را و آمد تو را در اين حقّ و پندى است و تذكّرى براى گروندگان
و بگو مر آنانرا كه نميگروند بكنيد چنانچه ميكنيد همانا ما كنندگانيم
و منتظر باشيد همانا ما منتظرانيم
و مر خدا را است امر نهانى آسمانها و زمين و بسوى او باز ميگردد كار تمامى آن پس بندگى كن او را و توكّل كن بر او و نيست پروردگار تو بى خبر از آنچه بجا مى‌آوريد
تفسير
اراده و مشيّت الهى تعلّق گرفته است كه بندگان در آفاق و انفس و ادلّه توحيد و ساير اصول دين و مذهب تأمّل و تفكّر نمايند تا حق را بيابند و معتقد شوند و احكام الهى را بموقع اجرا گذارند و مستحقّ اجر و ثواب شوند و بمقام اشرف و لذّت اكمل نائل گردند لذا آنانرا مجبور و مجبول بدين حقّ نفرمود با آنكه اگر خواسته بود آنها را مانند ملائكه منزّه و مبرّى از معاصى و معتقد بحق و حقيقت
جلد 3 صفحه 118
خلق ميفرمود و در نتيجه تمام افراد بشر بالفطره داراى دين حقّ و متّحد در يك آئين و مذهب بودند ولى منتج مقصود نبود لذا آنها را مركّب از قواء مختلفه خلق فرموده و باين جهت هميشه از اوّل دنيا ميان آنها از هر جهت اختلاف بوده و هست در عقائد و اخلاق و افكار و انظار و اعمال و احوال بطوريكه دو نفر متّفق از هر جهت نباشند مگر آنانكه مشمول رحمت رحيميّه و عنايت غيبيّه الهيّه و معصوم از گناه و محفوظ از خطا شدند مانند ائمّه اطهار كه بهيچ وجه اختلافى در عقائد و اخلاق و اعمال و اقوال با يكديگر ندارند و تمام احاديث منقوله از ايشان بمنزله كلام يك گوينده است كه بايد بعضى مخصّص و مبيّن و شارح و مفسّر بعض ديگر باشد و تمامى اخلاق بارزه و اعمال صادره از آن ذوات مقدّسه از صلح و جنگ و مهر و قهر و رأفت و رقت و غلظت و خشونت ناشى از يك غريزه الهيّه و ناظر بيك هدف و مقصود است و شيعيان ايشان كه حقّا پيروى از آن بزرگواران دارند هم باين كرامت نائل و باين موهبت فائز شده‌اند چون مخلوق از فاضل طينت ايشان و معجون بماء ولايت آنانند و ابدا اختلافى ميان آنها نيست «جان گرگان و سگان از هم جدا است- متّحد جانهاى شيران خدا است» و براى فوز باين رحمت و نيل باين سعادت خداوند خلق فرمود تمام مردم را ولى بيشتر متابعت نمودند هواى نفس و غريزه شهوت و غضب و وساوس شياطين انس و جن را و از اين موهبت محروم و از اين نعمت بر كنار شدند و بنابراين مشار اليه در قول خداوند و لذلك خلقهم فوز بمقام رحمت رحيميّه است و بعضى ذالك را اشاره باختلاف و لام را لام عاقبت دانسته‌اند با آنكه خلاف ظاهر است بتصوّر آنكه اگر اشاره برحمت باشد بايد تلك گفته شود و انصاف آنستكه اين اشكال بارد هم ناشى از همان اختلاف ذاتى است و معلوم است كه مشار اليه مقام رحمت و نيل بآن است علاوه بر آنكه تأنيث مجازى و امر در آن سهل است و خداوند فرموده هذا رحمة من ربى و امثال آن در كلام عرب شايع است و ظاهرا فرقى ندارد در حسن اين اشاره بين آنكه ضمير هم راجع بناس باشد يا من رحم اگر چه فيض ره نقل فرق فرموده و محتاج بتأمّل است چون خداوند فرموده ما خلقت الجنّ و الانس الا ليعبدون در هر حال تمام و واجب شد قول و حكم خدا كه مطابق واقع و راست و درست است بر آنكه پر و مملوّ فرمايد جهنّم را از جن و انس كه نافرمانى كردند بتمامى و قمّى ره فرموده آنها
جلد 3 صفحه 119
كسانى هستند كه سبقت گرفته است در ذاتشان شقاوت و براى آتش خلق شده‌اند و مقدّر شده است كه ايمان نياورند و در توحيد از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه خداوند خلق فرمود مردم را تا بجا آورند چيزى را كه مستوجب رحمت خدا شوند بآن پس رحمت فرمايد بر آنان و در كافى از آنحضرت نقل نموده در ذيل اين آيه كه مردم در رأى صواب اختلاف مينمايند و تمامى آنها هلاك شوند مگر آنانكه رحم فرمود خداوند بر آنها و ايشانند شيعيان ما كه خداوند براى رحمت خود خلق فرمود آنانرا و مراد طاعت امام است و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مردم هميشه اختلاف دارند در دين مگر كسانى كه رحم فرمود خدا بر ايشان يعنى آل محمّد و اتباعشان كه فرموده و براى اين خلق فرمود آنانرا يعنى اهل رحمتى كه اختلاف ندارند در دين و عيّاشى ره از امام سجّاد نقل نموده كه مراد از كسانيكه اختلاف دارند از اين امّت آنانند كه مخالفت نمودند با ما و بعضى از آنها با بعض ديگر اختلاف مينمايند در دين و كسانيكه مشمول رحمت الهى شدند دوستان ما هستند از اهل ايمان كه خدا براى اين خلق فرمود آنها را از طينت پاك و تمام قصص انبياء سابقه كه خداوند نقل فرمود آنها را براى پيغمبر خود موجبات ثبات عزم و اراده و اطمينان قلب و قدم و مزيد يقين و بصيرت و دلگرمى آنحضرت است در انجام رسالت و صبر بر اذيّت و آزار قوم و اميدوارى بوعده نصرت و ظفر بر كفار و نازل شده است در اين اخبار حقّ كه وحى الهى و صدق و مطابق با واقع است و موجب اتّعاظ و تذكّر و نصح و تحذير اهل ايمان خواهد بود و در خاتمه اتمام حجّت فرموده با كفّار و فجار بآنكه امر فرموده پيغمبر خود را كه بآنها بفرمايد شما بر اين حال كه داريد از كفر و طغيان و كبر و عصيان باقى باشيد و هر چه ميتوانيد بكنيد و ما هم بوظيفه خودمان عمل مينمائيم و منتظر باشيد براى ما پيش آمدهاى بدرا يا براى خودتان وعده عذاب الهى را ما هم منتظر نصرت و ظفر الهى براى خودمان و يا نزول عذاب مانند امم سابقه براى شما هستيم و سلطنت عالم غيب و علم باسرار مكنونه در اين عالم بطور كلّى مخصوص بذات احديّت است و مرجع كليّه امور و باز گشت تمام موجودات بحكم مطاع و وجود مطلق او است در تمام عوالم وجود پس بايد او را ستايش و پرستش نمود و بر او توكّل و اعتماد كرد و از غير او چشم پوشيد و اميدوار نبود جز بكرم او كه كافى است براى اميدوارى و چشم
جلد 3 صفحه 120
انتظارى و او غافل و بيخبر نيست از اعمال و عقائد و افكار بندگان و هر كس را بجزاى لايق و اجر مستحقّ او خواهد رسانيد در ثواب الاعمال از امام باقر عليه السّلام روايت نموده كه هر كس سوره هود را در هر جمعه قرائت نمايد روز قيامت در زمره انبياء عليهم السلام محشور ميشود و گناهى براى او مشهود نميگردد و الحمد للّه رب العالمين و صلى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 3 صفحه 121
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ قُل لِلَّذِينَ لا يُؤمِنُون‌َ اعمَلُوا عَلي مَكانَتِكُم إِنّا عامِلُونَ (121)
و بفرما باين كفار و مشركين که قبول ايمان نميكنند و هدايت نميشوند که باندازه قدرت و مكنت و توانايي خود هر چه ميخواهيد از فسق و ظلم و جور بكنيد ما هم بر طبق دستور الهي عمل ميكنيم تا نتيجه اعمال خود را مشاهده كنيم و قل پس از بيان قصص انبياء و موعظه و تذكر بمؤمنين مع ذلک اينکه كفار و مشركين قبول نكردند و نپذيرفتند و از قابليت هدايت افتادند.
لِلَّذِينَ لا يُؤمِنُون‌َ و هرگز ايمان نميآورند مثل اقوام انبياء سلف که هر چه معجزه ديدند و هر چه موعظه شنيدند قساوت قلب و سياهي دل مانع از قبول ايمان شده بود.
اعمَلُوا امر تعجزيست چنانچه كساني که شما بآنها هر چه بگويي اثر نميكند خداوند آنها را رها كرده هر غلطي که ميخواهيد بكنيد بالاخره نتيجه آن را خواهيد ديد و بجزاي خود خواهيد رسيد.
عَلي مَكانَتِكُم يعني بقدر توانايي و تمكّن خود هر چه بيشتر عقوبتش زيادتر ميشود و عذابش سخت‌تر إِنّا عامِلُونَ ما هم بوسيله رسالت خود عمل ميكنيم و كوتاهي در امر رسالت نميكنيم و نتيجه خود را ميگيريم.
146
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 121)- سپس به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله دستور می‌دهد که تو نیز در مقابل سرسختیها و لجاجتهای دشمن همان بگو که بعضی از پیامبران پیشین به این افراد می‌گفتند: «به آنها که ایمان نمی‌آورند بگو: هر چه در قدرت دارید انجام دهید (و از هیچ کاری فروگذار نکنید) ما هم آنچه در توان داریم انجام خواهیم داد» (وَ قُلْ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ اعْمَلُوا عَلی مَکانَتِکُمْ إِنَّا عامِلُونَ).
نکات آیه
۱- پیامبر(ص) از سر تهدید و هشدار از کفرپیشگان لجوج خواست تا همچنان بر مواضع ناصوابشان پافشارى کنند. (و قل للذین لایؤمنون اعملوا على مکانتکم إنا عملون) «اعملوا» امرى است که به داعى تهدید و هشدار ایراد شده است و «مکانة» به معناى توان و قدرت و نیز به معناى مکان و جهت آمده است. بر اساس معناى نخست «اعملوا ...»; یعنى، هر اندازه توان دارید عمل کنید و کوتاهى نکنید و بر اساس دومین معنا; یعنى، بر همان جهت و موضعى که اتخاذ کرده اید عمل کنید.
۲- پیامبران ، در صورت ناامیدى از ایمان آوردن کفرپیشگان ، وظیفه اى از جهت تبلیغ رسالت ، برعهده نداشتند. (و قل للذین لایؤمنون اعملوا على مکانتکم إنا عملون)
۳- پیامبر(ص) و مؤمنان به آن حضرت ، موظف به پایدارى بر مواضع خویش (ابلاغ رسالت الهى و مبارزه با شرک و فساد) (إنا عملون)
۴- پیامبر(ص) از ناحیه خداوند مأمور بود تا پایدارى خود و مؤمنان و ایستادگى بر مواضعشان را به کافران تأکید کند. (و قل للذین لا یؤمنون ... إنا عملون)
۵- سخن اصحاب پیامبر و طریقه آنان ، همان سخن و طریقه پیامبر(ص) بود. (و قل ... إنا عملون) سخن گفتن پیامبر(ص) از جانب مؤمنان (إنا) نشانه وثوق و اطمینان آن حضرت به هم سویى آنان با اوست.
موضوعات مرتبط
- شرک: اهمیت شرک ستیزى ۳
- صحابه: سیره صحابه ۵; هماهنگى صحابه با محمد(ص) ۵
- فساد: اهمیت مبارزه با فساد ۳
- کافران: لجاجت کافران ۱; یأس از ایمان کافران ۲
- مؤمنان: استقامت مؤمنان ۳، ۴; مسؤولیت مؤمنان ۳; هماهنگى مؤمنان با محمد(ص) ۵
- مبارزه: استقامت در مبارزه ۳
- محمد(ص): استقامت محمد(ص) ۳، ۴; تهدیدهاى محمد(ص) ۱; خواسته هاى محمد(ص) ۱; سیره محمد(ص) ۵; شرک ستیزى محمد(ص) ۳; محدوده مسؤولیت محمد(ص)۲; محمد(ص) و کافران ۱، ۲، ۴; مسؤولیت محمد(ص) ۳، ۴; یأس محمد(ص) ۲
- موضعگیریها: استقامت در موضعگیریها ۴
