آل عمران ١٣٩
ترجمه
| آل عمران ١٣٨ | آیه ١٣٩ | آل عمران ١٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لا تَهِنُوا»: سست و زبون نشوید. از ماده (وَهْن). «أَعْلَوْنَ»: برتران. چیرگان.
تفسیر
نکات آیه
۱- نباید اهل ایمان در هنگامه هاى دشوار (رویارویى با دشمنان)، سستى و اندوهى به خویش راه دهند. (یا ایّها الّذین امنوا ... و لا تهنوا و لا تحزنوا)
۲- ترغیب اهل ایمان به ثبات قدم و استوارى و اعتماد به نفس در رویارویى با دشمن (یا ایّها الّذین امنوا ... و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون)
۳- شکست در جنگ، نباید موجب سستى و اندوه اهل ایمان شود. (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون)
۴- خودباختگى و شکست روحى پیکارگران احد پس از بازگشت از نبرد (اذ همّت طائفتان منکم ان تفشلا ... و لاتهنوا و لاتحزنوا و انتم الاعلون) اگر چه نهى از چیزى، حکایت از وقوع خارجى آن ندارد، ولى به قرینه آیات بعد (ان یمسسکم قرح ... )، معلوم مى شود که نهى از سستى و اندوه، پس از وقوع آن در میان مسلمانان بوده است. و به مقتضاى ارتباط این آیه با آیات پیشین که جنگ احد و عوامل شکست آن را گوشزد کرد، به دست مى آید که این سستى و اندوه، ناشى از مسائل جنگ احد بوده است.
۵- توجّه به سنّتهاى الهى در فرجام شوم تکذیب کنندگان دین خداوند، از میان برنده هر گونه حزن و اندوه و سستى از جامعه ایمانى (فسیروا ... فانظروا کیف کان عاقبة المکذّبین ... و لاتهنوا و لاتحزنوا) اگر جمله «و لا تهنوا ... »، عطف بر جمله «فانظروا کیف ...» باشد، معناى این دو آیه چنین مى شود: شما محزون نباشید، عاقبت تکذیب کنندگانِ آیات الهى (دشمن شما مسلمانان)، نابودى است.
۶- ایمان و روحیه قوى، رمز استوارى و ثبات قدم در رویارویى با دشمنان (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین)
۷- برترى مسلمانان بر دیگران، در گرو ایمان آنان است. (و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین) در برداشت فوق، جمله «و انتم الاعلون»، به منزله جواب شرط «ان کنتم ... » گرفته شده است.
۸- ناسازگارى ایمان آدمى با تن دادن او به سستى و اندوه در هنگامه هاى دشوار و رویارویى با دشمن (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین) در براشت فوق، جمله «و لا تهنوا و لا تحزنوا»، به منزله جواب شرط «ان کنتم ... » گرفته شده است.
۹- اعلام برترى مؤمنان بر دیگران، برانگیزنده آدمى به ایمان واقعى (و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین) خداوند برترى مسلمانان را در گرو ایمان واقعى آنان دانسته است. و چون انسانها ذاتاً خواهان برترى بر دشمنانشان هستند، براى رسیدن به ایمان واقعى انگیزه پیدا مى کنند.
۱۰- نقش توجّه دادن اهل ایمان به برتریشان بر دیگران، در تقویت روحیه آنان (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین)
۱۱- ایمان جامعه دینى، موجب مسؤول گردیدن در جهت کوششى مستمر براى حاکمیت بر همه جوامع بشرى (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین) خداوند از مسلمانان خواسته که بر دیگران برتر باشند; و انتم الاعلون. و از مصادیق بارز برترى، حاکمیّت آنان و دینشان بر تمامى جهان است; و این، در گرو ایمان واقعى است: ان کنتم مؤمنین. بنابراین ایمان واقعى، تحریک کننده آدمى به توانى مستمر (و لا تهنوا) براى حاکمیّت بخشیدن به دین الهى بر تمام جوامع بشرى است.
۱۲- ضرورت توجّه دادن مؤمنان به برترى آنان بر دیگران (و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین)
۱۳- آگاهى مؤمنان به ارزش ایمان، مانع خودکم بینى (یا ایّها الّذین امنوا ... و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین) چون فرض شده که مخاطبین آیه مؤمن هستند و مؤمن برتر است و نباید در مقابل کافران احساس ضعف کند (و لا تهنوا ... ) ; بنابراین ضعف و اندوه مؤمنان، ناشى از غفلت آنان به ارزش ایمان خواهد بود.
موضوعات مرتبط
- استقامت:۲، ۶ تشویق به استقامت ۲، ۶ ۲ ; عوامل استقامت ۲، ۶ ۶
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴
- اطمینان:۲
- اللّه: سنتهاى اللّه ۵ ; هشدارهاى اللّه ۳
- انگیزش: عوامل انگیزش ۹
- ایمان:۸ آثار ایمان ۸ ۶، ۷، ۸، ۱۱، ۱۳ ; ارزش ایمان ۸ ۱۳ ; زمینه‌هاى ایمان ۸ ۸
- پیروزى:۳
- تذکر: اهمیّت تذکر ۱۲
- تربیت: شیوه‌هاى تربیت ۱۰
- تشویق:۲
- تقویت روحیه:۶، ۱۰
- تنبلى:۱ عوامل تنبلى ۱ ۳ ; ایمان و تنبلى ۱ ۸ ; عوامل رفع تنبلى ۱ ۵
- جامعه: اسلامى ۵، ۱۱ ; مسؤولیت جامعه ۱۱
- جهاد: استقامت در جهاد ۲، ۶ ; اطمینان در جهاد ۲ ; تنبلى در جهاد ۱ ; حزن در جهاد ۱ ; سختیهاى جهاد ۸
- حزن:۱ ایمان و حزن ۱ ۸ ; عوامل حزن ۱ ۳ ; عوامل رفع حزن ۱ ۵
- حقارت: موانع حقارت ۱۳
- دشمنان:۱، ۲
- دین: تکذیب دین ۵
- ذکر: آثار ذکر ۵
- سختیها:۱، ۸
- شکست:۳
- علم:۵، ۱۳
- عمل:۵
- غزوه احد:۴
- مجاهدان احد:۴
- مسلمانان: مقام مسلمانان ۷
- مکذّبان: فرجام مکذّبان ۵
- مؤمنان: استقامت مؤمنان ۲ ; علم مؤمنان ۱۳ ; مقام مؤمنان ۹، ۱۰، ۱۲ ; مؤمنان در سختیها ۱ ; مؤمنان و دشمنان ۱، ۲
