النساء ٢٩
ترجمه
النساء ٢٨ | آیه ٢٩ | النساء ٣٠ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«بِالْبَاطِلِ»: به ناحق. از راه نامشروع. «إِلاّ أَن تَکُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ»: مگر این که اموال از راه تجارتی باشد که با رضایت انجام پذیرد. در اینجا مستثنی منقطع است. حرف إِلاّ به معنی لکن و مگر است. اسم (تَکُونَ) (هِیَ) و به (اموال) برمیگردد. اسم (تَکُونَ) میتواند (التِّجَارَة) محذوف باشد. تقدیر چنین میشود: إِلاّ أَن تَکُونَ ا لأمْوَالُ أَمْوَالَ تِجَارَةٍ. یا: إِلاّ أَن تَکُونَ التِّجَارَةُ تِجَارَةً. «لا تَقْتُلُوا أَنفُسَکُمْ»: خودکشی نکنید. با مخالفت اوامر خدا خویشتن را به هلاکت میندازید.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- ممنوعیّت تصرّف و تملک اموال دیگران با اسباب باطل (یا ایّها الّذین امنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل)
۲- ناسازگارى ایمان با تصرفات ناروا در اموال مردم (یا ایّها الّذین امنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل)
۳- رسمیّت و اعتبار مالکیّت شخصى (یا ایّها الّذین امنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل)
۴- تجارت، از اسباب نقل و انتقال مشروع اموال (الّا ان تکون تجارة عن تراض منکم)
۵- رضایت طرفین مبادله، شرط صحت و مشروعیت آن مبادله (الّا ان تکون تجارة عن تراض منکم)
۶- مبادله بدون رضایت طرفین، باطل است. (الّا ان تکون تجارة عن تراض منکم)
۷- کُشتن مسلمان، حرام است. (و لا تقتلوا انفسکم)
۸- حرمت انتحار و خودکشى* (و لا تقتلوا انفسکم)
۹- لزوم دورى جستن از مهلکه ها و حوادث مرگ آور (لا تاکلوا ... و لا تقتلوا انفسکم) خداوند بدان جهت تصرّف ناروا در اموال دیگران را تحریم کرد که موجب نابودى انسان و جوامع انسانى مى شود.
۱۰- تصرف نابجا در اموال دیگران، گناهى بزرگ، همچون گناه قتل و آدمکشى است. (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تقتلوا انفسکم) بیان حرمت آدمکشى در کنار تصرفات ناروا در اموال دیگران، نشانه همسانى آن دو گناه است.
۱۱- جابجایى نامشروع و باطل اموال در جامعه، موجب تباهى و نابودى آن جامعه (لا تاکلوا ... و لا تقتلوا انفسکم) جمله «و لا تقتلوا» مى تواند بیانگر علّت حکم در معطوف علیه، یعنى جمله «لا تاکلوا» باشد.
۱۲- روابط نامشروع اقتصادى، زمینه بروز خونریزى و جنگهاى داخلى (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تقتلوا انفسکم) عطف جمله «لا تقتلوا» بر جمله «لا تاکلوا»، مى تواند بیانگر ترتب قتل و خونریزى بر تصرفات نامشروع باشد.
۱۳- سلامت جامعه از مفاسد اجتماعى، از اهداف ارائه احکام اقتصادى از سوى خداوند (لا تاکلوا ... لا تقتلوا ... انّ اللّه کان بکم رحیماً)
۱۴- خداوند، همواره به بندگان مؤمن، مهربان است. (انّ اللّه کان بکم رحیماً)
۱۵- احکام و مقررات اقتصادى و اجتماعى اسلام، پرتویى از رحمت خداوند (لا تاکلوا ... لا تقتلوا ... انّ اللّه کان بکم رحیماً)
۱۶- نبود مفاسد اقتصادى و اجتماعى در یک جامعه، نشانه برخوردارى آن جامعه از رحمت خداوند* (لا تاکلوا اموالکم ... لا تقتلوا ... انّ اللّه کان بکم رحیماً)
روایات و احادیث
۱۷- صرف موجودى کمتر و یا مساوى بدهى در مخارج زندگى و نپراختن دین، اکل مال به باطل است. (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل) امام صادق (ع) در مورد کسى که مالى دارد و باید آن را یا خرج زندگى کند یا قرض خود را بپردازد، فرمود: یقضى بما عنده دَینه و لا یأکل اموال النّاس الّا و عنده ما یؤدّى الیهم حقوقهم: انّ اللّه عزّ و جل یقول: «لا تأکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... ».[۱]
۱۸- گرفتن وام بدون توان بازپرداخت آن، تصرف نابجا در اموال دیگران است. (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل) امام صادق (ع) بعد از تلاوت آیه فوق فرمود: ... و لا یستقرض على ظهره الّا و عنده وفاء ... .[۲]
۱۹- حرمت تصرف در اموال به دست آمده از راه ربا، قمار، کم فروشى و ظلم (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل) امام باقر(ع) در مورد «بالباطل» در آیه فوق فرمود: بالرّبا و القمار و البخس و الظلم.[۳]
۲۰- وضو و غسل در هواى سرد با وجود خطر جانى، در حکم خودکشى است. (و لا تقتلوا انفسکم) رسول اللّه (ص) در پاسخ سؤال از وضو و غسل در هواى سرد با وجود خطر جانى فرمود: و لا تقتلوا انفسکم انّ اللّه کان بکم رحیماً.[۴]
۲۱- یورش مسلمان به تنهایى بر اجتماع دشمن مشرک و خود را در معرض کشته شدن قرار دادن، در حکم خودکشى است. (و لا تقتلوا انفسکم) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: ... عنى بذلک الرجل من المسلمین یشدّ على المشرکین وحده یجىء فى منازلهم فیقتل فنهاهم اللّه عن ذلک.[۵]
۲۲- جنگیدن بدون توان و آمادگى براى پایدارى، در حکم خودکشى است. (و لا تقتلوا انفسکم) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: لا تخاطروا بنفوسکم فى القتال فتقاتلون من لا تطیقونه.[۶]
موضوعات مرتبط
- احکام:۱، ۴، ۷، ۸، ۱۷، ۱۹، ۲۰ اجتماعى ۱۵ ; احکام ۱، ۴، ۷، ۸، ۱۷، ۱۹، ۲۰ اقتصادى ۱۵
- اختلاف: زمینه اختلاف ۱۲
- ایمان: آثار ایمان ۲ ; ایمان و عمل ۲
- بدهى: احکام بدهى ۱۷
- تجارت: آثار تجارت ۴
- جامعه: آثار رشد جامعه ۱۶ ; عوامل انحطاط جامعه ۱۱ ; عوامل رشد جامعه ۱۳
- جنگ: زمینه جنگ ۱۲ ; شرایط جنگ ۲۲
- حرامخوارى: موارد حرامخوارى ۱۷
- خدا: رحمت خدا ۱۵، ۱۶ ; مهربانى خدا ۱۴
- خودکشى: حرمت خودکشى ۸ ; موارد خودکشى ۲۰، ۲۱، ۲۲
- دشمنان: مبارزه با دشمنان ۲۱
- ربا: حرمت ربا ۱۹
- ظلم: حرمت ظلم ۱۹
- غسل: احکام غسل ۲۰
- غصب: گناه غصب ۱۰ ; موارد غصب ۱۸
- قتل: حرمت قتل ۷ ; زمینه قتل ۱۲ ; گناه قتل ۱۰
- قرض: احکام قرض ۱۸
- قمار: حرمت قمار ۱۹
- قواعد فقهى:۵، ۶
- کمخفروشى: حرمت کمخفروشى ۱۹
- گناه: کبیره ۱۰
- مالکیت: احکام مالکیت ۱، ۳، ۴ ; مالکیت خصوصى ۳ ; موجبات مالکیت ۴
- محرمات:۱۹
- معامله: احکام معامله ۴، ۶ ; شرایط صحت معامله ۵ ; معامله باطل ۶
- مؤمنان: فضایل مؤمنان ۱۴
- نظام اقتصادى:۱۲، ۱۳
- نفس: اهمیّت حفظ نفس ۹
- وضو: احکام وضو ۲۰
منابع
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۹۵، ح ۲ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۷۱- ، ح ۱۹۷ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۳۶، ح ۱۰۱ ; من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۱۱۲، ح ۱۲، ب ۶۰.
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۹۵، ح ۲ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۳۶- ، ح ۱۰۱.
- ↑ تفسیر تبیان، ج ۳، ص ۱۷۸ ; مجمع البیان، ج ۳- ، ص ۵۹ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۶۳، ح ۱۰ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۷۲، ح ۱۹۸.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۳۶، ح ۱۰۲ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۷۲، ح ۲۰۱ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۶۳، ح ۸.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۳۵، ح ۹۸ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۶۳، ح ۲.
- ↑ تفسیر تبیان، ج ۳، ص ۱۸۰ ; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۴۷۲، ح ۲۰۰ ; مجمع البیان، ج ۳، ص ۶۰.