المائدة ٧١

وَ حَسِبُوا أَلاَّ تَکُونَ‌ فِتْنَةٌ فَعَمُوا وَ صَمُّوا ثُمَ‌ تَابَ‌ اللَّهُ‌ عَلَيْهِمْ‌ ثُمَ‌ عَمُوا وَ صَمُّوا کَثِيرٌ مِنْهُمْ‌ وَ اللَّهُ‌ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ‌

ترجمه

گمان کردند مجازاتی در کار نخواهد بود! از این‌رو (از دیدن حقایق و شنیدن سخنان حق،) نابینا و کر شدند؛ سپس (بیدار گشتند، و) خداوند توبه آنها را پذیرفت، دیگربار (در خواب غفلت فرو رفتند، و) بسیاری از آنها کور و کر شدند؛ و خداوند، به آنچه انجام می‌دهند، بیناست.

و پنداشتند كه گرفتارى و آزمايشى در كار نيست، لذا [از درك حقايق‌] كور و كر شدند. سپس [چون متنبّه شدند] خدا به آنها عطف توجه كرد. باز بسيارى از آنها كور و كر شدند، و خدا به آنچه انجام مى‌دهند بصير است

و پنداشتند كيفرى در كار نيست. پس كور و كر شدند. سپس خدا توبه آنان را پذيرفت. باز بسيارى از ايشان كور و كر شدند، و خدا به آنچه انجام مى‌دهند بيناست.

و گمان کردند که بر آنها فتنه و امتحانی نخواهد بود، پس (از دیدن و شنیدن امر خدا) کور و کر شدند، (و پس از آن همه اعمال زشت) باز خدا توبه آنها را پذیرفت، اما باز هم بسیاری دیگر کور و کر شدند؛ و خدا به هر چه می‌کنند آگاه است.

وپنداشتند که عذاب و مجازاتی وجود ندارد؛ بنابراین [از دیدن واقعیات] کور و [از شنیدن حقایق و معارف] کر شدند، سپس [بعد از آگاهی و توبه کردن] خدا توبه آنان را پذیرفت. باز بسیاری از آنان کور و کر شدند! و خدا به آنچه انجام می دهند، بیناست.

و پنداشتند كه عقوبتى نخواهد بود. پس كور و كر شدند. آنگاه خدا توبه‌شان بپذيرفت. باز بسيارى از آنها كور و كر شدند. هر چه مى‌كنند خدا مى‌بيند.

و گمان بردند که آزمونی در کار نخواهد بود، لذا هوش و گوششان را از دست دادند، سپس خداوند از آنان درگذشت، دیگربار بسیاری از آنان هوش و گوششان را از دست دادند، و خداوند به آنچه می‌کنند بیناست‌

و پنداشتند كه گرفتارى و آزمايشى نخواهد بود پس كور و كر شدند، سپس خداوند [با رحمت خود] بر آنان بازگشت و توبه‌شان را پذيرفت بار ديگر بسيارى از آنها كور و كر شدند، و خدا بدانچه مى‌كنند بيناست.

و (بنی‌اسرائیل) گمان بردند که آزمایشی در میان نیست (تا مؤمنان راستین را از مؤمنان دروغین ایشان جدا سازد) و بلا و عذابی (در برابر تکذیب و قتل انبیاء گریبانگیرشان) نخواهد بود. لذا کور شدند (و آزمونها و شدائد گذشتگان را نادیده گرفتند) و کر شدند (و سخنان حق انبیاء را نشنیدند. خداوند آنان را دچار بلاها کرد و کسانی را بر ایشان مسلّط نمود که مزه‌ی خواری و پستی بدانان چشاند. و لذا از کرده‌ی خود پشیمان شدند و) آن گاه خداوند توبه‌ی ایشان را پذیرفت (و عزّت و کرامت بدیشان بخشید. ولی) دوباره بسیاری از آنان (از راه راست منحرف و از دیدن حقائق) کور شدند و (از شنیدن سخنان پیغمبران و خیرخواهان) کر شدند. خداوند اعمال ایشان را (دیده و) می‌بیند (و پاداش و پادافره آنان را می‌دهد).

و پنداشتند که آزمایشی آتشین در کار نیست. پس کور و کر شدند. سپس خدا بر ایشان بازگشت (تا سویش بازگردند). سپس بسیاری از ایشان کور و کر شدند و خدا به آنچه انجام می‌دهند بسی بیناست.

پنداشتند نخواهد بود آزمایشی پس کور شدند و کر شدند سپس پذیرفت توبه ایشان را خدا پس کور شدند و کر گردیدند بسیاری از ایشان و خدا بینا است بدانچه می‌کنند

المائدة ٧٠	آیه ٧١	المائدة ٧٢
سوره : سوره المائدة نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«تَکُونَ»: به صورت تامّه به کار رفته است. «فِتْنَةٌ»: آزمایش. بلا و عذاب. «عَمُوا»: کور شدند. «صَمُّوا»: کر شدند. «کَثِیرٌ»: بدل از ضمیر (و) در (عَمُوا وَ صَمُّوا) است.

تفسیر

• آيات ۸۶ - ۶۸، سوره مائده
• نكته درباره جمله : ((لستم على شى ء)) در آيه شريفه :((قل يا اهل الكتاب لستم على شى ء...))
• يهود و نصارا فاقد پايگاهى قابل اعتماد براى اقامه دين هستند
• اسم و لقب هيچ اثرى در سعادت آدمى ندارد و فقط ايمان به خدا و روز جزا وعمل صالح مايه سعادت است
• چون يهود براى خود برترى مى پنداشتند كور و كر شدند (از دين حق و شنيدن پند عاجزگشتند)
• بطلان و نامعقول بودن سخن نصارا كه گفته اند: ((ان الله ثالث ثلثة ))
• چگونگى اعتقاد به تثليث در ميان عوام نصارا
• احتجاج بر نفى الوهيت مسيح (ع ) و نيز نفى الوهيت ما در مسيح (بنابر يكاحتمال در معناى آيه )
• استدلال بروجوب عبادت خداى سبحان و عبادت نكردن هر چه جز او
• نكاتى كه در استدلال و احتجاج فوق در آيه شريفه وجود دارد
• نكته اينكه در جمله : ((مالا يملك لكم ضرا ولا نفعا)) و جملات مشابه آن ((ضر))قبل از ((نفع )) آورده شده است
• معناى علو و بيات جايگاه (غدير) نزد قديم يهود
• غلو اهل كتاب كه از آن نهى شده اند اين بوده كه انبياء و احبار و راهبان خود را تا مقامربوبيت بالا مى برده اند
• اعتقاد به پدرى و پسرى از اقوام بت پرست به مسيحيت راه يافته است
• علت اينكه نصارا نزديك ترين ملت ها به مسلمين از جهت دوستى معرفى شده اند
• وجود علماء و پارسايان بسيار در ميان نصارا و استكبار نور زيدن آنها علت انس بيشترآنان با مسلمين بوده است
• چند روايت در مورد اقوامى كه به شكل خوك و ميمون مسخ شدند
• رواياتى درباره امر به معروف و نهى از منكر و تعليم احكام الهى
• رواياتى در ذيل آيه : ((ذلك بان منهم قسيسين ...)) ونزول آن در شاءن نصاراى حبشه و داستان نجاشى
• قرآن كريم وحدت عدديه را از پروردگار جل وعلا نفى مى كند
• چون خداى تعالى مالك تمامى كمالات و اصيل در هر كمالى است ، اتصاف او به وحدت وكثرت عدديه محال است
• نفى وحدت عددى در سوره توحيد
• وحدت خداوند سبحان در توحيدى كه نصارا معتقدند و حدت عددى است كه قرآن منكر آن است
• (شرح و تفسير سخنانى از اميرالمؤ منين (ع ) درباره توحيد خداى سبحان ، نفى وحدتعددى و نفى حد از ذات اقدس الهى و...)
• شرح كلماتى از خطبه اميرالمؤ منين در نهج البلاغه درباره توحيد و صفات الهى
• خطبه ديگرى از كلام نورانى اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
• خطبه نورانى ديگرى از نهج البلاغه و شرح آن
• كلام گوهربار ديگرى از مولا اميرالمؤ منين (ع ) در توحيد و صفات خداوند
• خطبه ديگرى از اميرالمؤ منين (ع ) درباره توحيد الهى از كتاب احتجاج طبرسى
• فرمايش رسول خدا (ص ) درباره معناى توحيد بروايت اميرالمؤ منين (ع )
• (درباره اعتقاد به ودت عددى خداوند و رد آن در سخنان امام على (ع ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- مواجه نشدن با آزمایشات الهى، پندار باطل بنى اسرائیل (و حسبوا الا تکون فتنة) «فتنة» مى تواند به معناى آزمون و نیز به معناى عذاب باشد، برداشت فوق بر اساس معنى اول است.

۲- همگانى بودن امتحان و آزمایشهاى الهى (و حسبوا الا تکون فتنة) سرزنش بنى اسرائیل بر باور نداشتن امتحان الهى، گویاى این حقیقت است که همه انسانها بدون استثنا مورد آزمایش قرار مى گیرند.

۳- اعتماد بنى اسرائیل بر حدس و گمان در بینشها و اندیشه هاى دینى (و حسبوا الا تکون فتنة)

۴- مصونیت از امتحان و عذاب الهى بر اثر انتساب به پیامبران و آیین ایشان، پندارى موهوم و بى اساس (إنّ الذین ءامنوا و الذین هادوا ... و حسبوا الا تکون فتنة) ارتباط این آیه با آیه ۶۹ مى رساند که آسودگى خاطر بنى اسرائیل از امتحان و عذاب الهى برخاسته از انتساب آنان به اسرائیل و دین یهود بوده است و جمله «حسبوا ...»، بیانگر پوچى این پندار مى باشد.

۵- بنى اسرائیل، مردمى مغرور به نژاد و دین خویش (لقد اخذنا میثق بنى اسرءیل ... و حسبوا الا تکون فتنة) بسیارى از مفسران برآنند که ریشه اعتقاد بنى اسرائیل (رهایى از آزمون و مجازات الهى) این بوده که آنان از نسل اسرائیل هستند و به یهودیت و یا نصرانیت منتسب مى باشند. آیه ۶۹ که مجرد انتساب به دین را کارساز در سعادت نمى دانست، مى تواند اشاره به این نظریه داشته باشد.

۶- بى پروایى بنى اسرائیل در شکستن پیمان الهى، تکذیب انبیا و کشتن آنان، برخاسته از باور آنان به مصونیت از عذاب (فریقاً کذبوا و فریقاً یقتلون. و حسبوا الا تکون فتنة)

۷- پندار رهایى از مجازات نقض میثاق و تکذیب و کشتن انبیا، از باورهاى بى اساس بنى اسرائیل (لقد اخذنا میثق بنى اسرءیل ... و حسبوا الا تکون فتنة) دربرداشت فوق «فتنة» به معناى عذاب گرفته شده است.

۸- پندار مصونیت از امتحان و عذاب الهى، از میان برنده حق شنوى و بصیرت دینى بنى اسرائیل (فعموا و صموا)

۹- تکذیب و قتل انبیا از سوى بنى اسرائیل مایه محرومیت آنان از حق شناسى و بینش دینى (فریقاً کذبوا و فریقاً یقتلون ... فعموا و صموا) جمله «عموا و صموا» علاوه بر اینکه متفرع بر جمله «حسبوا ...» است مى تواند متفرع بر جمله «فریقاً کذبوا ...» نیز باشد.

۱۰- تأثیر متقابل عملکرد و اندیشه در یکدیگر (فریقاً کذبوا و فریقاً یقتلون ... و حسبوا الا تکون فتنة فعموا و صموا) باور بنى اسرائیل بر اینکه مجازات نخواهند شد، موجب بى پروایى آنان در تکذیب و کشتن انبیا گردید. (تأثیر اندیشه در رفتار) و این کردار ناروا مایه کورى و کرى آنان شد. (تأثیر رفتار در اندیشه).

۱۱- گرایش بنى اسرائیل در برهه اى از زمان به رفتار پسندیده و اندیشه صحیح دینى (ثم تاب اللّه علیهم) چون آیات قبل رفتار ناپسند و نیز اندیشه هاى ناصحیح دینى بنى اسرائیل را بیان کرده بود، معلوم مى شود توبه آنان در هر دو جهت بوده است.

۱۲- توبه و بازگشت بنى اسرائیل به سوى خداوند در برهه اى تاریخ (ثم تاب اللّه علیهم) اهل لغت «توبه خدا بر بنده» را به توفیق بر توبه معنا کرده اند.

۱۳- خداوند پذیراى توبه بنى اسرائیل پس از پشیمانى آنان از رفتار ناپسند و واگذاشتن اندیشه هاى ناصحیح دینى (ثم تاب اللّه علیهم) موفق ساختن بندگان بر توبه، مستلزم قبول توبه آنان است.

۱۴- اصلاح بینش و بصیرت بنى اسرائیل پس از پذیرش توبه آنان (ثم تاب اللّه علیهم ثم عموا و صموا) کلمه «ثم» در جمله «ثم عموا و صموا» مى رساند که بنى اسرائیل پس از شمول رحمت الهى بر آنان و توبه به درگاه خداوند بصیرت از دست رفته خویش را بازیافتند، اگر چه در مرحله و زمان دیگر بصیرت خویش را از دست داده و به اعمال ناروا گرایش پیدا کردند.

۱۵- تفکر و بینش صحیح پرتویى از رحمت الهى (فعموا و صموا ثم تاب اللّه علیهم) در برداشت فوق توبه خداوند بر بنى اسرائیل به معناى گسترش رحمت الهى بر آنان گرفته شده است.

۱۶- امکان شمول رحمت و مغفرت الهى حتى بر جوامع منحط و آلوده به خون انبیا (فریقاً یقتلون ... فعموا و صموا ثم تاب اللّه علیهم)

۱۷- بسیارى از بنى اسرائیل با شکستن توبه بینش بازیافته خویش را از دست داده و به اعمال ناروا گراییدند. (فعموا و صموا ثم تاب اللّه علیهم ثم عموا و صموا ... و اللّه بصیر بماتعملون)

۱۸- توبه شکنى بسیارى از بنى اسرائیل (ثم تاب اللّه علیهم ثم عموا و صموا کثیر منهم)

۱۹- کثرت رهروان یک راه، دلیل حقانیت آن نیست. (ثم عموا و صموا کثیر منهم)

۲۰- برخوردارى گروهى از بنى اسرائیل بر اثر پایبندى به توبه خویش، از بینشها و نعمتهاى صحیح دینى (ثم عموا و صموا کثیر منهم)

۲۱- نظارت همه جانبه خداوند بر اعمال و رفتار بنى اسرائیل (و اللّه بصیر بماتعملون)

۲۲- تهدید الهى نسبت به تبهکاران بنى اسرائیل (ثم عموا و صموا کثیر منهم و اللّه بصیر بماتعملون) از اهداف بیان آگاهى خداوند به رفتار و اعمال تبهکاران، تهدید آنان به عذاب و مانند آن مى باشد.

۲۳- توجه به نظارت خداوند بر اعمال، زمینه پرهیز از تبهکارى و اعمال ناپسند (و اللّه بصیر بماتعملون) از اهداف بیان آگاهى خدا به اعمال و رفتار آدمیان، این است که آنان را متوجه نظارت دایمى خداوند کند تا شاید از اعمال ناروا پرهیز کنند.

۲۴- هشدار خداوند به بنى اسرائیلِ زمان پیامبر (ص)، نسبت به تکرار رفتار پیشینیان خویش (نقض میثاق تکذیب و قتل انبیا) (لقد اخذنا میثق بنى اسرءیل ... و اللّه بصیر بماتعملون) فعل مضارع «یعملون» على رغم ماضى آوردن فعل هاى گذشته «حسبوا»، «عموا و صموا» -، مى رساند که جمله «و اللّه بصیر ...» ناظر بر بنى اسرائیل زمان پیامبر (ص) نیز مى باشد.

موضوعات مرتبط

• اصلاح: زمینه اصلاح ۱۴
• اکثریت: ارزش اکثریت ۱۹
• امتحان: مصونیت از امتحان ۴
• انبیا: آثار تکذیب انبیا ۹ ; آثار قتل انبیا ۹ ; انتساب به انبیا ۴ ; تکذیب انبیا ۶ ; کیفر تکذیب انبیا ۷ ; کیفر قتل انبیا ۷
• بصیرت: زمینه بصیرت ۱۴ ; موانع بصیرت دینى ۸
• بنى اسرائیل: اصلاح بنى اسرائیل ۱۴ ; اکثریت بنى اسرائیل ۱۷، ۱۸ ; امتحان بنى اسرائیل ۸ ; بصیرت بنى اسرائیل ۱۴ ; بنى اسرائیل صدر اسلام ۲۴ ; بنى اسرائیل و تکذیب انبیا ۹، ۲۴ ; بنى اسرائیل و قتل انبیا ۶، ۷، ۹، ۲۴ ; تاریخ بنى اسرائیل ۱۱، ۱۲ ; تکبّر بنى اسرائیل ۵ ; توبه بنى اسرائیل ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; توبه شکنى بنى اسرائیل ۱۷، ۱۸ ; تهدید بنى اسرائیل ۲۲ ; دین بنى اسرائیل ۵ ; رفتار بنى اسرائیل ۳، ۱۱ ; سیره بنى اسرائیل ۶ ; صالحان بنى اسرائیل ۲۰ ; ظن در بنى اسرائیل ۳ ; عقیده بنى اسرائیل ۱، ۳، ۶، ۷ ; عمل بنى اسرائیل ۲۱ ; عمل ناپسند بنى اسرائیل ۱۷ ; عهد شکنى بنى اسرائیل ۶، ۲۴ ; کرى بنى اسرائیل ۸ ; کورى بنى اسرائیل ۸ ; گرایش بنى اسرائیل ۱۱، ۱۷ ; محرومیّت بنى اسرائیل ۹ ; نژادپرستى بنى اسرائیل ۵ ; هشدار به بنى اسرائیل ۲۴
• تعقل: آثار تعقل ۱۰ ; زمینه تعقل صحیح ۲۰ ; منشأ تعقل صحیح ۱۵
• توبه: آثار توبه ۱۴ ; ارزش توبه ۲۰ ; توبه از تعقل ناپسند ۱۳ ; توبه از عمل ناپسند ۱۳ ; قبول توبه ۱۳
• جامعه: منحط ۱۶
• حق: ملاک حق ۱۹ ; موانع تشخیص حق ۹
• خدا: امتحان خدا ۱، ۴ ; تهدید خدا ۲۲ ; رحمت خدا ۱۵ ; عذاب خدا ۴ ; عمومیت آمرزش خدا ۱۶ ; عمومیت امتحان خدا ۲ ; عمومیت رحمت خدا ۱۶ ; مصونیت از امتحان خدا ۸ ; مصونیت از عذاب خدا ۶، ۸ ; نظات خدا ۲۱، ۲۳ ; هشدار خدا ۲۴
• ذکر: خدا ۲۳
• شنوایى: موانع شنوایى ۸
• عذاب: مصونیت از عذاب ۴ ; نجات از عذاب ۷
• عقیده: باطل ۱، ۴، ۶، ۷، ۸ ; منشأ عقیده صحیح ۱۵
• علم: و عمل ۲۳
• عمل: آثار عمل ۱۰ ; اجتناب از عمل ناپسند ۲۳
• عهدشکنى: کیفر عهدشکنى ۷
• متکبّران:۵